Έθιμα Ανάστασης-Από το Ρουκετοπόλεμο στη Χίο μέχρι τους Μπότηδες στην Κέρκυρα

08:31 7/4/2018 - Πηγή: Aftodioikisi

Η ώρα της Ανάστασης πλησιάζει και σε κάθε γωνιά της Ελλάδας από την κεντρική ηπειρωτική χώρα μέχρι τα νησιά της αναβιώνουν έθιμα που έχουν τις ρίζες τους βαθιά μέσα στο χρόνο.

Χίος-Ρουκετοπόλεμος

Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα έθιμο που τηρείται κάθε Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου. Οι δύο «αντίπαλες» ενορίες, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής, εκτοξεύουν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες με στόχο το καμπαναριό

της αντίπαλης εκκλησίας, δημιουργώντας ένα μοναδικό θέαμα.

Οι δύο αντιμέτωπες εκκλησίες βρίσκονται χτισμένες περίπου 400 μέτρα η μία από την άλλη, σε δύο αντικριστούς λόφους. Το επόμενο πρωί γίνεται καταμέτρηση των ρουκετών που βρήκαν στόχο σε κάθε καμπαναριό για να αναδειχθεί ο νικητής. Φυσικά, κάθε ενορία δηλώνει νικήτρια, οπότε το ραντεβού για έναν νέο ρουκετοπόλεμο ανανεώνεται για την επόμενη χρονιά. Λίγες μέρες πριν, τα κτίρια των δύο εκκλησιών, αλλά και των γειτονικών σπιτιών καλύπτονται με μεταλλικό πλέγμα προστασίας.

Η προέλευση του εθίμου του ρουκετοπόλεμου δεν είναι σαφής, αλλά θεωρείται οτι ξεκίνησε την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με την παράδοση, αρχικά για τον εορτασμό του Πάσχα χρησιμοποιούνταν κανόνια και δυνατοί κρότοι. Όταν οι Τούρκοι απαγόρεψαν τα κανόνια, υπό το φόβο οτι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους, οι κάτοικοι τα αντικατέστησαν με αυτοσχέδιες ρουκέτες.

Ρόδος – Λάζαρος και Λαζαράκια

Το Μεγάλο Σάββατο τα παιδιά πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν τον «Λάζαρο». Το αντίτιμο είναι χρήματα ή αυγά, τα οποία και συγκεντρώνουν για να τα δώσουν αργότερα στους ιερείς. Την ίδια μέρα οι νοικοκυρές του νησιού φτιάχνουν , τα «Λαζαράκια», πασχαλινά κουλούρια σε στριφτό σχήμα. Τα «Λαζαράκια» συμβολίζουν το σώμα του Λαζάρου που ήταν τυλιγμένο σε σάβανο.

Σινώπη – Το κάψιμο των δαφνόφυλλων

Όταν πει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη» ο κάθε πιστός θα πάρει από κάτω ένα δαφνόφυλλο να το κάψει καθώς η δάφνη είναι καταραμένο δέντρο αφού από αυτήν κρεμάστηκε ο Ιούδας.

Τυρός Αρκαδίας – Το κάψιμο του Ιούδα στη θάλασσα

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται το κάψιμο του Ιούδα στη θάλασσα από την ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Σε μια πλωτή πλατφόρμα τοποθετούνται ξύλα και από πάνω τους κρέμεται ένα ανθρώπινο ομοίωμα. Στη συνέχεια μπαίνει το μπουρλότο από τους Τσάκωνες πυρπολητές και το ομοίωμα παραδίδεται στη φωτιά, με τη συνοδεία φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και ισχυρών δυναμιτών. Τη νύχτα της Ανάστασης τα παιδιά ρίχνουν στη θάλασσα χιλιάδες κεριά που συμβολίζουν τις χαμένες ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων.

Άνδρος – Σιδερένιοι σωλήνες

Στην Άνδρο το βράδυ της Ανάστασης οι νέοι τοποθετούν σιδερένιους σωλήνες στο χώμα, τους γεμίζουν με μπαρούτι και τους πυροδοτούν.

Τήνος- Φύλλα λεμονιάς

Το Μεγάλο Σάββατο πρωί, στη λειτουργία, όταν ο παπάς ψάλλει το «Ανάστα ο Θεός», περιφέρεται ένα πανέρι με φύλλα λεμονιάς, τα οποία οι πιστοί τα φυλάνε στα πορτοφόλια ή στις τσέπες τους για καλή τύχη. Το βράδυ της Ανάστασης γιορτάζεται πανηγυρικά κυρίως στη Χώρα, αλλά και σ’ όλα τα χωριά της. Στην Παναγία μοιράζονται στον κόσμο κόκκινα αυγά, στον περίβολο της εκκλησίας.

Φθιώτιδα – Το άναμμα της σκλίδας

Τη νύχτα της Ανάστασης, ένας Επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Aγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει την δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.

Λεωνίδιο-Πτήσεις με αερόστατα

Στην κωμόπολη της Τσακωνιάς, η Λαμπρή γίνεται όνομα και πράγμα, αφού εδώ και έναν περίπου αιώνα, το βράδυ της Ανάστασης τηρείται το έθιμο των αερόστατων. Τα παιδιά των πέντε ενοριών συναγωνίζονται στις επιτυχείς «πτήσεις» των χρωματιστών φωτεινών αερόστατων, τα οποία ετοιμάζουν επί εβδομάδες πριν το Πάσχα. Για περίπου μισή ώρα μετά το «Χριστός Ανέστη», ο ουρανός αποκτά… έξτρα αστέρια, ενώ παράλληλα το ευαγγέλιο διαβάζεται και στην τσακώνικη διάλεκτο.

Κύθνος-Συχώριο

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου είναι η ώρα για το λεγόμενο «συχώριο». Όσοι έχουν χάσει κάποιον δικό τους την προηγούμενη χρονιά προσφέρουν στην εκκλησία τρόφιμα, γλυκά, ψητά και πίτες, ώστε να τα ευλογήσει ο παπάς και να δοθούν ως κέρασμα στους επισκέπτες του νησιού.

Ζάκυνθος- Λευκά περιστέρια

Τις πρώτες πρωινές ώρες του Μ. Σαββάτου, με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια με το άκουσμα του πρώτου χτύπου της καμπάνας ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.

Άρτα – Εξορκισμός του Κακού

Το Μεγάλο Σάββατο, γύρω στις 10 το πρωί, με το χτύπημα της καμπάνας που αναγγέλλει την πρώτη Ανάσταση, οι ενορίτες σπάνε κεραμικά, γυάλινα και πήλινα σκεύη, για να ξορκίσουν το κακό.

Πρέβεζα- Σαϊτάν Παζάρ

Όλα είναι έτοιμα και φέτος για την αναβίωση του ξεχωριστού εθίμου οι ρίζες του οποίου προέρχονται από την Τουρκοκρατία. Η παράδοση λέει ότι προκειμένου να μπορέσουν να γιορτάσουν την Ανάσταση, οι χριστιανοί προκαλούσαν φασαρία στο Σαϊτάν Παζάρ για να κρατήσουν μακριά τους Τούρκους. Η συνήθεια αυτή τηρήθηκε και μετά την Απελευθέρωση και έφτασε μέχρι τις μέρες μας χάρη στους κατοίκους και τους καταστηματάρχες του Σαϊτάν Παζάρ οι οποίοι βρήκαν το έθιμο από τους προγόνους τους.

Λέσβος – Κάτω κόσμος, πυροβολισμοί και κέρινοι σταυροί

Στη Λέσβο γίνεται η αναπαράστασης της Καθόδου του Χριστού στον κάτω κόσμο. Σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, ο Χριστός λίγο πριν αναστηθεί κατέβηκε στον Άδη για να χαρίσει φως και αιώνια ζωή στους νεκρούς. Έτσι το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου και αφού έχει ακουστεί το «Χριστός Ανέστη», κλείνει η κεντρική πύλη της εκκλησίας και από την έξω πλευρά μένει όλος ο κόσμος και ένας παπάς, ενώ μέσα την εκκλησία μπαίνει ένας άλλος. Οι δυο τους αναπαριστούν ο ένας τον Χριστό και ο άλλος τον Άδη και στο τέλος όλοι μπαίνουν μέσα στην εκκλησία και ψάλουν το Χριστός Ανέστη.

Ένα ακόμη έθιμο αναβιώνει το βράδυ της Ανάστασης στην Παναγιούδα της Λέσβου. Με το «Χριστός Ανέστη» αρχίζουν οι πυροβολισμοί προς ένα κορμό που έχει στηθεί στην παραλία και στην κορυφή του έχει βρίσκεται ομοίωμα του «ηττημένου» Ιούδα. Με χιλιάδες στην κυριολεξία πυροβολισμούς κόβεται τρεις φορές ο κορμός του δένδρου και ο Ιούδας «ηττάται».

Στην Αγιάσο της Λέσβου μετά την Ανάσταση, οι 12 σταυροί, όσοι τα 12 Ευαγγέλια και οι 12 μαθητές του Χριστού, γίνονται με το κερί της Ανάστασης που λιώνει και μετατρέπεται σε μικρά σταυρουδάκια. Σκοπός του εθίμου είναι να διώξει όχι μόνον το κακό από το κάθε σπίτι, αλλά και τα έντομα, γι’ αυτό και κολλούν του σταυρούς κυκλικά στις εισόδους και τα ανοίγματα του σπιτιού.

Πάτμος- Νιπτήρας

Στο νησί της Αποκάλυψης επίκεντρο των τελετών και ακολουθιών αποτελεί ο «ΝΙΠΤΗΡΑΣ». Κάθε χρόνο, στολίζεται με λαμπρές βάγιες και πλούσια ποικιλία ανοιξιάτικων λουλουδιών. Την Μ. Πέμπτη, γίνεται αναπαράσταση του «ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ» του ΝΙΠΤΗΡΑ, σε κεντρική πλατεία της Χώρας. Το Μ. Σάββατο το βράδυ πριν από την Ανάσταση, το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε ηρωικό εξάμετρο με κώντιο και την Κυριακή του Πάσχα στις 3 το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η 2η Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.

Πάρος- Ρωμαίοι στρατιώτες και πυροτεχνήματα

Η περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς κατά την διάρκειά της, γίνονται δεκαπέντε περίπου στάσεις. Σε κάθε στάση φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση. Τα μεσάνυκτα του Μ. Σαββάτου, το νησί γεμίζει από φώτα και τον θόρυβο των αμέτρητων πυροτεχνημάτων.

Ηράκλειο Κρήτης- Το κάψιμο του Ιούδα

Πριν την ανάσταση, στις Γκαγκάλες Ηρακλείου, όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να καεί και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα βουνό από τα ξύλα και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο με ένα παλιό κουστούμι που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λέει το «Χριστός Ανέστη» βάζουν φωτιά και τον καίνε. Η νύχτα γίνεται μέρα από τα πυροτεχνήματα, η καμπάνα του χωριού χτυπά συνεχώς και μάλιστα οι παλιότεροι λένε ότι όταν αυτοί ήταν μικροί δεν άφηναν 3 μερόνυχτα την καμπάνα να σταματήσει γιατί το θεωρούσαν για καλό. Ξυπνούσαν ακόμα και τη νύχτα να πάνε να την χτυπήσουν.

Κως-Λαμπρόπιτες

Τα παιδιά της Κω κατά την περίοδο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα φροντίζουν να πάρουν μεγάλα κλειδιά, από αυτά που χρησιμοποιούνταν στις παλιές κλειδαριές, να τα δέσουν με ένα σκοινί και να προσαρμόσουν πάνω τους μπαρούτι και, όταν φτάσει η Ανάσταση, να τα χτυπήσουν δυνατά στον τοίχο για να… χαλάσουν τον κόσμο. Την ίδια ημέρα, η Εκκλησία είναι στρωμένη με μωβ λουλούδια που φυτρώνουν στο νησί, τις λεγόμενες «λαμπρές», ενώ οι νοικοκυρές ετοιμάζουν «λαμπρόπιτες» για να συνοδεύσουν το αρνί της Κυριακής.

Ικαρία – Ο Σωρός

Την ώρα της Ανάστασης σε κάθε χωριό, ταυτόχρονα με την ρίψη των διάφορων βεγγαλικών, σε ένα κεντρικό σημείο και συνήθως κοντά στην εκκλησία, καίνε κλαδιά και ξύλα σε μια στοίβα την οποία ονομάζουν «Σωρό», που έχουν μαζέψει τις προηγούμενες μέρες. Το κάθε χωριό δημιουργεί το δικό του σωρό και οι ντόπιοι ανταγωνίζονται, στο ποιος θα φτιάξει τον καλύτερο σωρό και τον πιο μεγάλο, που θα καίει πιο πολύ ώρα.

Σύρος- Οι δύο κόσμοι συναντιούνται

Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο Θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως, με αγάπη κατάνυξη και αμοιβαίο σεβασμό τις Άγιες Μέρες του Πάσχα. Οι Επιτάφιοι των Καθολικών στην Άνω Σύρο ξεκινούν από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου. Στην Ερμούπολη ο επιτάφιος των Καθολικών ξεκινάει από τον ιερό Ναό Ευαγγελιστών οι επιτάφιοι των Ορθοδόξων, από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως και την Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως περιφέρονται και συναντώνται στην Κεντρική Πλατεία Μιαούλη, όπου γίνεται κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μ. Παρασκευής από την χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες.

Κέρκυρα-Μπότηδες

Η Κέρκυρα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου «βουλιάζει» από τουρίστες , που έρχονται στο νησί για να παρακολουθήσουν μεταξύ άλλων το έθιμο «Μπότηδες», που λαμβάνει χώρα στην καρδιά του νησιού στην πλατεία Σπιανάδα.

Σύμφωνα με το έθιμο, με την πρώτη Ανάσταση στις 12 το μεσημέρι, οι κάτοικοι της Κέρκυρας, που έχουν στολίσει τα ψηλά παραθυρόφυλλά τους με κόκκινα εμβλήματα και λουλούδια, πετάνε τους «Μπότηδες». Πρόκειται για πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους, δεμένα με κόκκινες κορδέλες. Για το εν λόγω έθιμο που αποτελεί ένα συνδυασμό ενετικών παραδόσεων και ορθόδοξων εθίμων, υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε.

The post Έθιμα Ανάστασης-Από το Ρουκετοπόλεμο στη Χίο μέχρι τους Μπότηδες στην Κέρκυρα appeared first on Aftodioikisi.gr.