Κλιματική αλλαγή: Παράκτια αναχώματα στην Ελλάδα για προστασία από μελλοντικές πλημμύρες

10:30 8/5/2020 - Πηγή: Dimoprasion

Δεν υπάρχει μόνο ο κορονοϊός αλλά και η κλιματική αλλαγή. Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που θα πρέπει να φροντίσουν για την προστασία των παράκτιων πληθυσμών από μελλοντικές πλημμύρες λόγω σταδιακής ανόδου της στάθμης των θαλασσών, σύμφωνα με νέα ευρωπαϊκή μελέτη. Τουλάχιστον το 83% των προβλεπόμενων μελλοντικών ζημιών από παράκτιες

πλημμύρες στην Ευρώπη θα μπορούσαν να αποφευχθούν, αν υψώνονταν αναχώματα και φράγματα κατά μήκος περίπου του ενός τρίτου της συνολικής ακτογραμμής της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Μιχάλη Βουσδούκα του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», επισημαίνουν ότι περισσότερα από 200 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από την ευρωπαϊκή ακτογραμμή, η οποία εκτείνεται από τον βορειοανατολικό Ατλαντικό και τη Βαλτική έως τη Μεσόγειο.

Η μέση παγκόσμια στάθμη των θαλασσών έχει ανέβει κατά 13 έως 20 εκατοστά σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και η άνοδος έχει επιταχυνθεί μετά τη δεκαετία του 1990. Καθώς τα επίπεδα των θαλασσών που περιβάλλουν την Ευρώπη προβλέπεται να ανέβουν μέχρι ένα μέτρο έως το τέλος του αιώνα μας, όπως υπογραμμίζει η μελέτη, η προστασία των πολυπληθών παράκτιων κοινοτήτων συνιστά σοβαρή πρόκληση, η οποία, έως τώρα, δεν έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς η έμφαση δίνεται συχνότερα -και στη χώρα μας- στις πλημμύρες ποταμών. Για την Ελλάδα, ειδικά, θεωρείται αναγκαία η δημιουργία παράκτιων αναχωμάτων υψηλότερων κατά 65 έως 78 εκατοστά.

Χρησιμοποιώντας διάφορα «σενάρια» (από αισιόδοξα έως απαισιόδοξα) και μοντέλα σχετικά με τα μελλοντικά επίπεδα των εκπομπών «αερίων του θερμοκηπίου» και κατ’ επέκταση της ανόδου των θαλασσών, οι ερευνητές έκαναν μία ανάλυση κόστους-οφέλους για τη δημιουργία παράκτιων αναχωμάτων μέσου ύψους περίπου ενός μέτρου, αν και μερικές χώρες θα χρειαστούν υψηλότερους φραγμούς κατά του νερού (π.χ. το Βέλγιο ύψους τριών μέτρων και η Σλοβενία 2,2 μέτρων). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, σε ποσοστό 68% έως 76% της ευρωπαϊκής ακτογραμμής το κόστος των αναχωμάτων θα ξεπερνά τα οφέλη από τη δημιουργία τους.

Όμως, στο 24% έως 32% της ευρωπαϊκής ακτογραμμής είναι εφικτό να δημιουργηθούν αναχώματα με οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο, που θα «βγάλουν τα λεφτά τους». Ιδίως στις περιοχές όπου η πυκνότητα του πληθυσμού είναι μεγαλύτερη από 500 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, τα οφέλη (δηλαδή η αποφυγή των ζημιών από τις πλημμύρες) τείνουν να είναι μεγαλύτερα από τα κόστη, συνεπώς δικαιολογείται και οικονομικά η προληπτική κατασκευή αναχωμάτων.

Η ανάλυση ανά χώρα συμπέρανε ότι το μεγαλύτερο όφελος θα έχει το Βέλγιο, το οποίο έχει το υψηλότερο ποσοστό ακτογραμμής (85% έως 95%) όπου το όφελος υπερβαίνει το κόστος, ενώ ακολουθούν η Γαλλία (58%-66%) και η Ιταλία (53%-59%). Στην Ελλάδα το ποσοστό υπολογίζεται σε 11% έως 13%, δηλαδή τουλάχιστον στο ένα δέκατο της ελληνικής ακτογραμμής το όφελος των αναχωμάτων θα είναι μεγαλύτερο και θα υπεραντισταθμίσει το κόστος τους. Η μελέτη εκτιμά ότι η χώρα μας θα πρέπει να επενδύει 45 έως 65 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την παράκτια αντιπλημμυρική προστασία της, ενώ κατονομάζει ειδικά τα Ιόνια Νησιά ως πιθανό να επηρεαστούν από μελλοντικές πλημμύρες.

Σήμερα, σύμφωνα με τη μελέτη, οι ζημιές από παράκτιες πλημμύρες στην Ευρώπη εκτιμώνται σε 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ κάθε χρόνο περίπου 100.000 Ευρωπαίοι πλήττονται από τέτοια φαινόμενα. Ανάλογα με το «σενάριο», έως το 2100 οι ετήσιες ζημιές από παράκτιες πλημμύρες στην Ευρώπη αναμένεται από περίπου 30 έως πάνω από 1.000 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ ο συνολικός αριθμός των πλημμυροπαθών ανθρώπων κάθε χρόνο θα αυξηθεί από 1,6 έως 3,9 εκατομμύρια.

Για την Ελλάδα γίνεται η πρόβλεψη ότι -αν δεν ληφθούν καθόλου μέτρα στις ακτές- το 2100 οι ετήσιες ζημιές λόγω πλημμυρών θα κυμαίνονται από 4,9 έως 20,8 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ ο αριθμός όσων θα πλημμυρίζουν κάθε χρόνο εκτιμάται σε 81 έως 144 χιλιάδες κατοίκους.

Ο κίνδυνος παράκτιων πλημμυρών προβλέπεται στο μέλλον να αυξηθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με αναλογικά μεγαλύτερο κίνδυνο στη Γαλλία, τη Βρετανία, την Ιταλία και τη Δανία. Οι ετήσιες ζημιές από τις παράκτιες πλημμύρες έως το τέλος του αιώνα αναμένεται να αποτελούν σημαντικό τμήμα του ΑΕΠ αρκετών χωρών: Στην Ελλάδα το 3,2%, στην Κύπρο 4,9%, στη Δανία 2,5%, στην Ιρλανδία 1,8% και στην Κροατία 1,8%. Σήμερα, η χώρα με την καλύτερη προστασία από παράκτιες πλημμύρες είναι η Ολλανδία.

O Μ. Βουσδούκας αποφοίτησε από το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ και πήρε το διδακτορικό του στην Παράκτια Ωκεανογραφία το 2006 από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, όπου το 2014 ορίστηκε επίκουρος καθηγητής. Από το 2013 εργάζεται στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας του JRC (Joint Research Centre) της ΕΕ με έδρα την Ιταλία.

Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:

https://www.nature.com/articles/s41467-020-15665-3

Παύλος Δρακόπουλος