Βυζαντινός περίπατος στο κέντρο της Αθήνας

17:52 16/4/2018 - Πηγή: Dimokratianews

Βυζαντινός περίπατος στο κέντρο της Αθήνας16.04.2018Ρεπορτάζ

Η εβδομάδα μετά το Πάσχα αποτελεί μια ευκαιρία να επισκεφθεί κανείς ιστορικά εκκλησάκια της πόλης, όπως η Παναγία Παντάνασσα, η Αγ. Δύναμη, ο Ναός της Γεννήσεως του Χριστού και η Καπνικαρέα

Πόσες φορές δεν έχουμε σκεφτεί να περιπλανηθούμε στο κέντρο της Αθήνας σαν τουρίστες; Να αφήσουμε τις έγνοιες και να παρατηρήσουμε τα μοναδικά αξιοθέατα της πρωτεύουσας; Η

εβδομάδα που διανύουμε, μετά το Πάσχα, είναι πιο χαλαρή για όλους, ιδίως για τους μικρούς μας φίλους, αφού τα σχολεία παραμένουν κλειστά. Αδράξτε την ευκαιρία, λοιπόν, και παρέα με τα παιδιά σας εξερευνήστε τη βυζαντινή Αθήνα, κάνοντας μια περιήγηση στα σημαντικότερα μνημεία της.

Ο περίπατος αρχίζει από το Σύνταγμα με κατεύθυνση το Μοναστηράκι. Κατεβαίνοντας την οδό Μητροπόλεως, συναντάμε το ιστορικό εκκλησάκι της Αγίας Δύναμης στη συμβολή των οδών Μητροπόλεως και Πεντέλης, εκεί όπου παλιά στεγαζόταν το υπουργείο Παιδείας. Πρόκειται για μια μικρή καμαροσκέπαστη βασιλική, η ανέγερση της οποίας τοποθετείται στον 16ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από το δάπεδο του Ιερού Βήματος υπάρχει μια μεγάλη υπόγεια σπηλιά με μία σήραγγα που καταλήγει στην Καισαριανή.

ΕΙΣΟΔΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Συνεχίζουμε με ένα πανέμορφο εκκλησάκι ακριβώς στη μέση της οδού Ερμού, τον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, γνωστό ως Καπνικαρέα. Βρίσκεται στη μέση του πεζόδρομου, στη διασταύρωση με την οδό Καλαμιώτου. Χτίστηκε στα μέσα του 11ου αιώνα σε ανάμνηση της Εισόδου της Θεοτόκου στον Ναό του Κυρίου. Η εικόνα της Πλατυτέρας στο Ιερό του ναού είναι έργο του Φώτη Κόντογλου. Οι υπόλοιπες αγιογραφίες έχουν δημιουργηθεί από τον ίδιο και τους μαθητές του και χρονολογούνται στο 1942. Ο ναός απειλήθηκε με κατεδάφιση δύο φορές, αλλά χάρη στην παρέμβαση του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, πατέρα του Οθωνα (1836), και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών (1863) το συγκεκριμένο μνημείο της Αθήνας διασώθηκε. Σήμερα τη διοικητική εποπτεία του ναού ασκεί η Εφορεία του, η οποία αποτελείται από καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΜΕΓΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΝ
Στο κέντρο της πλατείας στο Μοναστηράκι βρίσκεται ο ιστορικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή, όπως είναι πιο γνωστός, η Παναγία Παντάνασσα. Σήμερα, λόγω γεωλογικών μεταβολών και διαρρύθμισης του εδάφους, ο ναός βρίσκεται κατά το 1/3 κάτω από την επιφάνεια του δρόμου. Η ακριβής χρονολογία της ανέγερσης του ναού δεν είναι γνωστή. Αρκετοί μελετητές την τοποθετούν από τον 7ο έως τον 12ο αιώνα. Αρχικά ο ναός ήταν ιδιόκτητος και ανήκε στον Νικόλαο Μπονεφατζή, ενώ αργότερα έγινε Καθολικό γυναικείου μοναστηριού, του οποίου τα κτίσματα κάλυπταν το σύνολο της πλατείας, γι' αυτό λεγόταν Μέγα Μοναστήριον. Στη συνέχεια έγινε μετόχι της Μονής Καισαριανής και αργότερα (ίσως το 1690) ενοριακός ναός. Η ονομασία «Μοναστηράκι» δόθηκε στον ναό το 1821 και έτσι πήρε το όνομά της η πλατεία. Εκεί, διακόνησαν σημαντικές μορφές της Ορθοδοξίας. Ηταν ο ναός όπου εκάρη μοναχός ο Οσιος Λουκάς ο εν Στειρίω και υπηρέτησε ως διάκονος ο Αγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως.

