Επιτροπή Ανταγωνισμού: Στο μικροσκόπιο τα πετρελαιοειδή - Κανονιστική παρέμβαση

18:58 1/8/2024 - Πηγή: Businessnews

Η εν λόγω κανονιστική παρέμβαση, αφορά στην αξιολόγηση του εάν επικρατούν συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού στα τρία στάδια παραγωγής και διανομής

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού («ΕΑ») στις 28.11.2022, έχοντας υπόψη το άρθρο 11 Ν. 3959/2011 για κανονιστική παρέμβαση σε κλάδους της οικονομίας, αποφάσισε αυτεπαγγέλτως την εκκίνηση της σχετικής διαδικασίας στον κλάδο των πετρελαιοειδών.

Ειδικότερα, σημειώνει στη σχετική ανακοίνωση, η εν λόγω

κανονιστική παρέμβαση, αφορά στην αξιολόγηση του εάν επικρατούν συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού στα τρία στάδια παραγωγής και διανομής (διύλιση, εμπορία και λιανική διάθεση) σε επιμέρους προϊόντα στην ελληνική αγορά (αμόλυβδη βενζίνη 95, πετρέλαιο κίνησης και πετρέλαιο θέρμανσης), τα οποία αφορούν σε βασικά αγαθά πρώτης ανάγκης με χαμηλή ανελαστική ζήτηση ως προς την τιμή.

Η ΕΑ δημοσίευσε σήμερα τις προκαταρτικές απόψεις της αναφορικά με τις συνθήκες ανταγωνισμού και καλεί κάθε ενδιαφερόμενο να συνεισφέρει στη δημόσια διαβούλευση. Η Κανονιστική παρέμβαση εκκίνησε με βάση τα πορίσματα της Χαρτογράφησης της αγοράς Πετρελαιοειδών, η οποία διενεργήθηκε με απόφαση της ΕΑ στις 22.3.2022.

Επισημαίνεται ότι κατά την αξιολογούμενη περίοδο αναφοράς, στο πλαίσιο της κανονιστικής παρέμβασης, υφίστανται δύο ισχυρά σοκ στην ελληνική οικονομία: αφενός το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, το οποίο επηρέασε την Ελλάδα κατά κύριο λόγο από τον Φεβρουάριο του 2020 και εξής και οδήγησε σε κατάρρευση της ζήτησης εντός του 2020 με συνθήκες σταδιακής αποκατάστασης κατά τη διετία που επακολούθησε (2021 και 2022), αφετέρου τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022 και συνεχίζεται ως σήμερα με αρνητικές επιπτώσεις στην προσφορά της πρώτης ύλης και τελικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στο πλαίσιο της Κανονιστικής παρέμβασης, έγινε σε βάθος διερεύνηση του κλάδου των πετρελαιοειδών στην Ελλάδα και του θεσμικού πλαισίου που τον διέπει. Συγκεκριμένα έγινε ενδελεχής ανάλυση των συνθηκών ανταγωνισμού στις οικείες αγορές και της διάρθρωσης της αγοράς πετρελαιοειδών ανά επιμέρους στάδιο (διύλισης, εμπορίας και λιανικής) και αναζητήθηκαν τυχόν εμπόδια εισόδου ή/και ανάπτυξης της αγοράς.

Περαιτέρω, διενεργήθηκε σχετική ανάλυση για την εξέλιξη της ζήτησης, των τιμών των τριών προϊόντων (αμόλυβδη βενζίνη 95, πετρέλαιο κίνησης και πετρέλαιο θέρμανσης) κατά την περίοδο 2019-2022, καθώς και του περιθωρίου διύλισης (refining ή crack spread), ήτοι της διαφοράς μεταξύ της τιμής αγοράς αργού πετρελαίου (εισροής) και τιμής πώλησης έτοιμου διυλισμένου προϊόντος (εκροής).

Ακολούθως, παρουσιάστηκε η εξέλιξη των τιμών εμπορίας και λιανικής, καθώς και το αντίστοιχο περιθώριο λιανικής για την ίδια ως άνω σχετική περίοδο. Εν συνεχεία, διενεργήθηκε ανάλυση της δραστηριότητας, εμπορικών ροών και αποδοτικότητας των εταιρειών διύλισης και εμπορίας κατά το διάστημα 2019-2022 τόσο συνολικά σε επίπεδο επιχείρησης, όσο και αναφορικά με κάθε προϊόν.

