Γενοκτονία των Ποντίων: «Όχι στη γενοκτονία της ιστορίας και της μνήμης

12:38 19/5/2020 - Πηγή: Dimoprasion

Με συνοδοιπόρο τον Νίκο Ασλανίδη, το Sputnik ταξιδεύει στην εποχή της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, όταν, πριν από 101 χρόνια, πάνω από 350.000 Πόντιοι βρήκαν τραγικό θάνατο με συστηματικούς διωγμούς και βασανιστήρια.
Τα 101 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη μέρα που σήμανε την αρχή της περιπλάνησης των Ελλήνων του Πόντου στο «ματωμένο» μονοπάτι της προσφυγιάς και του θανάτου.
Τουλάχιστον 350.000 άνθρωποι πέθαναν, αλλά ο φόρος τιμής απέναντι στη μνήμη τους αποδίδεται από ανθρώπους που δεν θέλουν να ξεχαστεί αυτό

το φρικτό έγκλημα.
Ένας από αυτούς, ο ντοκιμαντερίστας και συγγραφέας Νίκος Ασλανίδης, του οποίου η ταινία με τίτλο «Η μπάντα» αποδίδει μια συγκλονιστική πτυχή της ματωμένης ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού.
Μια ορχήστρα Ελλήνων μουσικών έπαιζε υπό την απειλή όπλων, την ώρα που οι Τούρκοι έσφαζαν τους Έλληνες του Πόντου.
«Μπορεί τα θύματα της Ποντιακής Γενοκτονίας να φτάνουν τα 353.000, ωστόσο οι Έλληνες που βρήκαν τραγικό θάνατο εκείνη την εποχή από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς ανέρχονται στους 950.000 στη Μικρά Ασία, στην Καππαδοκία και στην Ανατολική Θράκη. Η καταγραφή λοιπόν αυτών των μαρτύρων αποτελεί το χρέος μας απέναντι στην ιστορική αλήθεια» τονίζει.
Την ιστορική μνήμη των αποτρόπαιων εγκλημάτων του Πόντου φωτίζει από το προηγούμενο έτος με το βιβλίο του, με τίτλο «Μάρτυρες 100 χρόνια μετά». Μία σειρά πρωτογενών μαρτυριών που προήλθε από τους επιζώντες ή τους συγγενείς τους. Τον τελευταίο χρόνο, είχε την ευκαιρία να συγκεντρώσει νέες μαρτυρίες και, πλέον, ετοιμάζει μια εμπλουτισμένη έκδοση, ανακαλύπτοντας ιστορίες για ανθρώπους και ολόκληρες οικογένειες που εξαφανίστηκαν και διαχωρίστηκαν με τον πιο βίαιο τρόπο.
Ωστόσο, φέτος, η ιστορία έπεσε «θύμα» της πανδημίας, καθώς πάνω από 50 εκδηλώσεις παρουσίασης του ντοκιμαντέρ, εντός και εκτός Ελλάδας, αναβλήθηκαν.
Μπορεί φέτος να κάνει μόνο ιδιωτικές προβολές της ταινίας του, αλλά εμφανίζεται ικανοποιημένος, καθότι το ενδιαφέρον για αυτή την ιστορική περίοδο αυξάνεται.
«Φυτέψαμε έναν σπόρο και τώρα θερίζουμε. Χάσαμε τις εκδηλώσεις φέτος, αλλά κερδίσαμε περισσότερους αναγνώστες και θεατές που μας ζητούν βιβλία αλλά και την ταινία για ιδιωτικές προβολές» αναφέρει.

Και προσθέτει:
«Το ντοκιμαντέρ μας μεταφράστηκε σε έξι γλώσσες, μεταξύ αυτών και στα ρωσικά. Για τον λόγο αυτό φέτος θα πηγαίναμε στη Ρωσία και σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης με σκοπό να το παρουσιάσουμε. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε τις παρουσιάσεις μας, γρήγορα».
Ο Νίκος Ασλανίδης μοιράζεται με το Sputnik μερικές από τις ιστορίες που κατέγραψε για τα φρικτά εκείνα χρόνια.
Ο παππούς του μιλούσε στα εγγόνια του για όσα είχε ζήσει. Εκτός όμως από τη Γενοκτονία των Ποντίων.
«Την τραγική του ιστορία τη μάθαμε από άλλους συγχωριανούς του.