ΑΓ. ΚΥΡΙΑΚΗ
Επί της οδού Αθηνάς συναντάμε το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής. Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό το γεγονός ότι η εκκλησία της Αγίας Κυριακής ήταν κοιμητηριακός ναός νεκροταφείου, το οποίο υπήρχε μεταξύ αυτής και της Παντάνασσας. Η ανέγερσή του τοποθετείται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Ο Ναός της Γεννήσεως του Χριστού, που βρίσκεται στη Χριστοκοπίδου, στου Ψυρρή, είναι από τους πιο παλιούς της χώρας (χρονολογείται στα μέσα του 17ου αι.) και από τους ελάχιστους στον κόσμο αφιερωμένους στη Γέννηση του Χριστού. Στη θέση του υπήρχε εκκλησία των μεταβυζαντινών χρόνων που ανήκε στην επιφανή οικογένεια Κοπίδη (Χριστός του Κοπίδη = Χριστοκοπίδης).
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές, η εκκλησία είχε υπόγεια κρύπτη (είδος κατακόμβης) με τοιχογραφίες, ενώ γύρω στο 1570 υπήρξε κέντρο κοινωνικής μέριμνας της Αγίας Φιλοθέης προς τους κατοίκους της συνοικίας.

ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Η εκκλησία αυτή σήμερα είναι από τις πιο κομψές και περιποιημένες της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, γι' αυτό, εξάλλου, και η αρμόδια Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με έγγραφό της προς το υπουργείο Πολιτισμού, προτείνει «λόγω της ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας του Ι. Ν. Γεννήσεως του Χριστού» «την κήρυξή του ως κτίσματος χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας, για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
Τα παραπάνω είναι κάποια από τα πολλά βυζαντινά μνημεία της Αθήνας. Σίγουρα όμως αξίζει μια επίσκεψη στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών (Βασ. Σοφίας 22), το οποίο είναι ανοιχτό καθημερινά, εκτός Δευτέρας, από τις 09.00 έως τις 16.00. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα μουσεία διεθνώς για την τέχνη και τον πολιτισμό των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Διαθέτει περισσότερα από 25.000 αντικείμενα, οργανωμένα σε συλλογές, τα οποία χρονολογούνται από τον 3ο έως τον 20ό αιώνα και προέρχονται κυρίως από τον ευρύτερο ελλαδικό, μικρασιατικό και βαλκανικό χώρο.

Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΟΥΜΠΑΡΔΙΑΡΗΣ

Ακόμα ένας από τους πιο όμορφους ναούς της Αθήνας είναι ο Αγιος Δημήτριος, γνωστός ως Λουμπαρδιάρης, χτισμένος σε μια πανέμορφη κατάφυτη τοποθεσία επί των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου. Το αρχικό οικοδόμημα ανάγεται στον 9ο αιώνα, με πολλές παρεμβάσεις κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά τον εορτασμό της μνήμης του Αγίου Δημητρίου στις 25 Οκτωβρίου 1658 ο αγάς των Αθηνών Γιουσούφ σχεδίασε από τα Προπύλαια όπου κατοικούσε να ανατινάξει με λουμπάρδα (μεγάλο πυροβόλο) την εκκλησία και το εκκλησίασμα που είχε συρρεύσει στην πανήγυρη. Λίγο πριν από την εκτέλεση του σχεδίου ξέσπασε καταιγίδα και ένας κεραυνός έπεσε στην πυριτιδαποθήκη και στο πυροβολείο των Προπυλαίων, τα οποία τινάχτηκαν στον αέρα, με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο ο αγάς, η οικογένειά του και οι πυροβολητές. Εκτοτε η εκκλησία ονομάστηκε Λουμπαρδιάρης (βομβιστής).

Μάκης Αδαμόπουλος

Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια