Νέος Ποινικός Κώδικας: Οι ριζικές αλλαγές για τα ρατσιστικά - οικονομικά εγκλήματα και τις παραβάσεις περί εκρηκτικών υλών

08:27 8/6/2019 - Πηγή: News 24|7

Εκ βάθρων αλλαγές φέρνει ο νέος Ποινικός Κώδικας, ο οποίος πρόκειται να ισχύσει σε μόλις λίγες εβδομάδες. Αν και το υπουργείο Δικαιοσύνης προνόησε στην κύρωση και μεταβατικών διατάξεων, προκειμένου να γίνει ομαλά η διαδικασία αλλαγής, το βέβαιο είναι πως από 1η Ιουλίου χιλιάδες υποθέσεις θα πάρουν νέα τροπή.

Κι αυτό γιατί ύστερα από περίπου 70 χρόνια μπαίνει

σε ισχύ ένα νέο ποινικό πλαίσιο που επηρεάζει την πλειοψηφία των υποθέσεων που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη. Η κατάργηση του Νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου (Ν. 1609/50) και η ενσωμάτωσή του στο νέο Ποινικό Κώδικα, οι αλλαγές στο πλαίσιο ποινών, αλλά και σημαντικές τροποποιήσεις στην ουσία ολόκληρων άρθρων είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Σχέδιο Νόμου που υπερψηφίστηκε πριν μερικές ημέρες.

Ρατσιστικά εγκλήματα

Βασική βελτίωση σε σχέση με τον ισχύοντα ΠΚ είναι, σύμφωνα και με το υπουργείο Δικαιοσύνης, η ειδική διάταξη αυστηρής τιμώρησης του ρατσιστικού εγκλήματος (82Α ΠΚ). Όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση, «η μόνη αλλαγή που υιοθετείται στο Σχέδιο Νόμου είναι η απλοποίηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται τα νέα πλαίσια ποινής. Στο σχέδιο προβλέπεται ειδικότερα ότι στην περίπτωση πλημμελήματος που τιμωρείται με φυλάκιση ως ένα έτος, το ελάχιστο όριο της ποινής αυξάνεται κατά έξι μήνες. Στις λοιπές περιπτώσεις πλημμελημάτων, το ελάχιστο όριο αυτής αυξάνεται κατά ένα έτος και στην περίπτωση κακουργήματος το ελάχιστο όριο ποινής αυξάνεται κατά δύο έτη».

Οικονομικά εγκλήματα

Κομβικές τροποποιήσεις γίνονται στα αδικήματα που σχετίζονται με το αποκαλούμενο οικονομικό έγκλημα. Η πράξη της δωροδοκίας μετατρέπεται σε πλημμέλημα, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος έχει πλέον νέο πλαίσιο ποινής ενώ προβλέπεται ακόμη και η παύση της δίωξης της κακουργηματικής απιστίας, εφόσον το ζητήσει ο παθών.

Καταχραστές δημοσίου

Κι όλα αυτά ενώ μπαίνει τέλος και στον περιβόητο νόμο περί καταχραστών του Δημοσίου, που όριζε έως και ποινή ισόβιας κάθειρξης. Στη θέση του, ενσωματώθηκαν στο νέο Ποινικό Κώδικα διακεκριμένες μορφές διαφόρων εγκλημάτων, καθώς όταν η πράξη στρέφεται κατά της περιουσίας του Δημοσίου, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου ή Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, και η αξία του αντικειμένου της υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 €, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών και χρηματική ποινή έως 1000 ημερήσιες μονάδες. Παράλληλα, για όλα τα εγκλήματα που δεν εμπεριέχουν χρήση βίας (πχ. Απάτη, απιστία κτλ), ορίζεται ένας λόγος απαλλαγής από την ποινή εφόσον ο υπαίτιος μέχρι την αμετάκλητη παραπομπή του στο ακροατήριο ικανοποιήσει εντελώς τον ζημιωθέντα καταβάλλοντας αποδεδειγμένα το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας, από την ημέρα τέλος του εγκλήματος.

Δωροδοκία

Η κύρωση του νέου Ποινικού Κώδικα φέρνει σημαντικές αλλαγές στα αδικήματα που σχετίζονται με τη δωροδοκία (235 επ. ΠΚ). Χαρακτηριστικά, η παθητική δωροδοκία υπαλλήλου (δωροληψία) μετατρέπεται σε πλημμέλημα, όταν σχετίζεται με την άσκηση των καθηκόντων του χωρίς να αντίκειται σε αυτά. «Εδώ εμπίπτουν οι κάθε είδους παράνομες αμοιβέςεξυπηρετήσεις ή όποια άλλα ανταλλάγματα τυχόν αξιώσει ή αποδεχθεί ένας υπάλληλος προκειμένου να ενεργήσει υπέρ του δότη ή άλλου προσώπου, κατά τρόπο που δεν αντιβαίνει κατά τα λοιπά στα υπηρεσιακά του καθήκοντα» επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση. Όμως, το ίδιο αδίκημα έχει κακουργηματική φύση, με ποινή κάθειρξης έως δέκα έτη, εφόσον η πράξη αντίκειται στα καθήκοντά του. Ξεχωριστά καταγράφεται η δωροδοκία - δωροληψία δικαστικών λειτουργών, πολιτικών προσώπων και στον ιδιωτικό τομέα, αδικήματα που παραμένουν κακουργήματα.

