Χατζή Ανδρέας Κριαράς: Από τους πρώτους Φιλικούς ο επαναστάτης και σωτήρας της κρητικής σημαίας

11:21 26/5/2021 - Πηγή: Dimokratianews

Ο κορυφαίος επαναστάτης και σωτήρας της κρητικής σημαίας Χατζή Ανδρέας Κριαράς γεννήθηκε το 1765 στην Ανώπολη των Σφακίων. Ηταν γιος του Εμμανουήλ Νομικού ή Κριαρά και της Κατίγκως Βλάχου, αδελφής του εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη.

Συνεχίζοντας την παράδοση των προγόνων του, ασχολήθηκε με τον εμπορικό στόλο της οικογένειάς του και ταξίδεψε ως πλοίαρχος και καραβοκύρης σε όλα τα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου και στη Μαύρη Θάλασσα κατά την περίοδο 1800-1821. Έτσι, επηρεάστηκε από τα φιλελεύθερα κινήματα της εποχής και γνώρισε από κοντά όλους τους σπουδαίους πατριώτες

που αφύπνισαν το σκλαβωμένο έθνος και το οδήγησαν προς την Παλιγγενεσία. Ηταν ένας από τους πρώτους Φιλικούς της Οδησσού και προσωπικός φίλος του Εμμανουήλ Ξάνθου.

Στην Κρήτη η Επανάσταση ξεκίνησε από τα Σφακιά, όπου υπήρχαν τουλάχιστον 20 μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία, κυρίως εμποροπλοίαρχοι. Ο Χατζή Ανδρέας Κριαράς εξελέγη πρόεδρος της πενταμελούς Επαναστατικής Αρχής, με την ονομασία Καγκελαρία των Σφακίων, ενώ διετέλεσε υπουργός των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης επί Αφεντούλιεφ και Τομπάζη. Το 1830 ο Κριαράς, έχοντας μαζί του τη σημαία της Επανάστασης της Κρήτης, εγκαταστάθηκε στη Σύρο, όπου αρκετοί Σφακιανοί βρήκαν φιλόξενο έδαφος για να επιχειρήσουν μια νέα αρχή. Στη Σύρο διετέλεσε μέλος της Διοικητικής Επιτροπής Κρήτης και αργότερα πρόεδρος της εν Σύρω υπέρ των Κρητών Επιτροπής.

Αφού πρόλαβε να προσφέρει καταφύγιο στον πρόσφυγα Κυριάκο Βενιζέλο (και να γνωρίσει νήπιο τον εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο) άφησε την τελευταία του πνοή, σε βαθύτατα γηρατειά, στην Ερμούπολη το 1872. Παρότι πέθανε σε ηλικία 107 ετών, ο θάνατός του δεν προήλθε από φυσικά αίτια. Επειδή τον εκνεύριζε αφόρητα το κλειδοκύμβαλο που έπαιζε η νύφη του, παρότι είχε διαμαρτυρηθεί πολλές φορές, πήδηξε από τον εξώστη του σπιτιού του και αυτοκτόνησε. Κηδεύθηκε με δημόσια δαπάνη, ενώ είχε τιμηθεί με το Ανώτατο Αριστείο του Αγώνα του 1821 και με τον Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος. Ο Χατζή Ανδρέας Κριαράς διέθετε βαθιά γνώση γύρω από τις πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις που επικρατούσαν στην εποχή του. Είναι μνημειώδης η απάντηση που έδωσε στον τότε καθηγητή Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχαήλ Αποστολίδη, που μέσω επιστολής του ζήτησε να συμμετάσχει στην Επανάσταση του 1841, ξεσηκώνοντας τους συνεπαρχιώτες του Σφακιανούς. Αποκαλύπτοντας την απογοήτευση και την πικρία που επικρατούσε στις τάξεις των ξεριζωμένων επαναστατών, ο Κριαράς έγραψε, μεταξύ άλλων:

«Φρονεί η Πανιερότης σου, ότι κατόπιν των τόσων θυσιών και μόχθων ας κατεβάλομεν, οι συνάδελφοί μου εις την Καγκελλαρίαν καί εγώ, κατά την μεγάλην επανάστασιν του Γένους, δεν θα καθίστων πάντα ταύτα δυνατήν την απελευθέρωσιν τής Κρήτης, ώς έγένετο διά το λοιπόν Βασίλειον; Λέγω ναι, διότι ουδέν παρελείψαμεν νά πράξωμεν και στρατιωτικώς και πολιτικώς, τελικώς δε ημείς είμεθα οι νικηταί καί όχι οι τουρκοαιγύπτιοι. Δυστυχώς όμως η ευθύνη τής εκ νέου δουλώσεως τής Κρήτης βαρύνει τους Ευρωπαίους Κυβερνήτας. Οι ξένοι, Πανιερώτατε, δεν θέλησαν ποτέ, παρ’ όλας τάς θυσίας μας, την απελευθέρωσιν τής Κρήτης.

Είμαι δε εις θέσιν νά σας διαβεβαιώσω ότι με κάθε τρόπον ηναντιούντο εις πάσαν ενέργειαν καί οί Αγγλογάλλοι καί οί Ρώσσοι. (…) Ασυνειδησία των ευρωπαίων πολιτευόμενων, του Ουελιγκτώνος, του Μετερνίχου καί του Αβερδήνου κετεδίκασαν την τάλαιναν Πατρίδα εις την λαιμητόμον, καί ούτω πώς διά τής ευρωπαϊκής ασυνειδησίας κατέπεσεν ο φοβερός ούτος τής ‘Ελλάδος προμαχών τής Μεσογείου, ον μέ τοσαύτας θυσίας εδημιουργήσαμεν μιά δράξ Σφακιανών εν αρχή καί είτα όλοι οί Κρήτες ομού. Τά συμφέροντα τών ξένων δεν θέλουν την απελευθέρωσιν τής Κρήτης καί σήμερον. Χάριν τών υλικών καί μόνον συμφερόντων τούτων προς τον Σουλτάνον, δεν εδίστασαν νά υπαγάγωσι καί πάλιν την τλήμονα Κρήτην, αγωνισθείσαν ολόκληρον δεκαετίαν σκληρώς υπέρ του δικαίου και τών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εις την πρώτην σκληράν δουλείαν.»