Γεννήθηκε το 1884 στην Όλασα της Τραπεζούντας. Ο πατέρας του είχε “τεκιάν” (μαγαζί δηλαδή), στην άκρη του δρόμου, δίπλα σε ένα ποταμάκι, στον οικισμό Τούφα. Πουλούσε ζάχαρη, αλάτι, καπνό και άλλα προϊόντα απαραίτητα για εκείνη την εποχή. Ο παππούς μου, όσο ήταν νεαρός, γύριζε με ένα γαϊδουράκι τα χωριά της περιοχής και αγόραζε αβγά τα οποία μεταπωλούσε στην Τραπεζούντα. Παντρεύτηκε και έκανε επτά παιδιά – τέσσερα αγόρια και τρία κορίτσια. Δεν πήγε να υπηρετήσει στον τουρκικό στρατό, γιατί ήξερε ότι θα οδηγηθεί στα τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού) από όπου κανείς δεν γύρισε ζωντανός.
Μια μέρα ένας Τούρκος γείτονάς του, τον κατήγγειλε στους τσανταρμάδες (στρατοχωροφύλακες) και τον συνέλαβαν. Τον οδήγησαν σε ένα στρατόπεδο της Τραπεζούντας, αλλά το βράδυ κατάφερε να αποδράσει. Όταν οι φρουροί λαγοκοιμήθηκαν, αυτός βούτηξε σε ένα ποτάμι και ξαναγύρισε στο χωριό του. Έφτασε στο σπίτι του το πρωί και είδε τον Τούρκο γείτονά του -που τον κατήγγειλε- να παρηγορεί τον πατέρα του. “Εκείνη τη μέρα είχα θυμώσει τόσο πολύ που θα τον σκότωνα. Ο πατέρας μου είχε κρυμμένο ένα όπλο στην αποθήκη μας και μου το είχε δείξει, αλλά σκέφτηκα τις συνέπειες” είπε ο ίδιος.
Έτσι, αποφάσισε και κρυβόταν επί μήνες ώσπου, για καλή του τύχη, οι Ρώσοι κατέλαβαν την περιοχή της Τραπεζούντας. Τότε, όλοι οι Έλληνες πανηγύριζαν και οι Τούρκοι λούφαξαν. Όταν, όμως, υποχώρησαν οι Ρώσοι και υπήρχε κίνδυνος να τον εκδικηθούν, αναγκάστηκε να πάει και αυτός στη Ρωσία. Η γυναίκα του με τα επτά τους παιδιά έμειναν με τους γονείς του στην Όλασα, γιατί τα παιδιά ήταν πολύ μικρά και ήταν αδύνατον να ακολουθήσουν. Στη δεύτερη φάση της Γενοκτονίας, ο παππούς αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω για να προστατεύσει την οικογένειά του. Δεν πρόλαβε όμως.
Στους Πύργους Εορδαίας έφτασε μόνος με τη γυναίκα του, η οποία τελικά, λίγες μέρες μετά την άφιξή τους, πέθανε από τον καημό της. Το τελευταίο παιδί τους, ο Κωνσταντίνος, δεν μιλούσε. Αρρώστησε σοβαρά πάνω στο βαπόρι και όταν έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, τον πήρε συνεργείο του Ερυθρού Σταύρου. Δεν τον ξαναείδαν.
Κανείς δεν γνωρίζει πώς χάθηκαν τα υπόλοιπα παιδιά αλλά και οι γονείς του παππού Νικόλα. Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι ο παππούς μου δεν το έβαλε κάτω. Πήγε κόντρα στη μοίρα του. Παντρεύτηκε ένα ορφανό κορίτσι από το Κάτω Γραμματικό, την Ελένη Πολυχρονίδου, και έκανε επτά παιδιά! Και ο Θεός του τα έδωσε όπως στον πρώτο του γάμο. Τέσσερα αγόρια και τρία κορίτσια. Τους έδωσε τα ονόματα των παιδιών που έχασε στον Πόντο. Ο πατέρας μου, Γιώργος, ήταν ο μεγαλύτερος από τα αγόρια».
Ο Νίκος Ασλανίδης κατόρθωσε να βρεθεί στη γη των προγόνων του 20 χρόνια αργότερα.
