Δημήτρης Παντερμαλής (1940-2022): «Εμένα μου αρέσει το μουσείο μόνο γεμάτο»

09:10 15/9/2022 - Πηγή: Reporter

Την τελευταία του πνοή άφησε χθες, (14/9) σε ηλικία 82 ετών ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους της εποχής μας και πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής.

Γεννηθείς το 1940 στη Θεσσαλονίκη, ο Δημήτρης Παντερμαλής σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία, ενώ αργότερα και Γερμανική Γλώσσα και Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έπειτα, το 1968, ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές

του σπουδές στο Freibourg της Γερμανίας, κάνοντας ειδίκευση στην Κλασική Αρχαιολογία. Στη Γερμανία ξεκίνησε και το σπουδαίο διδακτικό του έργου, αφού εκεί, με εντολή της σχολής που φοιτούσε, δίδαξε σε ξένους φοιτητές για τρία χρόνια ελληνική γλώσσα και πολιτισμό.

Το 1967, ένα χρόνο αργότερα από την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών του σπουδών, με απόφαση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, διορίστηκε στη θέση του επιμελητή του Μουσείου Εκμαγείων, ενώ κατόπιν εξελέγη επίκουρος καθηγητής και, το 1979 καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας. Μεταξύ άλλων, διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και ήταν πρόεδρος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.

Λίγα χρόνια μετά, και πιο συγκεκριμένα από το 1973, ο Δημήτρης Παντερμαλής υπήρξε διευθυντής των αρχαιολογικών ανασκαφών του πανεπιστημίου στο αρχαίο Δίον, θρησκευτικό κέντρο των αρχαίων Μακεδόνων, στην περιοχή του Μακεδονικού Ολύμπου. Εκεί, στο αρχαίο Διόν, εγκαινίασε μια νέα περίοδο συστηματικών ανασκαφών, οι οποίες έκαναν γνωστή την ιστορία του Δίου και στο εξωτερικό.

Η σχέση του με το Μουσείο της Ακρόπολης ξεκίνησε το 2000, από όταν και διορίστηκε ως πρόεδρος του οργανισμού που κατασκεύασε το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ το 2009 έγινε πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώθηκαν στο χώρο της αρχαίας γλυπτικής και αρχιτεκτονικής όπου αναφέρονται και σε περισσότερες δημοσιεύσεις του: Untersuchungen zu den klassischen Strategenköpfen, Capita transformata, ein Severus Alexander-Bildnis in Thessaloniki, Das Portät im kaiserzeitlichen Makedonien, Zur Statuenausstattung in der Villa dei Papiri, Fassadenarchitektur und Aussichtsveranda im hellenistischen Makedonien, Ο νέος Μακεδονικός τάφος της Βεργίνας, Η κεράμωση του ανακτόρου της Βεργίας, Ein neues Heiligtum in Dion, Λατρείες και ιερά στο Δίον Πιερίας, Inscriptions of Dion: addenda et corrigenda, Οι επιγραφές του Δίου, κ.α..

Ωστόσο, εκτός της αρχαιολογικής και ερευνητικής του δραστηριότητας, ασχολήθηκε και με την πολιτική, ενώ εξελέγη βουλευτής Επικρατείας με το ΠΑΣΟΚ, με τις εκλογές του 1996.

«Εμένα μου αρέσει το μουσείο μόνο γεμάτο»

Σε παλαιότερες συνεντεύξεις του ο Δημήτρης Παντερμαλής είχε εκφράσει πολλές φορές τις καινοτόμες αντιλήψεις του, ενώ τοποθετούμενος σχετικά με το Μουσείο της Ακρόπολης δήλωνε πάντα ότι αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό.

«Εμένα μου αρέσει το μουσείο μόνο γεμάτο. Δεν πιστεύω στην αντίληψη του 19ου αιώνα "το μουσείο και εγώ". Είναι παλαιού τύπου αυτή η αντίληψη», είχε δηλώσει σε παλαιότερη τοποθέτησή του. «Γυρίζω μέσα στο μουσείο, ακούω τι λέει ο κόσμος και μου μιλούν. Τις πιο πολλές φορές με συναισθηματικές εκρήξεις. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι, οι οποίοι είναι πιο προσγειωμένοι, που έχουν πιο σύνθετες ερωτήσεις και κάνουν ωραίες παρατηρήσεις. Ας πούμε, παρότι φαίνεται πολύ απλοϊκό, με ενδιαφέρει που ρωτούν πράγματα τεχνικά για το πώς έκαναν μια γλυφή, για παράδειγμα, και μετά τους εξηγείς ότι υπήρχαν ειδικές ξύστρες» έλεγε.

Χάρη στο σπουδαίο έργο του Δημήτρη Παντερμαλή, το Μουσείο της Ακρόπολης κατάφερε να δεχθεί περισσότερους από 15.000.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο, καθώς και να αποσπάσει διεθνή βραβεία, ενώ βρίσκεται ανάμεσα στα πέντε πιο δημοφιλή αρχαιολογικά μουσεία παγκοσμίως.

«Θα τον θυμόμαστε με αγάπη και ευγνωμοσύνη»

Στην είδηση του θανάτου του Δημήτρη Παντερμαλή, ο Γενικός διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Νίκος Σταμπολίδης δήλωσε:

«Δεν είναι εύκολο να μιλήσει κανείς για την απώλεια ενός τόσο αγαπημένου προσώπου, όπως ο καθηγητής Δημήτριος Παντερμαλής, τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίζω από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ως φοιτητής.

Η διδασκαλία του, το φωτεινό παράδειγμά του, το έργο του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης -όχι μόνο ως δάσκαλος αλλά και ως Πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής- για όλους τους μαθητές και συνεργάτες του είναι μοναδικό.

Ιδιαίτερα το έργο του στο πεδίο, που δεν έμενε μόνο στην ανακάλυψη των αρχαιοτήτων και στη δημοσίευσή τους, αλλά προχωρούσε άμεσα και αποτελεσματικά στη συντήρηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, υπήρξε πρωτοπόρο. Η μνήμη των ανθρώπων που φεύγουν διατηρείται ακέραιη στις επόμενες γενιές μέσα από το έργο τους. Και το μέγιστο έργο και η προσφορά του Δημήτρη Παντερμαλή είναι η δημιουργία του Μουσείου της Ακρόπολης.

Δεν θα αναφερθώ στις αντιξοότητες και δυσκολίες που αντιμετώπισε, άλλωστε αυτά είναι γνωστά σε όλους. Θα πω όμως για την αγάπη, τη φροντίδα και την αφοσίωση με την οποία περιέβαλε το Μουσείο Ακρόπολης χρόνια πριν τη δημιουργία του και σε όλη τη διάρκεια των 13 ετών λειτουργίας του.

Το Μουσείο Ακρόπολης, ένα από τα καλύτερα Μουσεία του κόσμου, δεν περιέχει μόνο το κάλλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου αλλά και την ψυχή του δημιουργού του και των ανθρώπων που συμπορεύτηκαν και συμπορεύονται μαζί του.

Θα τον θυμόμαστε με αγάπη και ευγνωμοσύνη πάντα γιατί "ό,τι θυμάμαι υπάρχει και ό,τι ξεχνώ πεθαίνει".

Στον αγαπημένο του γιο Στέφανο, ένα στεφάνι αγάπης από όλους μας».

Ερασμία Αρβανιτά

ΑΚΡΟΠΟΛΗμουσείοόραμαΠΑΝΤΕΡΜΑΛΗΣθάνατοςΑΦΙΕΡΩΜΑReporter