Mauro Ferrari: Όταν παραιτείται ο επικεφαλής της έρευνας της Ε.Ε… μάλλον πρέπει να ανησυχούμε

16:08 9/4/2020 - Πηγή: RizopoulosPost

Δυστυχώς χρειάστηκε μια πανδημία με 1.452.378 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 83.615 θανάτους παγκοσμίως (οι επίσημες μετρήσεις όσο γράφεται αυτό το κείμενο), για να πρωταγωνιστήσει στην ζωή μας η επιστημονική κοινότητα και να αντιληφθούμε πως η μελέτη, η έρευνα, η προσπάθεια να εξηγήσουμε, να επεξεργαστούμε δεδομένα και καταστάσεις, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κατανόησης του σύμπαντος, της ζωής, αλλά και της οργανικής επιβίωσης.Η σφοδρότερη μάχη της επιστήμης είναι ίσως η αέναη σύγκρουσή της με τις θρησκείες. Όπως είχαμε διαβάσει και στο επίκαιρο βιβλίο «Origin» του Dan Brown, «η επιστήμη

και η θρησκεία δεν είναι ανταγωνιστές, είναι δύο διαφορετικές γλώσσες που προσπαθούν να πουν την ίδια ιστορία. Υπάρχει χώρος σε αυτόν τον κόσμο και για τους δύο».Λίγο μετά την ανεξέλεγκτη παγκόσμια μετάδοση του COVID 19, περάσαμε στην επόμενη ανοιχτή μάχη που έχει να δώσει η επιστημονική κοινότητα – και ειδικά αυτή της ιατρικής – απέναντι σε έναν αντίπαλο που καθορίζει την ζωή μας, έχοντας επάνω μας την μεγαλύτερη επιρροή από οποιονδήποτε άλλον. Την πολιτική.Προχθές ένα ακόμα ένα Eurogroup ολοκληρώθηκε άκαρπο παρά τις σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών Βορρά και Νότου. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αν και στις προηγούμενες συνεδριάσεις ήταν πιο «φιλική», εχθές ανέβασε τον πήχη δυσκολίας για παροχή βοήθειας. #μένουμεΕυρώπη και ας ναυαγήσουμε σε ένα οικογενειακό κλίμα. Η σημαντική είδηση όμως ήρθε λίγο αργότερα, όταν ο επιστημονικός επικεφαλής του E.R.C. (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας), ο Mauro Ferrari, δημοσιοποίησε την παραίτηση του με σχετική ανακοίνωση.«Παρακαλώ συγχωρέστε με, αλλά πιστεύω ότι η προτεραιότητα τώρα είναι να σταματήσουμε την πανδημία. Προτεραιότητα είναι να σώσουμε εκατομμύρια ζωές. Έχει προτεραιότητα σε σχέση με τις καριέρες, την πολιτική, ακόμα και την ομορφιά ορισμένων επιστημών. Παρακαλώ συγχωρέστε με, αλλά πιστεύω πως η επιστήμη πρέπει να υπηρετεί την κοινωνία, ειδικά όταν αυτή μετράει περισσότερο. Και τώρα μετράει τα μέγιστα, αφού μόνο μέσω της επιστήμης ο Covid-19, και οι διαδοχικές πανδημίες του, θα νικηθούν».Ο Αμερικανο-Ιταλός νανοεπιστήμονας (σ.σ. οι νανοεπιστήμες και η νανοτεχνολογία είναι η μελέτη και η χρήση εφαρμογών εξαιρετικά μικρών διαστάσεων σε πολλά επιστημονικά πεδία όπως η φυσική, η χημεία, η επιστήμη των υλικών και η μηχανικές επιστήμες) γεννήθηκε στην Pantova της Ιταλίας, σπούδασε εκεί αλλά και στο Berkeley, ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ohio, εργάστηκε στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των Η.Π.Α., στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Texas και στο Ινστιτούτο Έρευνας του Houston. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 1η Ιανουαρίου του 2020 τον προσέλαβε για να διευθύνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (σ.σ. χρηματοδοτικό όργανο για την επιστήμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση).Το Ε.Σ.Ε. ιδρύθηκε το ’07 παρουσιάζοντας τις εναρκτήριες διαδικασίες του στην τότε πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Angela Merkel. Στόχος του είναι να «να αναζωογονήσει τον ανταγωνισμό και κατ’ επέκταση, να ανεβάσει την ποιότητα όλης της επιστημονικής προσπάθειας στην Ευρώπη». Η σημερινή πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι η Γερμανίδα Ursula Gertrud von der Leyen, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, στην οποία ο Mauro Ferrari στην παραίτηση του, αναφέρεται μόλις μια φορά. Και χωρίς κάποιο υπονοούμενο.