Το ορθόδοξο στολίδι της Τεργέστης

20:30 13/8/2018 - Πηγή: Dimokratianews

Το ορθόδοξο στολίδι της Τεργέστης13.08.2018Ρεπορτάζ

Ο περίλαμπρος Ναός του Αγίου Νικολάου υπήρξε κέντρο συσπείρωσης τόσο για την ακμάζουσα ελληνική κοινότητα και τις εμπορικές δραστηριότητές της όσο και για τους ήρωες του 1821, όπως ο Ρήγας Φεραίος

Από τον
Σωτήρη Λέτσιο

Καύχημα ανά τους αιώνες και στολίδι για τον Ελληνισμό της διασποράς αποτελεί ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου στην Τεργέστη. Ο περίλαμπρος αυτός ναός υπήρξε κέντρο συσπείρωσης όχι μόνο για την ακμάζουσα ελληνική κοινότητα, που είχε αναπτύξει τις ποικίλες εμπορικές δραστηριότητές της σε αυτή την όμορφη πόλη της

Αδριατικής ήδη από τον 17ο αιώνα, αλλά και για όλες τις προσωπικότητες που προετοίμασαν από τα τέλη του 18ου αιώνα τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, όπως π.χ. ο εθνομάρτυρας Ρήγας Φεραίος.

Σε αυτό το λιμάνι της πάλαι ποτέ Αυστροουγγαρίας -και σημαντικό σήμερα εμπορικό κόμβο της Ιταλίας- στέκει επί της παραλιακής λεωφόρου, ατενίζοντας αγέρωχα το πέλαγος, η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η ανέγερσή του άρχισε το 1784 και εγκαινιάστηκε το 1787, ενώ ακόμα και σήμερα πλημμυρίζει τις Κυριακές και τις γιορτές από τα λαμπερά πρόσωπα των Ελλήνων από παλαιότερες αλλά και νεότερες γενειές.

ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ

Η εκκλησία είναι χωρισμένη σε τρία λειτουργικά μέρη: στο Πρεσβυτέριο, με τρεις μικρές αψίδες, στον Νάρθηκα και σε δύο εξώστες για τον γυναικωνίτη και τη χορωδία. Το θαυμάσιο εικονοστάσι χωρίζει το Πρεσβυτέριο από τον Νάρθηκα, μέσω του οποίου εισέρχονται οι πιστοί. Ο Νάρθηκας έχει ασπρόμαυρο μαρμάρινο δάπεδο, στολισμένο κατά μήκος των τοίχων με στασίδια. Στο κέντρο του, ανάμεσα στα μανουάλια, βρίσκεται η εικόνα του Αγίου Νικολάου. Ο μεγάλος καμβάς που αποτυπώνει τον δοξαζόμενο Χριστό περιστοιχισμένο από αγγέλους καλύπτει όλη την οροφή και είναι πλούσιος σε τρισδιάστατα εφέ, με μια ιδέα κλασικής αρχιτεκτονικής. Το αναφερόμενο έργο (ελαιογραφία) θα μπορούσε να αποδοθεί σε ανώνυμο Ελληνα ζωγράφο που εκπαιδεύτηκε κυρίως στην Ιόνιο Ακαδημία του Παναγιώτη Δοξαρά (1662-1729), αλλά επηρεάστηκε από τη Σχολή της Βενετίας.

Ανάμεσα στα παράθυρα υπάρχουν εικόνες Ευαγγελιστών και Αποστόλων. Οι επισκέπτες θα προσέξουν την οροφή του ναού, που είναι φτιαγμένη με σπιράλ και έλικες. Πάνω σε αυτήν έχει φιλοτεχνηθεί ο Εσταυρωμένος ανάμεσα στην Παναγία και τον Αγιο Ιωάννη, και είναι διακοσμημένος με ευαγγελικά. Στο μεσαίο τμήμα το εικονοστάσι περιέχει 21 εικόνες, φτιαγμένες με τέμπερα πάνω σε χρυσές σανίδες / πίνακες, οι οποίες αναπαριστούν τη ζωή του Χριστού από τον Ευαγγελισμό έως την Ανάληψη. Τις εικόνες φιλοτέχνησε ο Ελληνας ζωγράφος Ιωάννης Τριγώνης. Αυτές, μάλιστα, εκτίθενται συνεχώς για προσκύνηση από τους πιστούς. Οσον αφορά τον Τριγώνη, η καταγωγή του ήταν από τα Ιόνια Νησιά και είχε εργαστεί στην Τεργέστη από το 1786 έως το 1833. Συνέβαλε στην ίδρυση μιας σχολής ζωγραφικής την οποία κατόπιν κληροδότησε στον γιο του. Η Αγία Τράπεζα του Πρεσβυτέριου, τοποθετημένη κάτω από μικρές αψίδες, είναι ορατή από τις βασιλικές πόρτες του εικονοστασίου. Στην κεντρική αψίδα απεικονίζονται ο Αγιος Ιωάννης, ο Αγιος Ιάκωβος, ο Αγιος Βασίλειος και ο Αγιος Αθανάσιος, οι οποίοι περιστοιχίζουν την Αγία Τριάδα και την Παναγία. Στην αριστερή αψίδα οι πιστοί διακρίνουν τη Γέννηση και στη δεξιά αψίδα την Αποκαθήλωση. Στον ξύλινο άμβωνα, πλούσια διακοσμημένο με επίχρυσο γύψο, εκτίθενται τέσσερα πάνελ ζωγραφισμένα με τέμπερα, που απεικονίζουν τους τέσσερις Ευαγγελιστές, ενώ πάνω στη μικρή πόρτα εισόδου βρίσκεται ο Χριστός βασιλεύς. Ολα τα παραπάνω είναι έργα του Τριγώνη.

Ο άμβωνας είναι διακοσμημένος στην κορυφή με ένα αυστριακό διάζωμα, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την παραχώρηση της άδειας κατασκευής της εκκλησίας από τους μονάρχες της Αυστρίας. Οι εξώστες, τοποθετημένοι πάνω από την κύρια είσοδο και στα πλάγια, βασίζονται σε κολόνες και τόξα.

ΕΛΑΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

Ο κατώτερος εξώστης, που χρησιμοποιούνταν κάποτε ως γυναικωνίτης, είναι διακοσμημένος με δέκα ελαιογραφίες, οι οποίες αποδίδονται στον καλλιτέχνη που έφτιαξε αυτά του επάνω μέρους του εικονοστασίου. Απεικονίζουν σκηνές από τη Βίβλο με την ακόλουθη σειρά: Θυσία του Αβραάμ, είσοδος του Ιησού στην Ιερουσαλήμ, δημιουργία της Εύας, εκδίωξη των εμπόρων από τον ναό και το όνειρο του Ιακώβ. Ο επάνω εξώστης, ο οποίος λειτουργεί ως εξέδρα για τη χορωδία, είναι διακοσμημένος με πίνακες που αναπαριστούν τον θάνατο του Αβελ, τη φυγή του Ιωνά από το κήτος και την οικογένεια του Νώε μετά τον κατακλυσμό.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ελληνική κοινότητα, που σήμερα αριθμεί γύρω στα 800 μέλη, είχε το δικό της σχολείο από το 1830 έως το 1932, αλλά και το δικό της κοιμητήριο. Οι αποδημήσαντες αναπαύονταν αρχικά στο κοιμητήριο στον λόφο της Μοντούτσα και από το 1830 στο κοιμητήριο της Αγίας Αννας.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΟΥ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΕ Ο ΤΡΙΓΩΝΗΣ

Αξιοσημείωτες είναι οι οκτώ δεσποτικές εικόνες του κάτω τμήματος, που τις φιλοτέχνησε ο ίδιος ο Τριγώνης. Εξι από τις υπέροχες σφυρηλατημένες ασημένιες πόρτες αποδίδονται στον Ελληνα καλλιτέχνη Κωνσταντίνο Γκέρτσο, ο οποίος δούλευε στη Βενετία, και χρονολογούνται από το 1839 έως το 1856. Αυτές οι εικόνες παρουσιάζουν κατά σειρά τον Αγιο Γεώργιο, τον Αγιο Σπυρίδωνα, τον Αγιο Νικόλαο, την Παναγία με το Βρέφος, τον Χριστό στον θρόνο, την Αγία Τριάδα, τον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Αγία Αικατερίνη.

Οι καλύπτρες των τοποθετημένων στα άκρα εικόνων του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Αικατερίνης είναι φτιαγμένες η μεν πρώτη σε ρωσικό χρυσοχοείο το 1848, η δε δεύτερη από καλλιτέχνη της Τεργέστης. Κατά την καθαγίαση της εκκλησίας (1787) η ελληνική κοινότητα της Ιερουσαλήμ δώρισε οκτώ μικρές εικόνες που σε μειωμένη κλίμακα αναπαριστούν τις προαναφερόμενες εικόνες. Οι ασημένιες καλύπτρες επιτρέπουν να είναι ορατές μόνο μερικές λεπτομέρειες.

Αυτές οι εικονίτσες εκτίθενται σε κομψά ράφια και αποδίδονται σε καλλιτέχνη ο οποίος δείχνει να έχει αφομοιώσει μοτίβα από την τελευταία περίοδο μπαρόκ, παρόλο που μάλλον ζούσε και δημιουργούσε τα έργα του στην Παλαιστίνη.

Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια