Ο «Ανθρωπος του Θεού» με όπλο την πίστη

10:00 31/8/2021 - Πηγή: Dimokratianews

Η φιλότιμη προσπάθεια από τη Γελένα Πόποβιτς στην ταινία για τον αγ. Νεκτάριο και ο Άρης Σερβετάλης με την πειστική ερμηνεία

Του Δημήτρη Καπράνου

Με το σινεμά η σχέση μου είναι πολύ παλιά. Εφτασα μέχρι το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με ταινία μικρού μήκους, μαζί με καλή συνάδελφό μου, και βραβευτήκαμε! Ονειρευόμουν μεγάλες παραγωγές, αλλά τα κεφάλαια που απαιτούσε το σινεμά ήταν τεράστια. Έτσι, περιορίστηκα σε κάποιες τηλεοπτικές, μουσικές

κυρίως, παραγωγές. Αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι η μαγεία που προσφέρει το «πανί» δεν μπορεί να κλειστεί σε μια οθόνη «home cinema» ή σε έναν υπολογιστή, επιλέγοντας κάποιο από τα διάφορα «flix» που κυκλοφορούν. Το «μικρόβιο», όμως, πέρασε στον γιο μας, που διαπρέπει στον τομέα της κριτικής και της διδασκαλίας της 7ης Τέχνης.

Διαβάζω τις κριτικές, αλλά θέλω να έχω άποψη. Έχω επιλέξει τους κριτικούς που εμπιστεύομαι. Αλλά επιμένω να διαμορφώνω άποψη προσωπική, ως απλός θεατής, που όμως έχει σχέση με το αντικείμενο.

Ο «Ανθρωπος του Θεού» ήταν μια τέτοια ευκαιρία. Οι κριτικές ήταν σκέτο «φτυάρι». Με εξαίρεση μία (Ιάσων Τριανταφυλλίδης), η ταινία χαρακτηρίστηκε «κάτω του μετρίου». Μάλιστα, κάποιοι εκ των κριτικών εξέφρασαν και απορίες, επειδή στην πρεμιέρα της ταινίας παρευρέθησαν εκκλησιαστικές και πολιτικές Αρχές. Κάποιος έγραψε τονίζοντας ότι «ποτέ δεν θα πήγαινε να τη δει»…

Βρήκα, με κόπο, μια θέση σε κινηματογράφο, καθώς σχεδόν παντού τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί! Για σκεφτείτε το! Πανδημία, φόβος, κορονοϊός, αποστάσεις, μάσκες, μετάλλαξη Δέλτα και να γεμίζουν οι αίθουσες για μια ταινία «κάτω του μετρίου»; Τέτοια αδιαφορία για τις κριτικές;

Είδα την ταινία μαζί με καλό φίλο. «Καλά, δεν διάβασες την κριτική στο “Αθηνόραμα”;» τον ρώτησα. «Όχι, έκοψα το περιοδικό αφότου απέλυσε τον Χαρωνίτη, τον μόνο καταρτισμένο στην τζαζ μουσική» μου απάντησε. «Ευτυχώς, γιατί το περιοδικό την έχει θάψει την ταινία» του λέω. «Μπα, εγώ θα ερχόμουν έτσι κι αλλιώς – η μάνα μου με είχε τάξει στον άγιο όταν ήμουν με διφθερίτιδα, μωρό, αλλά γλίτωσα!» μου απαντά…

Είδαμε, λοιπόν, την ταινία. Σε έναν χώρο κατάμεστο, από ανθρώπους που δεν ήταν «θεούσες και θεούσοι», όπως περίμενα, μέσα σε απόλυτη ησυχία -θα έλεγα κατάνυξη, όπως έχει συμβεί και σε άλλες ταινίες- και σε ατμόσφαιρα υγρή και ζεστή… Επειδή έχω διαβάσει την ιστορία του Αναστασίου Κεφαλά, ενός φτωχόπαιδου από τη Σηλυβρία που έζησε μια ζωή που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μυθιστόρημα του Ουγκό ή του Μαλό, νομίζω ότι η ταινία έμεινε «στα ρηχά».