Η πολιτική και η επιστήμη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες αφού χωρίς τα λεφτά των κυβερνήσεων τα Εθνικά Συστήματα Υγείας δεν μπορούν να επιβιώσουνΟραματιζόταν μια επιστημονική κοινότητα που θα παρατηρούσε «χωρίς συμβατικά γυαλιά» με σκοπό να «βλέπουν πίσω από τους τοίχους, γύρω από τις γωνίες», όπως είχε δηλώσει στην σελίδα sciencebusiness.net Η προοπτική που προέκυψε με την ανάληψη των καθηκόντων του, ήταν ενθουσιώδης. Πίστευε πως ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα, είναι να ανακαλύψεις την πηγή του και για να συμβεί αυτό απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση, έξω από τις οριοθετημένες νόρμες. «Η δουλειά μου είναι να υπηρετώ» είχε αναφέρει και τότε. Προφανώς δεν εννοούσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα και έτσι πιστός στις επιστημονικές αρχές του, αφού απορρίφθηκαν οι προτάσεις του για αύξηση της χρηματοδότησης στην καταπολέμηση της εξάπλωσης του COVID 19 στην Ευρώπη, δήλωσε την παραίτηση του.«Αυτά τα ιδεαλιστικά κίνητρα συνεντρίβησαν από μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα, μέσα σε σύντομο διάστημα τριών μηνών από την ανάληψη των καθηκόντων μου. Ανησυχητικά αλλά έγκαιρα προειδοποιητικά σημάδια, αντικατέστησαν τον εντελώς διαφορετικό κόσμο που είχα οραματιστεί, με ψυχρές αναγνώσεις του. Η πανδημία του COVID 19 έλαμψε με ένα ανελέητο φως για το πόσο λάθος ήμουν. Σε περιόδους έκτακτης ανάγκης οι άνθρωποι και τα θεσμικά όργανα επανέρχονται στην βαθύτερη φύση τους και αποκαλύπτουν τον αληθινό χαρακτήρα τους», έγραψε στην επιστολή παραίτησής του.Μέχρι πρότινος, οι περισσότεροι αγνοούσαμε επιδεικτικά την προσπάθεια αυτής της επιστημονικής κοινότητας να υπηρετήσει και να θέσει στο επίκεντρο τον άνθρωπο χωρίς δεύτερες σκέψεις. Η πολιτική και η επιστήμη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες αφού χωρίς τα λεφτά των κυβερνήσεων τα Εθνικά Συστήματα Υγείας δεν μπορούν να επιβιώσουν. Ακόμα και το «άνοιγμα» προς τον ιδιωτικό τομέα, σε μια στιγμή κρίσης, φαίνεται πως δεν μπορεί να λειτουργήσει. Και όταν οι ερευνητικές ιατρικές ομάδες δεν μπορούν να εξασφαλίσουν το budget που απαιτείται για να συνεχίσουν το έργο τους, απευθύνονται σε ανθρώπους από την ετήσια λίστα του Forbes, που έχουν κάποιον επιστημονικό οργανισμό υπό την εποπτεία τους. Με κάποιον τρόπο, πάντα παραμένουν ζωντανές, αλλά όχι ολοκληρωτικά ανεξάρτητες (δυστυχώς).Αλήθεια, πόσες φορές μας απασχόλησαν οι κρατικοί προϋπολογισμοί που αφορούν την Δημόσια Υγεία; O Donald Trump είχε προχωρήσει σε 20% μείωση για τον συγκεκριμένο τομέα και τώρα οι Η.Π.Α. θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο επιδημιολογικό πρόβλημα (401.166 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 14.214 θανάτους) χωρίς τα απαραίτητα όπλα. Η απάντηση που δίνουν οι περισσότερες χώρες, είναι μια συναισθηματική προσέγγιση για το πεδίο της μάχης (βλ. γιατροί=οι ήρωες με τις μάσκες) και η «ατομική ευθύνη» που απαιτεί εγκλεισμό και πλύσιμο χεριών #πολύσχολαστικά.Έχει παρουσιαστεί μια μοναδική ευκαιρία –ίσως ποτέ αντίστοιχη της στο παρελθόν– που αν την εκμεταλλευτούμε σωστά, θα βρεθούμε πιο κοντά σε μια πολιτική και πνευματική απελευθέρωσηΟι εικόνες με γιατρούς σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα κ.τ.λ. που διαμαρτύρονται για τις ελλείψεις στα νοσοκομεία, περιμένοντας στωικά από τις κυβερνήσεις να τους υποστηρίξουν ουσιαστικά και όχι να τους χειροκροτήσει ο κόσμος στα μπαλκόνια, έγιναν viral αλλά δυστυχώς τις συνηθίσαμε. Αποδεχθήκαμε το τραγικό γεγονός και συγκινούμαστε με την θυσία τους. Δυστυχώς έτσι η πανδημία δεν σταματάει. Το γνωστό «flatten the curve» επιβραδύνει την μετάδοση, αλλά οι καμπύλες είναι άνθρωποι και όχι απλά σχήματα.Το σύγχρονο αξιακό οικοδόμημα των κρατών, αφορά μόνο την οικονομική ευημερία, ακόμα και αν χρειαστεί να θυσιαστούν κάποιες ψυχές. Ουσιαστικά, εις βάρος κάποιων άτυχων, συνεχίζουμε (τυχαία) να αναπνέουμε εμείς. Κι όμως, μέσα σε αυτές τις ζοφερές συνθήκες, έχει παρουσιαστεί μια μοναδική ευκαιρία –ίσως ποτέ αντίστοιχη της στο παρελθόν– που αν την εκμεταλλευτούμε σωστά και δώσουμε προτεραιότητα σε τομείς που για δεκαετίας απαξιώνονταν, όπως η Δημόσια Υγεία και Παιδεία, η έρευνα κτλ, θα βρεθούμε πιο κοντά σε μια πολιτική και πνευματική απελευθέρωση.