Κάτοικοι εξωτερικού: Μεταφορά φορολογικής κατοικίας-Τι άλλαξε και τι καταργήθηκε από το 2017-Νέα αίτηση για τις απορριφθείσες αιτήσεις (Μέρος πρώτο)

09:40 21/12/2017 - Πηγή: TaxHeaven

Ορέστης Σεϊμένης - Αλεξάνδρα Γεράγγελου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Οι διατάξεις που αφορούν την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας από την Ελλάδα στην αλλοδαπή επανακαθορίστηκαν σε μερικά σημεία με την ΠΟΛ.1201/2017. Η πολ. αυτή τέθηκε σε ισχύ από την ημέρα που δημοσιεύτηκε δηλαδή στις 13-12-2017 και καταργήθηκε η προηγούμενη ΠΟΛ.1058/18.3.2015

Παρακάτω θα παραθέσουμε τους ορισμούς της νέας εγκυκλίου ΠΟΛ.1201/2017 και θα σημειώσουμε

τις παρατηρήσεις μας στα σημαντικά σημεία της (δηλαδή: σημεία νέα ή παλαιά όπως επανακαθορίζονται και συμπληρώνονται ή και καταργούνται.)

Ημερομηνία υποβολής τής αίτησης: η τελευταία εργάσιμη ημέρα του του πρώτου δεκαημέρου του μηνός Μαρτίου.

Έτος αναχώρησης, έτος υποβολής της αίτησης.

Το φυσικό πρόσωπο το οποίο επιθυμεί να μεταφέρει τη φορολογική του κατοικία από την Ελλάδα στο εξωτερικό οφείλει να υποβάλει αίτηση, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους Φορολογουμένους της Δ.Ο.Υ. όπου είναι υπόχρεος υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος.

Η αίτηση αυτή υποβάλλεται το επόμενο έτος από το έτος της αναχώρησης, του φορολογουμένου, στο εξωτερικό. (ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 1)

Τι υποβάλλεται μαζί με την παραπάνω αίτηση του Μαρτίου

Με την αίτηση υποβάλλεται το έντυπο Μ0 με συνημμένα τα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, όπως ορίζουν οι κείμενες διατάξεις, και επιπλέον για τον ορισμό φορολογικού εκπροσώπου του στην Ελλάδα έγγραφη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής τους.

Έντυπο ΜΟ: To έντυπο αυτό αποτελεί τον κορμό της αιτήσεως για την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας. Συμπληρώνονται σε αυτό τα στοιχεία του αιτούντος-υποχρέου την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας, και τα στοιχεία του εξουσιοδοτουμένου να παραλάβει για λογαριασμό του το κάθε δικαιολογητικό κλπ. Σε αντίγραφο της αίτησης αναγράφεται ο αριθμός και η ημερομηνία Πρωτοκόλλου (βεβαία ημερομηνία) κλπ

Έντυπο M1: Στο έντυπο αυτό συμπληρώνονται τα στοιχεία του αιτούντος-υποχρέου την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας, και η διεύθυνση του αντικλήτου και η χώρα του εξωτερικού στην οποία ο αιτών ζητά να μεταφερθεί η φορολογική κατοικία του κλπ

Έντυπο M7: Στο έντυπο αυτό συμπληρώνονται στοιχεία του αιτούντος-υποχρέου την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας, και τα στοιχεία του αντίκλητου και ο αριθμός και η ημερομηνίας του πληρεξουσίου της αντιπροσώπευσής του κ.α..

Αργότερα (μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους) το ίδιο πρόσωπο θα υποβάλλει και άλλα δικαιολογητικά κατά περίπτωση (δείτε αμέσως παρακάτω).

Ποια άλλα συμπληρωματικά δικαιολογητικά υποβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαημέρου του μηνός Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους.

Πρέπει να προσκομισθούν, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στη Δ.Ο.Υ.:

(α) Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνει φορολογικός κάτοικος, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικός κάτοικος αυτού του κράτους.

Εάν ο φορολογούμενος έχει εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (στο εξής ΣΑΔΦΕ), μπορεί να προσκομίσει, αντί της βεβαίωσης, την προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της ΣΑΔΦΕ όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα) ή

(β) Σε περίπτωση που δεν προβλέπεται η έκδοση της βεβαίωσης φορολογικής κατοικίας κλπ από την αρμόδια φορολογική αρχή (του άλλου κράτους), αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή, ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του, που υπέβαλε στο άλλο κράτος ως φορολογικός κάτοικος του κράτους αυτού.