Το ξέπλυμα και άλλοι ειδικοί νόμοι

Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί ωστόσο, στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 463 ΠΚ, σύμφωνα με την οποία ορίζονται επιεικέστερες ποινές σε όλους τους ειδικούς νόμους, όπως ο νόμος περί ναρκωτικών, ο νόμος περί όπλων, ο νόμος περί αρχαιοτήτων και άλλα. Έτσι, όπου σήμερα απειλείται κάθειρξη έως δέκα έτη, αυτή θα μετατρέπεται σε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους ή κάθειρξη έως έξι έτη, ενώ όπου απειλείται μόνο ποινή ισόβιας κάθειρξης, θα προστεθεί διαζευκτικά και η πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Στο πλαίσιο αυτό και το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος τιμωρείται με ποινή από ένα έως έξι χρόνια, αν και διατηρεί την κακουργηματική του φύση, ενώ αν η πράξη τελείται κατ’επάγγελμα και κατ’εξακολούθηση, τιμωρείται με ποινή από ‪10 έως 15‬ έτη. Η περίπτωση αυτή είναι μόνο μία από τα δεκάδες παραδείγματα που μπορούν να δοθούν. «Η μεταβατική αυτή ρύθμιση κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να προσεγγίσει το ποινολόγιο των ειδικών ποινικών νόμων αυτό του νέου Κώδικα χωρίς όμως τις μαζικές παραγραφές, στις οποίες θα οδηγούσε η συλλήβδην μετατροπή σε πλημμελήματα όλων των κακουργημάτων που τιμωρούνται με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη», επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση.

Σημαντικές είναι και οι αλλαγές που επέρχονται:

- Στο άρθρο 272 του Ποινικού Κώδικα (παραβάσεις σχετικές με τις εκρηκτικές ύλες), το οποίο μετατρέπεται από κακούργημα που τιμωρείται με κάθειρξη έως και 20 έτη σε πλημμέλημα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Το νεό αδίκημα της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών περιορίζει το αξιόποινο μόνο σε αυτές τις εκρηκτικές ύλες ή βόμβες από τις οποίες μπορεί να προκληθεί κίνδυνος για άνθρωπο, στοιχείο που, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, θα πρέπει να προκύπτει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση είτε από τα ίδια τα χαρακτηριστικά αυτών των αντικειμένων είτε από τις συνθήκες κατασκευής ή κατοχής. Παράλληλα, κυρώθηκε και ειδική πρόβλεψη έμπρακτης μετανοίας για το συγκεκριμένο αδίκημα που οδηγεί σε ατιμωρησία, όταν ο δράστης παραδίδει τις εκρηκτικές ύλες ή βόμβες με τη θέληση του στις αρχές ή καθιστά δυνατόν για αυτές να τις αποκτήσουν στην κατοχή τους ή αποτρέπει με άλλο τρόπο να γίνει χρήση τους. «Η πρόβλεψη δικαιολογείται δικαιοπολιτικά, γιατί προσφέρει κίνητρο αποτροπής του κινδύνου που μπορούν να προκαλέσουν τέτοια υλικά η αντικείμενα για τον άνθρωπο, και μάλιστα σε ένα έγκλημα με το οποίο τόξο που να θεμελιώνεται σε προωθημένο στάδιο» εξηγείται στην αιτιολογική έκθεση.

- Στην ανθρωποκτονία από πρόθεση σε ήρεμη ψυχική κατάσταση (299ΠΚ), η οποία πλέον δεν τιμωρείται αποκλειστικά με τα ισόβια δεσμά, αφού προβλέπεται και πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών. Στόχος για την αλλαγή αυτή είναι να ενταχθούν στο επίμαχο άρθρο περιπτώσεις ανθρωποκτονίας από πρόθεση, οι οποίες μπορεί να μην τελέστηκαν σε κατάσταση βρασμού ψυχικής ορμής (το μόνο που αναγνωρίζει ο Ποινικός Κώδικας) ωστόσο έχουν ιδιαίτερα πραγματικά περιστατικά, τα οποία δεν οδηγούν απαραίτητα στην ισόβια κάθειρξη.

- Στη σωματική βλάβη αδύναμων ατόμων (312ΠΚ). Το επίμαχο άρθρο τροποποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί ότι η διάταξη καταλαμβάνει πλέον όλες τις πράξεις σωματικής βλάβης που στρέφονται κατά αδύναμων ατόμων εφόσον βρίσκονται υπό την επιμέλεια την προστασία του δράστη. «Η νέα διάταξη φιλοδοξεί να καλύψει και το έγκλημα της ενδοοικογενειακής βίας» αναφέρεται σην αιτιολογική έκθεση όπου εξηγείται πως μεταξύ άλλων προβλέπεται η επιβολή αυξημένων ποινών για τις σωματικές βλάβες που προκαλούνται σε βάρος του συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου ή σε βάρος του συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης, χωρίς να χρειάζεται να αποδειχθεί ότι τα συγκεκριμένα άτομα βρίσκονται σε αδύναμη θέση. «Σε περιπτώσεις αυτές η αδύναμη θέση θεωρείται ως δεδομένη, εξαιτίας των δεσμεύσεων που δημιουργεί συμβίωση» καταλήγει η έκθεση.