Πως υπολογίζεται ο πληθωρισμός;

15:42 4/7/2024 - Πηγή: FlashNews

Οι ειδήσεις αναφέρουν συνέχεια για την ακρίβεια και ρίχνουν το φταίξιμο στον αυξημένο πληθωρισμό. Πρόσφατα ακούσαμε ότι θα σταματήσουν να αυξάνονται τα επιτόκια επειδή γίνεται αγώνας δρόμου για τη σταθεροποίηση και μείωση του πληθωρισμού. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά σε κάποια βασικά στοιχεία για να καταλάβουμε τι συμβαίνει στην οικονομία της χώρας μας και στα οικονομικά του νοικοκυριού μας.

Τι είναι ο πληθωρισμός;

Ένας κοινώς αποδεκτός ορισμός του πληθωρισμού είναι ο «ρυθμός αλλαγής των τιμών». Μια

πιο απλή και κατανοητή προσέγγιση θα μας πει ότι είναι το πόσο αυξάνεται η τιμή των προϊόντων και των υπηρεσιών σε σχέση με ένα άλλο χρονικό σημείο. Φυσικά οι τιμές δεν αλλάζουν από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά αν το δούμε σε μεγάλο χρονικό διάστημα, σε βάθος μηνών ή και ετών, μπορούμε να φτάσουμε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει συγκεκριμένη αύξηση. Μπορεί η αύξηση αυτή να μην είναι σταθερή, αλλά είναι δεδομένο ότι θα συμβεί. Και αυτό ακριβώς είναι ο πληθωρισμός: ο υπολογισμός του ποσοστού που αυξήθηκαν οι τιμές σε αυτό το χρονικό διάστημα.

Πώς λειτουργεί ο πληθωρισμός;

Ο πληθωρισμός είναι ένας αριθμός που υπολογίζεται με βάση όλες τις πτυχές της οικονομίας. Αν υπολογίσετε το οικογενειακό εισόδημα και τα μηνιαία έξοδα, η αύξηση των εξόδων πολλές φορές δεν είναι ίδια με την αύξηση του πληθωρισμού. Θα δείτε, βέβαια το δάνειό σας να αυξάνεται, αλλά σίγουρα όχι τόσο όσο είναι ο πληθωρισμός. Αν ο λογαριασμός σας στο σούπερ μάρκετ έχει αυξηθεί κατά 20%, αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει 20% πληθωρισμός, με το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να αποτελεί η τεράστια αύξηση του ελαιόλαδου που βλέπουμε τους τελευταίους μήνες.

Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον πληθωρισμό στην χώρα μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια είναι η τιμή της ενέργειας, η οποία έχει αυξηθεί κατακόρυφα τόσο λόγω του πολέμου στην Ουκρανία όσο και λόγω του χρηματιστηρίου ενέργειας. Η αύξηση της τιμής της ενέργειας, με τη σειρά της, παρέσυρε προς τα πάνω τις τιμές σε πολλούς άλλους κλάδους.

Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη

Το 2022 είδαμε μια κατακόρυφη αύξηση του πληθωρισμού, η οποία, σύμφωνα με τους οικονομολόγους ευθύνεται κυρίως στην αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκανε το φυσικό αέριο πολύ πιο ακριβό, καθώς η Ρωσία ήταν η βασική χώρα εξαγωγής φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Έτσι αυξήθηκε το κόστος παραγωγής στην Ευρώπη, αφού οι μεγάλες βιομηχανίες, όπως οι χημικές βιομηχανίες, οι βιομηχανίες λιπασμάτων, οι βιομηχανίες αλουμινίου και σιδήρου αλλά και οι τσιμεντοβιομηχανίες, βασίζονται στο φυσικό αέριο για τη λειτουργία τους. Πέρα, όμως, από το φυσικό αέριο, παρατηρήθηκε και αύξηση στην τιμή του αργού πετρελαίου και των προϊόντων πετρελαιοειδών, γεγονός που επηρέασε περαιτέρω την γενική τιμή της ενέργειας.

Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είχαμε μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού. Το 2021, ενώ ακόμα αντιμετωπίζαμε την πανδημία του κορωνοϊού, η αύξηση ήταν 5,1%, ενώ το 2022 εκτινάχθηκε, λόγω του στρατιωτικής επέμβασης της Ρωσίας, στο 9,3%. Το 2023 παρατηρήθηκε πτώση στο 4,2%, κάτι που, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, οφείλεται στην αντιστάθμιση των επιπτώσεων της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, στην έξοδο από την πανδημία, αλλά και στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δείκτης τιμών καταναλωτή (ή τιμάριθμος)

Ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες που επηρεάζουν τον πληθωρισμό είναι ο δείκτης τιμών καταναλωτή ή τιμάριθμος. Ο δείκτης αυτός μετράει το κόστος ζωής και διαβίωσης των πολιτών ενός κράτους. Βασίζεται αποκλειστικά στις αυξομειώσεις των λιανικών τιμών των βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Το 2022 ήταν η χειρότερη χρονιά των τελευταίων ετών, καθώς ο μέσος όρος του τιμαρίθμου ήταν 9,5%, ένα τεράστιο ποσοστό.

Ευτυχώς το 2023 και το 2024 ο τιμάριθμος έχει πτωτικές τάσεις, ενώ φαίνεται να οδεύει σιγά-σιγά σε κανονικά επίπεδα.

Πώς υπολογίζεται ο πληθωρισμός;

Κάθε μήνα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσιεύει τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ και τον μηνιαίο τιμάριθμο, μια ομάδα οικονομολόγων και τεχνοκρατών, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακοινώνουν τον πληθωρισμό.

Ας ρίξουμε, όμως, μια ματιά στις τάσεις του πληθωρισμού που είναι θετικές για την οικονομία μιας χώρας.

Ο θετικός πληθωρισμός δεν είναι κάτι κακό. Μάλιστα ένας πληθωρισμός γύρω στο 2% δείχνει ότι η οικονομία της χώρας ευημερεί, ότι οι πολίτες έχουν περισσότερα χρήματα να ξοδέψουν στην τοπική οικονομία και ότι, επειδή ακριβώς «κυκλοφορεί χρήμα», οι τιμές έχουν ανοδική τάση και ότι υπάρχουν νέες επενδύσεις.

Ένας αρνητικός πληθωρισμός (αποπληθωρισμός) ή στάσιμος πληθωρισμός (γύρω στο 0%) δείχνει ότι η αγορά μιας χώρας είναι στάσιμη, ότι η οικονομία συρρικνώνεται και ότι οι πολίτες της χώρας έχουν λιγότερα χρήματα να ξοδέψουν. Οι κυβερνήσεις θέλουν να αποφύγουν τέτοιου είδους καταστάσεις, καθώς είναι σαφώς πιο δύσκολο να παρέχονται δάνεια σε επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα, ενώ οι ξένοι επενδυτές δεν έχουν κίνητρο για να επενδύσουν σε μια χώρα με άσχημους οικονομικούς δείκτες.

Τι καλύπτει ο πληθωρισμός;

Ο πληθωρισμός καλύπτει μια μεγάλη γκάμα αγαθών και υπηρεσιών, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη όλα τα προϊόντα. Είναι ένας αριθμός που δείχνει μια γενική τάση της οικονομίας της χώρας. Μετράει την οικονομία στο σύνολό της, αλλά δεν αποτελεί ακριβή δείκτη για όλους τους τομείς, για το καλάθι του νοικοκυριού ή για ένα προϊόν από το σούπερ μάρκετ.

Κάθε αρμόδια αρχή έχει μια εγκεκριμένη λίστα με προϊόντα και υπηρεσίες που χρησιμοποιείται, μαζί με άλλους παράγοντες, για τον υπολογισμό του πληθωρισμού. Λαμβάνονται υπόψη πολλοί τομείς, αλλά όχι προϊόντα πολυτελείας ή εξεζητημένα προϊόντα.

Συμπεράσματα

Η οικονομία μιας χώρας είναι κάτι ιδιαίτερα πολύπλοκο. Δεν υπάρχουν μαγικά ραβδάκια και απλές λύσεις, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι πολιτικοί και αναλυτές. Σε αντίθεση με κάποια πράγματα που είναι απλά όσον αφορά των υπολογισμό των κερδών ή των απωλειών σας, όπως, για παράδειγμα όταν παίζετε κουλοχέρηδες, όπου ξέρετε τις πιθανότητες και τα ποσά πονταρίσματος και μπορείτε να ελέγξετε τον προϋπολογισμό σας, η οικονομία επηρεάζεται από χιλιάδες παράγοντες. Ο πληθωρισμός είναι ένας δείκτης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν «μπούσουλας» για την οικονομία μιας χώρας, αλλά πάντα χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειες για να υπάρχει μια πιο καθαρή εικόνα.