Στόχος της αξιολόγησης αυτής είναι αφενός μεν να διερευνηθούν τα κέρδη της εφοδιαστικής αλυσίδας για κάθε προϊόν όπως και στο σύνολο της δραστηριότητάς τους και αφετέρου να αξιολογηθεί η αύξηση των εσόδων και αποδοτικότητας που σημειώνουν οι επιχειρήσεις σε σχέση με τις εγχώριες πωλήσεις των τριών υπό εξέταση προϊόντων ή και με άλλους παράγοντες.

Περαιτέρω, εξετάστηκε η μετακύλιση των μεταβολών των τιμών από τον δείκτη Platts κάθε προϊόντος στην τιμή διύλισης, από την τιμή διύλισης στην τιμή χονδρικής εμπορίας σε επίπεδο επικράτειας, επεκτείνοντας καταρχάς το πλαίσιο αξιολόγησης της μετακύλισης των τιμών (pass through) και τον έλεγχο ασυμμετρίας που είχε αναλυθεί στο πλαίσιο της Χαρτογράφησης, τόσο χρονικά, όσο και γεωγραφικά (συμπεριλαμβάνοντας επιπλέον του Νομού Αττικής, τους Νομούς Θεσσαλονίκης, Ηρακλείου και Αχαΐας), ήτοι τους πληθυσμιακά μεγαλύτερους νομούς της Ελλάδος.

Τα ανωτέρω, συνεξετάστηκαν με την ανάλυση ζητημάτων αναφορικά, το μηχανισμό της τιμολογιακής πολιτικής και τις παραμέτρους που τη διαμορφώνουν, την τήρηση αποθεμάτων ασφαλείας, σε συνδυασμό με τις εμπορικές ροές (εισαγωγές- εξαγωγές) στα επιμέρους στάδια της αλυσίδας παραγωγής και διάθεσης και τη διαθεσιμότητα αποθηκευτικών χώρων, καθώς και τις διαδικασίες αξιοποίησής τους, Τέλος, αναλύθηκε η αποδοτικότητα εκμετάλλευσης και τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στις σχετικές αγορές.

Ως προς τα επιμέρους συμπεράσματα ανά στάδιο επισημαίνονται τα εξής:

Στο στάδιο της διύλισης επικρατούν συνθήκες δυοπωλίου, με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης. Οι καθοριστικοί παράγοντες διαμόρφωσης της τιμής για τις εγχώριες πωλήσεις κάθε προϊόντος (ιδίως τιμή Platts, φορολογία και λοιπές επιβαρύνσεις και ισοτιμία US$/ευρώ) είναι κοινοί για τις δύο εταιρείες. Τον πιο σημαντικό ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει η τιμή του δείκτη Platts MED ανά προϊόν πετρελαίου. Από την ανάλυση των τιμών διύλισης προέκυψε ταύτιση (με οριακές διαφορές στις τιμές μεταξύ των δύο εταιρειών στο τέταρτο με πέμπτο δεκαδικό ψηφίο) και παράλληλη εξέλιξη των τιμών.

Περαιτέρω, και στις δύο υπό εξέταση περιόδους, τα περιθώρια διύλισης αυξήθηκαν, παρόλο που μεταξύ των δύο υπό εξέταση περιόδων παρατηρούνται αντίθετες τάσεις στην κίνηση των τιμών αργού πετρελαίου και τελικών προϊόντων (βενζίνη και πετρέλαιο κίνησης). Παρά το αυξημένο περιθώριο διύλισης του πρώτου σοκ, οι εταιρείες διύλισης δεν εμφάνισαν λειτουργικά κέρδη στο σύνολο της χρήσης του 2020, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην περιορισμένη, λόγω της πανδημίας, ζήτηση και κατ’ επέκταση παραγωγή τελικών προϊόντων από τις εταιρείες διύλισης, σε σχέση με το υψηλό σταθερό κόστος παραγωγής τους.