Γέλως: από που κρατά η σκούφια του γέλιου

08:20 9/6/2018 - Πηγή: News 24|7

Ένα πολύ σοβαρό θέμα, για να καταπιαστούμε μαζί του ετυμολογικά, και όχι μόνο, είναι βέβαια το γέλιο, και για να το πούμε πιο όμορφα, ο Γέλωτας. Ο δαίμων «Γέλως», η προσωποποίηση του γέλιου, για τους Σπαρτιάτες ήταν σεβαστή θεότητα. Αυτοί οι παιδιόθεν πολεμιστές Λακεδαιμόνιοι, αυτοί οι αυστηροί κι αγέλαστοι, δεν είναι παράξενο που είχαν θεοποιήσει και λάτρευαν τον Γέλωτα, ίσως γιατί έλειπε από την καθημερινότητά τους.

Ο Λυκούργος είχε αναγείρει άγαλμα του Γέλωτα, ενώ στην πόλη των Αινιάνων Υπάτων της Θεσσαλίας είχε ιδρυθεί ιερό και τελούνταν κάθε χρόνο αγώνες προς τιμήν του. Οι αρχαίοι

έλεγαν πως ο Γέλωτας, μαζί με τον Πόθο και την Ηδονή, ήταν τα δώρα της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους, ενώ σε άλλες παραστάσεις, ο Γέλως παρουσιαζόταν ως ακόλουθος του Διονύσου.

Ετυμολογικά, ο Γέλως παράγεται από το ρήμα «γελώ», που κι αυτό με τη σειρά του κατάγεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα «gele», που σημαίνει «λάμπω, γελώ» - ομόρριζες λέξεις η γαλήνη και η γλαύκα, δηλαδή η κουκουβάγια, από το αστραφτερό, λαμπερό και σπινθηροβόλο βλέμμα της.

Όμως, τι είναι το γέλιο; Η εγκυκλοπαίδεια λέει πως είναι διακεκομμένες συσπάσεις των φωνητικών οργάνων, των μυών του προσώπου και των φωνητικών μυών ως εκδήλωση ιλαρής διάθεσης. Είναι επίσης ο ήχος που παράγεται όταν γελάμε. Είναι επίσης και ο φλοίσβος, το κύμα, ενώ επίσης μεταφορικά, «γέλως» σημαίνει και το λακκάκι των οπισθίων, των γλουτών, κάτι που λίγοι ξέρουν. Βέβαια, εάν παρατηρήσουμε προσεκτικά τη συγκεκριμένη περιοχή, πράγματι, αυτά τα θελκτικά λακκάκια μοιάζουν με αυτά που σχηματίζονται στα μάγουλα, όταν ο φέρων, ή η φέρουσα, γελά – οπότε, οι ευφάνταστοι αρχαίοι είχαν πέσει μέσα.

Το γέλιο παράγεται από γρήγορες κινήσεις του διαφράγματος και των κοιλιακών μυών, και, απ’ ό,τι λένε οι γιατροί, για κάθε λεπτό γέλωτος καίμε μια θερμίδα, ενώ εάν γελάσουμε εκατό φορές είναι σαν να έχουμε κάνει 15 λεπτά έντονης σωματικής άσκησης. Ακόμα, 17 λεπτά ημερησίου γέλωτος αυξάνουν, πάντα σύμφωνα με τους επιστήμονες, το προσδόκιμο ζωής, ενώ αυτοί που δεν γελούν καθόλου είναι περισσότερο επιρρεπείς σε καρδιακές και εγκεφαλικές παθήσεις, κι αυτό δεν είναι καθόλου αστείο... Οι ευεργετικές επιδράσεις του γέλωτα στην υγεία είναι πολλαπλές. Το γέλιο μειώνει τη βουλιμία και κάνει τον άνθρωπο πιο ανθεκτικό στον πόνο. Ρίχνει την πίεση, καταπολεμά το άγχος και το στρες, ενώ αυξάνει την ευκαμψία των μυών. Χώρια που ο Γέλως, αποτελεί το τέλειο αντιγηραντικό φάρμακο.

Και τελικά, το γέλιο, εκτός των άλλων ευεργετικών ιδιοτήτων του, καταλύει τη σοβαροφάνεια και τη σπουδαιοφάνεια, στις οποίες στηρίζεται το κύρος της όποιας εξουσίας. Σκεφτείτε πως όλες οι θρησκείες και οι εξουσιαστικές ιδεολογίες βαραίνουν στο σβέρκο των ανθρώπων σαν ζυγοί - το γέλιο είναι αυτή η αποτίναξη του ζυγού.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.