(γ) Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά (υπό α' ή β'), επειδή αποδεδειγμένα η αλλοδαπή φορολογική αρχή δεν τα εκδίδει, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή, με την οποία θα αποδεικνύεται η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος. (ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 2γ΄)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Α΄:

Η παραπάνω παράγραφος (γ) στην καταργημένη ΠΟΛ.1058/18.3.2015 ήταν διατυπωμένη ως εξής: «Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά από την αρμόδια φορολογική αρχή, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή με την οποία θα αποδεικνύεται ο ισχυρός δεσμός (κέντρο ζωτικών συμφερόντων) του φυσικού προσώπου με το άλλο κράτος.»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Β΄:

Από την σύγκριση των δύο κειμένων φαίνεται ότι παρελήφθη η φράση: «θα αποδεικνύεται ο ισχυρός δεσμός (κέντρο ζωτικών συμφερόντων) του φυσικού προσώπου με το άλλο κράτος.» και προσετέθη η φράση: «θα αποδεικνύεται η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος.»

Θυμίζουμε ότι η φορολογική κατοικία κάθε φυσικού προσώπου συνδέεται με τον τόπο στον οποίο βρίσκονται τα ζωτικά συμφέροντά του (π.χ. η επαγγελματική δραστηριότητά του, η οικογενειακή του κατάσταση, το σχολείο που πηγαίνει το ανήλικο τέκνο)

Επίσης και τα φυσικά και τα οικονομικά του συμφέροντα, εκεί που παράγει, που δημιουργεί το εισόδημά του, είναι παράγοντες προσδιορισμού του τόπου της φορολογικής κατοικίας του.

Λογικά θα πρέπει λοιπόν στο μέλλον να μην αναζητούνται κατά τον έλεγχο τα «ζωτικά συμφέροντα» αφού η φράση αυτή διεγράφη και δεν υπάρχει στην ΠΟΛ.1201/2017. Εκτός εάν εκεί στο Υπουργείο εννοούν τα την μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση ως «ζωτικά συμφέροντα» (Μπερδεμένα τα πράγματα είναι πάντα.)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Γ΄:

Στην νέα εγκύκλιο ΠΟΛ.1201/2017 ορίζεται ότι η αδυναμία προσκόμισης των δικαιολογητικών που απαιτούνται «θα πρέπει να οφείλεται αποδεδειγμένα στην αλλοδαπή φορολογική αρχή που (δεν) τα εκδίδει.»

Πως όμως θα αποδείξει ο πολίτης ότι το άλλο κράτος δεν εκδίδει βεβαιώσεις, εκκαθαρίσεις κλπ. (στην Αίγυπτο , στο Κατάρ δεν γνωρίζουν ούτε που είναι η εφορία…). Νομίζομε ότι η φράση «αποδεδειγμένα» στην εγκύκλιο είναι άστοχη γιατί θα δημιουργούνται αντιρρήσεις και εμπόδια από τους υπαλλήλους των Δ.Ο.Υ. όταν ο πολίτης αδυνατεί να προσκομίσει αυτά τα έγγραφα. Το καλύτερο θα ήταν να ενημερωθεί το Υπουργείο μόνο (μέσω Ο.Ο.Σ.Α. ή Ε.Ε.) για εκείνα τα κράτη τα οποία δεν εκδίδουν τέτοια δικαιολογητικά για να μην δημιουργούνται ταλαιπωρίες και άσκοπες μετακινήσεις των ταλαίπωρων συναδέλφων λογιστών οι οποίοι κάθε φορά αντιμετωπίζουν την αδιαφορία και την ψυχρότητα των αυτόκλητων νομοθετών των διαφόρων Δ.Ο.Υ. που ερμηνεύουν τους νόμους και αυξάνουν την γραφειοκρατία και την πίεση των λογιστών χωρίς λόγο.

Άλλα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομιστούν

α) Για την ημερομηνία αναχώρησης και εγκατάστασης: Δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν την ημερομηνία αναχώρησης και εγκατάστασής του στη χώρα όπου δηλώνει κάτοικος, προκειμένου να διαπιστώνεται ότι έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 183 ημέρες στη χώρα αυτή μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος, ήτοι στο προηγούμενο έτος από εκείνο εντός του οποίου γίνεται η αίτηση μεταβολής.
Τα δικαιολογητικά αυτά μπορεί να είναι, εναλλακτικά και ενδεικτικά,
- έγγραφα περί ανάληψης μισθωτής εργασίας,
- έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας στην άλλη χώρα και υπαγωγής του στην ασφαλιστική νομοθεσία της χώρας αυτής,
- εγγραφής σε δημοτολόγιο στην άλλη χώρα,
- μίσθωσης κατοικίας, εγγραφής
- ή παρακολούθησης σχολείων των τέκνων στη χώρα αυτή.

