Φετχουλλάχ Γκιουλέν: Ο άνθρωπος που άλλαξε τη μοίρα του Ισλάμ. Γράφει ο Σωτήρης Λίβας*

13:11 21/10/2024 - Πηγή: Businessnews

Eνας μουσουλμάνος ιεροκήρυκας που ηταν υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φιλικός προς τη Δύση.

Λίγοι άνθρωποι δαιμονοποιήθηκαν τόσο πολύ κατά τη διάρκεια της ζωής τους όσο ο Φετχουλλάχ Γκιουλέν. Και λίγοι άνθρωποι, από την άλλη μεριά, κατάφεραν να αλλάξουν σε τέτοιο βαθμό τη μοίρα μιας χώρας, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Ξεκινώντας τη δεκαετία του ’30 από ένα μικρό χωριό του Ερζερούμ, έφθασε να ηγείται ενός τεράστιου δικτύου οργανώσεων, επιχειρήσεων και κινήσεων αλλά και να επηρεάζει

με τη σκέψη, τα βιβλία και τα λόγια του εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Συγχρόνως έφθασε να αντιμετωπίζεται ως η υπ’ αριθμόν ένα απειλή για την κυβέρνηση Ερντογάν και να καταδικάζεται ως ο κύριος υποκινητής του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016.

Είναι βεβαίως πολύ νωρίς για μια «αντικειμενική» αποτίμηση. Αυτό όμως που σίγουρα μένει είναι αυτό που ο Γκιουλέν κατάφερε: να βγάλει τους πιστούς Μουσουλμάνους της Ανατολίας, τους αποκαλούμενους και «μαύρους Τούρκους», από την απομόνωση και το περιθώριο στο οποίο, με ευθύνη του κεμαλικού καθεστώτος, είχαν βρεθεί μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του ’80. Το κατάφερε με τα κηρύγματα, τα βιβλία, αλλά και τη μεθοδική, οργανωτική του δουλειά.

Ο Γκιουλέν ξεκίνησε ως ένας απλός δημόσιος ιεροκήρυκας – που όμως βασίστηκε στον ιδιαίτερο συναισθηματικό τρόπο προσέγγισης και επαφής του με τους πιστούς. Πολύ γρήγορα συγκεντρώθηκε γύρω του ένας κύκλος μαθητών που όλο και μεγάλωνε και που άρχισε να ακολουθεί τον δικό του ξεχωριστό τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων: οι πιστοί Μουσουλμάνοι δεν πρέπει να ντρέπονται για την πίστη τους αφού αυτή ακριβώς μπορεί να τους βοηθήσει να πετύχουν σε κάθε τους δραστηριότητα (ιδιαίτερα οικονομικού περιεχομένου), σημαντικότερη βάση στη ζωή είναι η παιδεία, το Ισλάμ είναι αντίθετο προς τον φανατισμό. Και βάσει αυτών των αρχών, άρχισε από τη δεκαετία του ’70 να αναπτύσσεται μια επιχειρηματική τάξη στην Ανατολία (οι αποκαλούμενοι αργότερα και «τίγρεις της Ανατολίας») που όλο και δυνάμωνε και άρχισε, από το ’80 και μετά, να διεκδικεί και πολιτική εκπροσώπηση. Παρά τις διώξεις καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το κίνημα αυτό (το Χιζμέτ: «υπηρεσία») επεκτάθηκε και στο εξωτερικό – ιδρύοντας σχολεία στις μουσουλμανικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, επιχειρήσεις, οργανώσεις διαθρησκευτικού διαλόγου στις ΗΠΑ και την Αυστραλία και φιλανθρωπικές εταιρείες στην Αφρική.

Η Δύση (και ειδικά η Αμερική) βρήκε στο πρόσωπό του την πανάκεια στον ισλαμιστικό φονταμενταλισμό και εξτρεμισμό: ένας Μουσουλμάνος ιεροκήρυκας που είναι υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που είναι φιλικός προς τη Δύση. Από την άλλη μεριά, όμως, η άνοδος της δύναμής του δυσαρέστησε ιδιαιτέρως τον Ερντογάν, όταν η κυβέρνησή του, πλήρως απελευθερωμένη προς τις αρχές της δεκαετίας του ’10 από το κεμαλικό βαθύ κράτος, αποφάσισε να εδραιώσει τη μονοκρατορία της.

Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τις πολιτικές βλέψεις ανθρώπων της οργάνωσης, αλλά και για την επιρροή τους στα πράγματα της χώρας και τις απώτερες βλέψεις τους. Ως συνήθως, σε αυτές τις περιπτώσεις οι συνωμοσιολογικές θεωρήσεις αφθονούν. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι ότι με πρόσχημα το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 εξαπολύθηκε ένα τεράστιο σε έκταση κυνήγι μαγισσών στην Τουρκία που διέλυσε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Η οργάνωση όμως όχι μόνο δεν εξαφανίστηκε – αλλά στο εξωτερικό και ειδικά στη Δύση έχει εξαπλωθεί και θα συνεχίσει να δυναμώνει, χρησιμοποιώντας τώρα πλέον τον Γκιουλέν ως σύμβολο.

*Ο Σωτήρης Λίβας είναι Δικηγόρος Αθηνών και καθηγητής στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Διδάσκων, μεταξύ άλλων γνωστικών αντικειμένων, των μαθημάτων Νομική Μετάφραση και Μετάφραση Κειμένων Διεθνούς Πολιτικής στο ΠΜΣ Επιστήμες της Μετάφρασης του ΤΞΓΜΔ. Συγγραφέας έξι βιβλίων, μεταφραστής πέντε, επιμελητής τεσσάρων βιβλίων (και του ισπανοελληνικού – ελληνοϊσπανικού λεξικού νομικών όρων), έχει συμμετάσχει με άρθρα σε συλλογικούς τόμους και σε επιστημονικά περιοδικά και με ανακοινώσεις σε συνέδρια.