Σύνταγμα και oικονομικός φιλελευθερισμός

11:07 15/3/2018 - Πηγή: RizopoulosPost

Του Κυριάκου Α. Μαργαριτόπουλου, Νομικού

Πατέρας του οικονομικού φιλελευθερισμού θεωρείται ο σκωτσέζος οικονομολόγος και ηθικός φιλόσοφος Άνταμ Σμιθ. Στο έργο του ‘’Ο Πλούτος των Εθνών’’ ορίζει ως οικονομικό φιλελευθερισμό το οικονομικό εκείνο σύστημα που στηρίζεται στην ελευθερία του ατόμου, στους φυσικούς νόμους της αγοράς, δηλαδή την προσφορά και τη ζήτηση και στο ίδιο το κράτος δικαίου. Από τη δημοσίευση του εν λόγω

πονήματος την 9η Μαρτίου 1776 χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί, όμως η κεντρική σύλληψη του Άνταμ Σμιθ παραμένει αξεπέραστη.

Καθίσταται αυτόδηλο από τον προαναφερθέντα ορισμό πως οικονομία της αγοράς και κράτος δικαίου βρίσκονται σε μια διαρκή σχέση αλληλεπίδρασης. Μόνο μέσα από τη ρύθμιση από τον ίδιο το νομοθέτη και την πρόνοια που οφείλει να επιδείξει για το κοινωνικό σύνολο οδηγούμαστε στην αληθινή πραγμάτωση της έννοιας του οικονομικού φιλελευθερισμού. Άλλως η μη ρύθμιση οδηγεί σε απορρύθμιση του συστήματος με απρόβλεπτες συνέπειες.

Αντιλαμβανόμενος το πρόβλημα ο νομοθέτης και μάλιστα ο συντακτικός του ελληνικού Συντάγματος του 1975 ενέταξε πληθώρα διατάξεων που απηχούν το πνεύμα της οικονομικής τούτης σύλληψης. Άλλως τε και μόνο η ένταξη στο Θεμελιώδη Νόμο του Κράτους προδίδει τη σημασία που απέδωσε στο ζήτημα αυτό. Βέβαια από την ιστορικοπολιτική σκοπιά ο συντακτικός νομοθέτης δεν πρωτοτύπησε. Το πρώτο κιόλας Σύνταγμα του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αυτό του 1844 διασφάλιζε πληθώρα ατομικών δικαιωμάτων επαναλαμβάνοντας κατά βάση ρυθμίσεις των επαναστατικών Συνταγμάτων της δεκαετίας του 1820, τα οποία με τη σειρά τους επηρεασμένα από τις ιδέες της πρόσφατης τότε Γαλλικής Επανάστασης ήταν ιδιαίτερα προοδευτικά για την εποχή. Επί παραδείγματι το άρθρο 12 του Συντάγματος του 1844 περί κατοχυρώσεως της ατομικής ιδιοκτησίας αποτελεί μια απλουστευμένη θα λέγαμε μορφή του σημερινού αρθρου 17 του ισχύοντος Συντάγματος. Από την άλλη πλευρά το προοδευτικότερο ευρωπαϊκό Σύνταγμα του 19ου αι. , αυτό του 1864 διασφαλίζει πλείστα ατομικά δικαιώματα με προεξάρχοντα τη φορολογική ισότητα και το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι.

Από τη μικρή ιστορική αναδρομή που προηγήθηκε γίνεται εύκολα αντιληπτό πως βασική αντίληψη που διαπνέει τον συντακτικό και αναθεωρητικό νομοθέτη απο ιδρύσεως του ελληνικού κράτους είναι η πρόσδεση στο άρμα της προοδευτικής σύλληψης της οικονομίας. Ο νομοθέτης του Συντάγματος έχοντας τον ρόλο του «πατέρα» πράγματι ενέσπειρε στους Έλληνες τις βασικές θέσεις που διατύπωσε ο Σμιθ και οι οποίες έμελλε να αλλάξουν για πάντα το ρου της παγκόσμιας ιστορίας. Είναι για παράδειγμα εμφανής η θέση πως ο Έλληνας δεν θα δέχονταν σε καμία των περιπτώσεων απαλλοτρίωση και μάλιστα αναγκαστική και δίχως αποζημίωση χάριν του κοινωνικού συνόλου της περιουσίας του. Έτσι εσφαλμένα μερίδα της κοινωνίας έχει την εντύπωση πως απόψεις της άκρα αριστεράς θα εφαρμόζονταν στη χώρα, δίχως αντιδράσεις και θα γινόταν δεκτές με επευφημίες.

Εκείνο που μένει να αναρωτηθούμε είναι εάν τελικά ο «πατέρας» είχε δίκιο, εάν δηλαδή ορθά η Χώρα ακολουθεί την προοδευτική κατεύθυνση στον οικονομικό τομέα. Άποψή μας είναι πως στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της διαρκούς επικοινωνίας και καθώς το σύνολο σχεδόν της υφηλίου τάσσεται με την άποψη του Σμιθ (άλλοτε εντονότερα κι άλλοτε ηπιότερα) η Ελλάδα θα οδηγείτο στην (οικονομική τουλάχιστον) απομόνωση, εφόσον επέλεγε ένα οικονομικό σύστημα αντίθετο σε σχέση με εκείνο της πλειοψηφίας.