Πότε μπορεί να προσκομίσεις πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας δύο ετών

Αντί των πιο πάνω επιπλέον δικαιολογητικών, ο φορολογούμενος δύναται να προσκομίζει πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας από τη χώρα στην οποία δηλώνει κάτοικος των 2 προηγούμενων ετών από το έτος στο οποίο υποβάλλεται η αίτηση μεταβολής.
Όταν ο ένας εκ των δύο συζύγων είναι φορολογικός κάτοικος εξωτερικού και ο άλλος φορολογικός κάτοικος Ελλάδος.

β) Για τις χωριστές φορολογικές κατοικίες των δύο συζύγων: Στην περίπτωση που ένας εκ των συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης αιτείται τη μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας ενώ ο άλλος παραμένει φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, πέραν των παραπάνω δικαιολογητικών (της περίπτωσης α') θα πρέπει να προσκομίζουν επιπλέον και αθροιστικά και τα κάτωθι δικαιολογητικά, από τα οποία να προκύπτει ότι ο αιτούμενος τη μεταβολή πράγματι βρίσκεται εκτός Ελλάδος και έχει οργανώσει τη ζωή του στην αλλοδαπή κατά τρόπο μόνιμο ή διαρκή:
- στοιχεία για την απασχόλησή του στην αλλοδαπή, από τα οποία αποδεικνύεται ο μόνιμος ή μακροπρόθεσμος χαρακτήρας της απασχόλησης,
- στοιχεία για την ύπαρξη τραπεζικού λογαριασμού στην αλλοδαπή
- στοιχεία για την ύπαρξη ιδιόκτητης ή μισθωμένης κατοικίας του
- και λογαριασμών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στην αλλοδαπή
- καθώς και στοιχεία για την απόκτηση φορολογικού, ασφαλιστικού ή αντίστοιχου μητρώου στην αλλοδαπή (πχ ΑΜ κοινωνικής ασφάλισης). (ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 3 (νέο))

Τι πρέπει να κάνει ο υπάλληλος της εφορίας όταν παραλάβει όλα τα δικαιολογητικά

Ο υπάλληλος της Δ.Ο.Υ., αφού παραλάβει τα ως άνω έντυπα, οφείλει να συμπληρώσει την ηλεκτρονική εφαρμογή για τη μεταβολή της φορολογικής κατοικίας, ακολουθώντας τις οδηγίες της Δ/νσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Α.Α.Δ.Ε.. (ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 1)

Τα δημόσια προσκομιζόμενα έγγραφα και η νόμιμη επικύρωσή τους

Τα ως άνω αλλοδαπά δημόσια έγγραφα, όπως αυτά καθορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 1 του ν.1497/1984 (Α' 188) θα προσκομίζονται κατά τα διεθνή νόμιμα (σφραγίδα apostille, προξενική θεώρηση, θεώρηση από το ελληνικό προξενείο, κατά τα οριζόμενα σε διεθνείς συνθήκες που έχουν κυρωθεί με νόμο από την Ελλάδα, κατά περίπτωση). (ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 3)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Το άνθρωποι του Υπουργείου που συνέταξαν το κείμενο της παραπάνω παραγράφου έπρεπε να ξεκαθαρίσουν πότε χρησιμοποιείται το apostille και πότε πρέπει να πηγαίνει ο φορολογούμενος στο Προξενείο για να επικυρώνει τα έγγραφά του πριν να τα προσκομίσει στις ελληνικές υπηρεσίες, για αποφυγή ταλαιπωριών.

Για διευκόλυνση των συναδέλφων, παραθέτουμε παρακάτω τι είναι η «ΑΠΟΣΤΙΛΛΗ» (apostille) και πότε χρησιμοποιείται:

Τι είναι η Αποστίλλη (APOSTILLE) και πότε χρησιμοποιείται;

Με την κύρωση της Σύμβασης της Χάγης, καταργήθηκε η υποχρέωση διπλωματικής ή προξενικής επικύρωσης των αλλοδαπών δημόσιων εγγράφων. Η Σύμβαση εφαρμόζεται στα δημόσια έγγραφα που έχουν συνταχθεί στο έδαφος ενός συμβαλλόμενου Κράτους και πρέπει να προσαχθούν στο έδαφος άλλου συμβαλλόμενου Κράτους. Κατά την έννοια του άρθρου 1 της Συμβάσεως, ως δημόσια έγγραφα θεωρούνται: α) τα έγγραφα που προέρχονται από αρχή ή δημόσιο υπάλληλο δικαιοδοτικού οργάνου του Κράτους, συμπεριλαμβανομένων και των εγγράφων που προέρχονται από την εισαγγελική αρχή, δικαστικό γραμματέα ή δικαστικό επιμελητή, β) τα διοικητικά έγγραφα, γ) τα συμβολαιογραφικά έγγραφα, δ) οι επίσημες βεβαιώσεις, όπως βεβαιώσεις καταχωρίσεως, θεωρήσεις για βέβαιη χρονολογία και επικυρώσεις υπογραφής που τίθενται σε ιδιωτικό έγγραφο. Η Σύμβαση δεν εφαρμόζεται ωστόσο: α) στα έγγραφα που εκδόθηκαν από διπλωματικούς ή προξενικούς πράκτορες, β) στα διοικητικά έγγραφα που σχετίζονται άμεσα με εμπορική ή τελωνειακή πράξη.

Με την επίθεση της Σφραγίδας της Χάγης (Apostille) σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης βεβαιώνεταιη γνησιότητα της υπογραφής και η ιδιότητα με την οποία ενήργησε ο υπογράφων το έγγραφο και, ενδεχομένως η ταυτότητα της σφραγίδας ή του επισήματος που φέρει το έγγραφο. Η επισημείωση τίθεται στο ίδιο το έγγραφο ή σε πρόσθεμα και οι σχετικές ενδείξεις που φέρει κάθε επισημείωση (ο αύξων αριθμός, η ημερομηνία επισημείωσης, το όνομα του υπογράφοντος το δημόσιο έγγραφο και η ιδιότητα με την οποία ενήργησε) καταχωρούνται σε βιβλίο ή ευρετήριο το οποίο οφείλει να τηρεί κάθε αρχή που ορίζεται αρμόδια να χορηγεί την επισημείωση (άρθρο 7). Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Σύμβασης, κάθε Κράτος ορίζει τις αρχές στις οποίες παρέχεται η αρμοδιότητα να χορηγούν την επισημείωση (Apostille) της Σύμβασης της Χάγης. (Ν.1497/1984 ΦΕΚ Α' 188/27.11.1984), «Κύρωση Σύμβασης που καταργεί την υποχρέωση επικύρωσης των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Ποια είναι τα Δημόσια έγγραφα του άρθρου 1 του Ν. 1497/1984:

Δηλαδή τα δημόσια έγγραφα που έχουν συνταχθεί στο έδαφος ενός άλλου-συμβαλλόμενου Κράτους και πρέπει να προσαχθούν στην Ελλάδα ως δικαιολογητικά για την μεταφορά της φορολογικής κατοικίας στο άλλο κράτος:

Ως δημόσια έγγραφα θεωρούνται:

(α) τα έγγραφα που προέρχονται από αρχή ή δημόσιο υπάλληλο δικαιοδοτικού οργάνου του Κράτους, συμπεριλαμβανομένων και των εγγράφων που προέρχονται από την εισαγγελική αρχή, δικαστικό γραμματέα ή δικαστικό επιμελητή,

(β) τα διοικητικά έγγραφα,

(γ) τα συμβολαιογραφικά έγγραφα,

(δ) οι επίσημες βεβαιώσεις, όπως βεβαιώσεις καταχωρίσεως, θεωρήσεις για βέβαιη χρονολογία και επικυρώσεις υπογραφής που τίθενται σε ιδιωτικό έγγραφο.

Δεν είναι δημόσια έγγραφα:

(α) τα έγγραφα που εκδόθηκαν από διπλωματικούς ή προξενικούς πράκτορες,

(β) τα διοικητικά έγγραφα που σχετίζονται άμεσα με εμπορικές ή τελωνειακές πράξεις.

Οι μεταφράσεις των δημοσίων εγγράφων

Για τις Υπηρεσίες και τα πρόσωπα που δικαιούνται να διενεργούν επίσημες μεταφράσεις ισχύουν τα παρακάτω:

• Επίσημη μετάφραση είναι η έγκυρη, ακριβής και επικυρωμένη μετάφραση ενός κειμένου από τις ξένες γλώσσες στην ελληνική και αντίστροφα που γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου. ν.3712/2008 άρθρο 1

• Η Υπηρεσία και τα πρόσωπα που δικαιούνται να διενεργούν επίσημες μεταφράσεις γίνεται από το Σώμα ορκωτών μεταφραστών οι οποίοι περιλαμβάνονται σε Ειδικό Μητρώο που τηρείται στη Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών και έχουν ως έργο την επίσημη μετάφραση δημόσιων και ιδιωτικών εγγράφων από ξένη γλώσσα στην ελληνική και αντίστροφα, παρέχοντας τις υπηρεσίες τους ως ανεξάρτητοι επαγγελματίες. Κατανέμονται δε στις διοικητικές περιφέρειες και τους νομούς της χώρας και ελέγχονται από το Υπουργείο Εξωτερικών για την ορθή εκτέλεση του έργου τους, (Η επίσημη μετάφραση για τις ανάγκες όλων των φορέων του δημόσιου τομέα (Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., Ασφαλιστικών Οργανισμών, Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι., κ.λπ.), καθώς και για τις ανάγκες του ιδιωτικού τομέα γίνεται από τους παραπάνω Ορκωτούς Μεταφραστές.

ν.3712/2008 άρθρο 1 και άρθρο 16
ΠΟΛ.1201/2017 παρ. 4