«Με τη βοήθεια ενός ηλικιωμένου Τούρκου βρήκα το “τεκιάν” του προπάππου μου, στον οικισμό Τούφα, στον δρόμο δίπλα στο ποτάμι».
Στην «αγκαλιά» του Τοπάλ Οσμάν
Πολλές είναι οι ιστορίες για τον σφαγέα τον Ποντίων τον Τοπάλ Οσμάν.
«Συνάντησα στην Πρέβεζα τον Σάββα Λώλο σε ηλικία 102 ετών, πρόσφυγα από την Κερασούντα. Γεννήθηκε σε μια πορεία “λευκού θανάτου” μέσα στα χιόνια την περίοδο που η οικογένειά του ήταν εξορία. Οι περισσότεροι τότε είχαν πεθάνει, αλλά ως εκ θαύματος ο Σάββας επέζησε…
“Γεννήθηκα στις 2 Φεβρουαρίου του 1917” είπε ο υπεραιωνόβιος Σάββας και συνέχισε: “Ο πατέρας μου Ηλίας ήταν πρόεδρος του χωριού Πράσαρι της Κερασούντας”. Θυμάμαι μια μέρα που είχε πέσει πολύ χιόνι, ήρθε στο σπίτι μας ο Τοπάλ Οσμάν και έκατσε μπροστά στο τζάκι για να ζεσταθεί. Εγώ ήμουν μικρός τριών τεσσάρων χρόνων και με πήρε στην αγκαλιά του και με ρώτησε:
– Θα μου δώσεις ένα πρόβατο;
– Εσύ να μου δώσεις ένα πρόβατο, του είπα εγώ με αφέλεια. Τότε, ο Τοπάλ Οσμάν θύμωσε, με έφτυσε στο πρόσωπο λέγοντας στα τούρκικα: “φτού σκυλόπαιδο…”».
Με τη βοήθεια της κόρης του Σάββα, της Ηλιάνας, έμαθε τη συνέχεια της ιστορίας.
«Ο Τοπάλ Οσμάν έστειλε τσέτες να δολοφονήσουν τον παππού μου. Ευτυχώς, ένας Τούρκος φίλος του το έμαθε και τον ειδοποίησε να φύγει. Όταν πήγαν οι τσέτες, βρήκαν μόνο τη γιαγιά μου τη Συμέλα. Τη ρώτησαν πού είναι ο παππούς μου και όταν αυτή δεν απάντησε, την οδήγησαν σε μια λίμνη για να την πνίξουν. Ευτυχώς, πάλι παρενέβη ο Τούρκος φίλος του παππού μου και την έσωσε. Τράβηξαν πολλά. Ο μεγαλύτερος αδελφός του πατέρα μου βρήκε τελικά τραγικό θάνατο, όταν τον πήραν στα “αμελέ ταμπουρού”. Ο δεύτερος, ο Δημήτρης, αναγκάστηκε να γίνει μουσουλμάνος και να παντρευτεί μουσουλμάνα για να τον αφήσουν να ζήσει. Ήταν και ένα κορίτσι που χάθηκε λίγο πριν μπουν στα καράβια για να έρθουν στην Ελλάδα».
Ο Σάββας θυμόταν συνέχεια τη σκηνή πριν φύγουν από το χωριό του. Πήγαν στην εκκλησία της Παναγίας και ο πατέρας του κλαίγοντας προσευχόταν: «Παναγία μ’, βοήθα μας να πάμε σι πατρίδαν…»
«Ήταν αγρότης και επαγγελματίας μουσικός. Μέχρι τα 100 του χρόνια έπαιρνε μέρος στις εκδηλώσεις μνήμης για την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και κατέθετε και στεφάνι στη μνήμη των θυμάτων. Επί 40 χρόνια, ήταν πρόεδρος του συλλόγου πολυτέκνων Πρέβεζας. Ήταν ο μόνος επιζών από την πολύτεκνη οικογένειά του και γι’ αυτό ήθελε πολλά παιδιά.
Στα βαθιά του γεράματα δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από την Κομοτηνή. Ήταν από τα παιδιά της χαμένης του αδελφής. Όπως πληροφορήθηκε, η αδελφή του, τελικά, κατάφερε να έρθει στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή, όπου έκανε οικογένεια. Έφυγε από τη ζωή ψάχνοντας την οικογένειά της».
Λάμπρος Ζαχαρής – Πηγή sputniknews.gr