Ο βίος και η πολιτεία του επισκόπου Πενταπόλεως, του πρωτοπόρου και νεωτεριστή εκπαιδευτικού, του ριζοσπαστικού ποιμενάρχη προσφερόταν για κάτι πολύ πιο δυνατό, ίσως πιο «κινηματογραφικό».

Το σενάριο -άποψή μου- ήταν αδύνατο, και ίσως «λίγο» για μια τέτοια προσωπικότητα. Όσο και αν ο πρωταγωνιστής Άρης Σερβετάλης, που έχει μπει στο «πετσί» του ρόλου και μοιάζει να βαδίζει στον αέρα, προσπαθεί να κλείσει τις πόρτες που ανοίγουν στην αμφισβήτηση η σκηνοθεσία και το σενάριο, στο τέλος μού έμεινε ένα πικρό «κρίμα», καθώς πιστεύω ότι η προσπάθεια που έγινε άξιζε καλύτερη τύχη.

Από την άλλη, γνωρίζοντας ότι η Γελένα Πόποβιτς, Σέρβα και ορθόδοξη, δεν ήταν εύκολο να αναμετρηθεί με ένα τέτοιο μέγεθος, που μπορεί να έχει ανθρώπινο πρόσωπο αλλά ξεπέρασε γρήγορα την ανθρώπινη, καθημερινή φύση, φεύγοντας από το σινεμά είπα μέσα μου «τουλάχιστον, όσοι το δουν μπορεί να φύγουν κάνοντας τον σταυρό τους»…

Παρασυρμένος απ΄ τη λατρεία μου για τον ιταλικό κινηματογράφο, πηγαίνοντας να δω τον «Ανθρωπο του Θεού» σκεπτόμουν τη μεγάλη ταινία του Φραντσέσκο Ρόζι (του 1979) «Ο Χριστός σταμάτησε στο Εμπολι». Και εκείνη την ταινία σκεπτόμουν σε ορισμένα σημεία του φιλμ της Πόποβιτς. Την ταινία που μας είχε μαγέψει τότε, με τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ και την Ειρήνη Παππά. Εκεί, ο Κάρλο Λέβι, ο πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης, λόγιος και επιστήμονας που εξορίζεται από τον Μουσολίνι σε ένα χωριό «στο πουθενά», ανακαλύπτει την «άλλη ζωή», όπου οι έσχατοι γίνονται πρώτοι!

«Το Εμπολι είναι το τελευταίο χωριό όπου ζουν χριστιανοί. Χριστιανός σημαίνει άνθρωπος! Στα χωριά που είναι πέρα από τα δικά μας, οι άνθρωποι δεν ζουν σαν χριστιανοί, αλλά σαν ζώα» έλεγαν οι κάτοικοι του χωριού, πράγμα που ασπάστηκε και ο εξόριστος Λέβι, ο οποίος εκεί, στην άκρη του κόσμου (την εποχή του ’30), γνώρισε τι σημαίνει «έντιμος βίος»!

Εκεί, μακριά από τον «πολιτισμό» και την «πρόοδο» που… προσέφερε απλόχερα το φασιστικό καθεστώς, ο Λέβι συνάντησε την καλοσύνη, την αλληλοβοήθεια, την αγάπη, την απλότητα, το «ψωμί-κρεμμύδι και ντομάτα», αλλά για όλους. Και άνοιξε τα μάτια του! Και, όπως έγραψε ο μέγας Ιταλο Καλβίνο, «το χαρακτηριστικό του Κάρλο Λέβι είναι ότι υπήρξε μάρτυρας της ύπαρξης ενός άλλου χρόνου μέσα στον δικό μας, πρεσβευτής ενός άλλου κόσμου που ενυπάρχει στον κόσμο όπου ζούμε».

Ε, αυτό είναι το νόημα του «Ανθρώπου του Θεού». Κι αν, πηγαίνοντας να δεις την ταινία της Πόποβιτς, έχεις αφήσει πίσω σου τις φωνές, τις κριτικές, τα παράπονα «γιατί η ΕΡΤ έδειξε δύο φορές σκηνές από την πρεμιέρα;», «και τι θέλει τώρα η Μονή Βατοπαιδίου και κάνει τον κινηματογραφικό παραγωγό;», «και γιατί πήγαν δύο υπουργοί στην πρεμιέρα και δεν πήγαιναν στα καμένα;», θα βγεις κερδισμένος.