Η τέχνη του χειροποίητου βιβλίου

13:49 22/10/2019 - Πηγή: Dimoprasion

Εχουν περάσει 564 χρόνια αφότου ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος τύπωσε τη Βίβλο, που θεωρείται το αρτιότερο τεχνικά βιβλίο που έχει τυπωθεί μέχρι σήμερα, έκδοση που αποτελεί ορόσημο για την τυπογραφία. Η τέχνη της αποτύπωσης κειμένου και εικόνας σε χαρτί (και όχι μόνο) έχει κάνει άλματα με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αλλά τα κινητά τυπογραφικά στοιχεία που κατασκεύασε ο Γουτεμβέργιος, η στοιχειοθεσία στο χέρι, οι σελιδοθέτες και το πιεστήριο εξακολουθούν να ασκούν γοητεία. Γι’ αυτό στην εποχή της ηλεκτρονικής γραμματοσειράς και της εκτύπωσης offset, μερικά βιβλία θεωρούνται χειροποίητα έργα τέχνης και

γίνονται συλλεκτικά.

Ρ. Βελεστινλής, Θούριος Επτά ξυλογραφίες, Γ. Κυριακίδης, 1999. Στοιχειοθεσία στο χέρι και εκτύπωση σε επίπεδο πιεστήριο. 120 αντίτυπα

Η έκδοση τέτοιων βιβλίων, που έχουν γίνει συλλεκτικά, είναι μία από τις δραστηριότητες που έχει αναπτύξει ο Χρήστος Μοσχανδρέου, ένας άνθρωπος που από τα εφηβικά του χρόνια ασχολήθηκε με τα έντυπα, εκδίδοντας, το 1966, στου Ζωγράφου, τη δική του αθλητική εφημερίδα, τον «Αθλητισμό Ζωγράφου». Η αγάπη του για την τέχνη και το βιβλίο «συναντώνται» στις συλλεκτικές εκδόσεις της Πινακοθήκης Μοσχανδρέου, τις οποίες κοσμούν έργα γνωστών καλλιτεχνών, που έχουν δημιουργηθεί ειδικά για την εικονογράφηση των βιβλίων αυτών.
«Τα βιβλία των εκδόσεών μας έχουν στοιχειοθετηθεί στο χέρι, έχουν τυπωθεί σε εξαιρετικής ποιότητας χαρτί και σε περιορισμένα αντίτυπα», λέει ο Χρήστος Μοσχανδρέου, προσθέτοντας: «Αυτό που κάνει ξεχωριστό κάθε ένα από αυτά τα βιβλία είναι η εικονογράφησή τους από σημαντικούς καλλιτέχνες. Κάθε βιβλίο είναι και ένα έργο τέχνης».
Στις εκδόσεις της Πινακοθήκης ανήκουν:
* Ο Υμνος εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού, με αυθεντικές χαλκογραφίες του Αλέκου Φασιανού (1996). Ο τόμος εκδόθηκε με την ευκαιρία της επετείου των 170 χρόνων από την πρώτη έκδοση του Εθνικού Υμνου, το 1825, στο τυπογραφείο του Μεσθενέα, Μεσολόγγι. Η στοιχειοθεσία έγινε με το χέρι από κάσα με στοιχεία 16’’ και εκτύπωση σε επίπεδο πιεστήριο. Ο Αλέκος Φασιανός δημιούργησε δύο χαλκογραφίες, τις οποίες έχει υπογράψει. Το βιβλίο τυπώθηκε σε 120 αριθμημένα αντίτυπα.
* O Θούριος του Ρήγα Βελεστινλή, με αυθεντικές ξυλογραφίες του Γιάννη Κυριακίδη (1998). Η παρουσίαση της έκδοσης πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της ημερίδας: «Ρήγας Βελεστινλής, 200 χρόνια από το θάνατό του», που διοργάνωσε ο Δήμος Θεσσαλονίκης και το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο τυπώθηκε σε επίπεδο πιεστήριο, σε 120 αριθμημένα αντίτυπα, η στοιχειοθεσία έγινε στο χέρι, από κάσα με στοιχεία 16’’. Οι επτά ξυλογραφίες που Κυριακίδη χαράχτηκαν σε όρθιο ξύλο, τυπώθηκαν σε επίπεδο πιεστήριο και είναι υπογεγραμμένες από τον χαράκτη.
* Τα Διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με ξυλογραφίες του Γιάννη Κυριακίδη (2002). Επίσης, η στοιχειοθεσία έγινε και τυπώθηκε σε 99 αντίτυπα.

Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα Δύο ξυλογραφίες, Γ. Γουρζής, 2002 Στοιχειοθεσία στο χέρι και εκτύπωση σε επίπεδο πιεστήριο. 99 αντίτυπα

Οι ξυλογραφίες που χαράχτηκαν σε όρθιο ξύλο και τυπώθηκαν σε επίπεδο πιεστήριο, φέρουν την υπογραφή του χαράκτη.
* Τα Ποιήματα του Κωνσταντίνου Γ. Καρυωτάκη με ξυλογραφίες του Γιάννη Γουρζή (2002). Το βιβλίο τυπώθηκε σε 99 αριθμημένα αντίτυπα και κοσμείται από δύο ξυλογραφίες που χαράχτηκαν σε όρθιο ξύλο και είναι υπογεγραμμένες από τον χαράκτη.
* Ελλάς και Μεσολόγγι του Κωστή Παλαμά, βιβλίο που κυκλοφόρησε σε 350 αντίτυπα, με προμετωπίδα που φιλοτέχνησε ο Γιώργης Βαρλάμος (2003). Οι ξυλογραφίες χαράχτηκαν σε όρθιο ξύλο και τυπώθηκαν σε επίπεδο πιεστήριο.

* Τα Μεσολογγίτικα του Μ. Μαλακάση, με ξυλογραφίες του Γιώργη Βαρλάμου (2004), που κυκλοφόρησε σε 100 αριθμημένα αντίτυπα.
* Η Γυναίκα της Ζάκυθος, του Διονύσιου Σολωμού, που κυκλοφόρησε το 2006, με διακόσμηση από χαλκογραφίες του Αλέκου Φασιανού. «Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε με την συμπλήρωση δέκα χρόνων λειτουργίας της Πινακοθήκης Χ. Μοσχανδρέου, σε 100 αριθμημένα αντίτυπα και άλλα 5 αριθμημένα από το V. Ολα τα αντίτυπα και οι χαλκογραφίες είναι υπογεγραμμένα από τον Αλέκο Φασιανό», λέει ο Χ. Μοσχανδρέου και προσθέτει ότι «τον επόμενο χρόνο εκδόθηκε το συλλεκτικό λεύκωμα Μεσολόγγι 2007, με αποσπάσματα από τις προηγούμενες εκδόσεις της Πινακοθήκης και 4 ξυλογραφίες του Δημήτρη Τσιρογιάννη σε 130 αντίτυπα υπογεγραμμένα από τον χαράκτη. Το 2009, η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου προχώρησε στην έκδοση του έργου Οι Ντάπιες του Μεσολογγίου του Χρίστου Δρακούλη Γουδή, με χαρακτικά του Γιάννη Κυριακίδη, σε 120 αντίτυπα».
* Σωζόμενοι Λόγοι του Σπυρίδωνα Τρικούπη (2011), με ξυλογραφία φιλοτεχνημένη από τον χαράκτη Γ. Γουρζή, σε 700 αντίτυπα.
* Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, του Διονυσίου Σολωμού με ξυλογραφίες του Μανώλη Χάρου. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 2013, σε 100 αντίτυπα και οι ξυλογραφίες είναι υπογεγραμμένες από τον καλλιτέχνη.

Δ. Σολωμός, Ύμνος εις την Ελευθερία, Δύο Χαλκογραφίες Α. Φασιανού,1997. Στοιχειοθεσία στο χέρι και εκτύπωση σε επίπεδο πιεστήριο. 120 αντίτυπα

Το στοίχημα για ένα νέο Μουσείο – Βιβλιοθήκη στην Αθήνα
Εχουν περάσει 6 χρόνια από την έκδοση αυτή και ρωτούμε τον Χ. Μοσχανδρέου ποια είναι τώρα τα σχέδιά του. «Στόχος τώρα είναι η ίδρυση του Μουσείου – Βιβλιοθήκης Χρήστου Π. Μοσχανδρέου στην Αθήνα, όπου θα βρουν στέγη έργα τέχνης από την προσωπική μου συλλογή, αλλά και όλα αυτά τα συλλεκτικά χειροποίητα βιβλία. Και όχι μόνο αυτά που εκδόθηκαν από εμένα, αλλά και άλλα 800, μεταξύ των οποίων εκδόσεις του Ιόλα και του Κεφαλληνού και βιβλία με έργα Κογεβίνα, Τάσου, Βαρλάμου, Φασιανού, Ψυχοπαίδη, Γκίκα και άλλων. Επίσης, στο Μουσείο – Βιβλιοθήκη θα εκτίθενται πολύ σημαντικά βιβλία για την τέχνη, από την προσωπική μου βιβλιοθήκη», λέει ο συλλέκτης.
Ο Χρήστος Π. Μοσχανδρέου δήλωσε στο Πρακτορείο ότι «η Αθήνα στην επόμενη διετία θα έχει ένα μοναδικό Μουσείο – Βιβλιοθήκη, αντίστοιχο του Μουσείου Τεριάντ στη Μυτιλήνη. Το Μουσείο Τεριάντ προβάλλει διεθνείς καλλιτέχνες, ενώ το δικό μας θα προβάλλει Ελληνες δημιουργούς με διεθνή αναγνωρισιμότητα. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που και αυτό θα γίνει με δικές μου δυνάμεις. Εξάλλου δώσαμε εξετάσεις από το 1997 έως το 2018 και αποδείξαμε ότι οι περιφερειακές πινακοθήκες μπορούν να προσφέρουν στην ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ, Χρίστος Καλουντζόγλου

*Φωτογραφία: Α. Παπαδιαμάντης, Διηγήματα
Δύο ξυλογραφίες, Γ. Κυριακίδης, 2002.
Στοιχειοθεσία στο χέρι και εκτύπωση σε επίπεδο πιεστήριο. 99 αντίτυπα