ΕΚΤ: Αξιολόγηση των χωρών που διεκδικούν είσοδο στο ευρώ

10:22 2/6/2022 - Πηγή: Reporter

Οι χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ έχουν σημειώσει περιορισμένη πρόοδο ως προς την οικονομική σύγκλιση με τη ζώνη του ευρώ μετά το 2020, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη Σύγκλιση - Ιούνιος 2022. Αυτό οφείλεται κυρίως στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες.

Η έκθεση, η οποία δημοσιεύεται ανά διετία, αξιολογεί την πρόοδο που έχουν σημειώσει προς την υιοθέτηση του ευρώ επτά χώρες

της ΕΕ που δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ: η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σουηδία.

Η έκθεση περιλαμβάνει μια πιο ενδελεχή αξιολόγηση της Κροατίας, η οποία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να υιοθετήσει το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2023. Η Βουλγαρία και η Κροατία έγιναν μέλη του μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ ΙΙ) και της τραπεζικής ένωσης στις 10 Ιουλίου 2020.

Η κρίση του κορωνοϊού (COVID-19) οδήγησε σε σημαντική πτώση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020 από την οποία όλες οι υπό εξέταση χώρες ανέκαμψαν έντονα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 επηρέασε δυσμενώς την ανάπτυξη και ο πληθωρισμός αυξήθηκε σε όλες τις υπό εξέταση χώρες. Ωστόσο, είναι ακόμη πολύ νωρίς να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα για το πώς θα επηρεαστούν οι πορείες προς τη σύγκλιση. Η αξιολόγηση των μελλοντικών προοπτικών για τη σύγκλιση υπόκειται σε υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και ο πλήρης αντίκτυπος μπορεί να αξιολογηθεί μόνο εκ των υστέρων.

Όσον αφορά το κριτήριο της σταθερότητας των τιμών, μόνο η Κροατία και η Σουηδία κατέγραψαν ρυθμούς πληθωρισμού σε επίπεδα χαμηλότερα ή πολύ χαμηλότερα από την τιμή αναφοράς 4,9%. Αυτή η τιμή αναφοράς βασίζεται στους μέσους ρυθμούς πληθωρισμού που καταγράφηκαν στις τρεις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις τους τελευταίους 12 μήνες – στη Φινλανδία, τη Γαλλία και την Ελλάδα (μετά την εξαίρεση ακραίων περιπτώσεων: της Μάλτας και της Πορτογαλίας). Στις άλλες πέντε χώρες που τέθηκαν υπό αξιολόγηση –στη Βουλγαρία, την Τσεχία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Ρουμανία– οι ρυθμοί πληθωρισμού διαμορφώθηκαν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από την τιμή αναφοράς τους τελευταίους 12 μήνες, όπως είχε αναφερθεί και στην Έκθεση για τη Σύγκλιση του 2020.

Όσον αφορά το κριτήριο της δημοσιονομικής κατάστασης, κατά τη δημοσίευση της έκθεσης, μόνο η Ρουμανία βρισκόταν σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020). Ενώ τρεις ακόμη υπό εξέταση χώρες –η Βουλγαρία, η Τσεχία και η Ουγγαρία– υπερέβησαν την τιμή αναφοράς 3% για το έλλειμμα του ΑΕΠ το 2021, δεν ξεκίνησε καμία νέα διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.

Έπειτα από απότομη άνοδο το 2020 μετά την κρίση του κορωνοϊού (COVID-19), τα δημοσιονομικά ελλείμματα παρέμειναν αυξημένα σε όλες τις χώρες το 2021 εκτός από τη Σουηδία. Σε σύγκριση με το 2020, τα δημοσιονομικά αποτελέσματα βελτιώθηκαν σε όλες τις υπό εξέταση χώρες το 2021, εκτός από τη Βουλγαρία και την Τσεχία. Σύμφωνα με τις Οικονομικές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Άνοιξη 2022), ο λόγος του ελλείμματος προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί στις περισσότερες χώρες το 2022 και το 2023. Εντούτοις, αναμένεται να υπερβεί την τιμή αναφοράς το 2023 στην Τσεχία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Ρουμανία.

Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ διαμορφώθηκε μεταξύ 20% και 40% στη Βουλγαρία και τη Σουηδία το 2021 και έφθασε σε επίπεδα μεταξύ 40% και 60% στην Τσεχία, την Πολωνία και τη Ρουμανία, ενώ οι λόγοι χρέους στην Κροατία και την Ουγγαρία ήταν υψηλότεροι από την τιμή αναφοράς 60%.

Το 2022 και το 2023 οι λόγοι του δημόσιου χρέους αναμένεται να μειωθούν σε τέσσερις από τις χώρες ως αποτέλεσμα τόσο της βελτίωσης της οικονομικής δραστηριότητας όσο και της σταδιακής άρσης των δημοσιονομικών μέτρων που λήφθηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19), ενώ τα δημοσιονομικά αποτελέσματα αναμένεται να επιβαρυνθούν από τη λήψη νέων μέτρων για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας και του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.

Όσον αφορά το κριτήριο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, το λεβ Βουλγαρίας και η κούνα Κροατίας συμμετείχαν στον ΜΣΙ ΙΙ το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της διετούς περιόδου αναφοράς από τις 26 Μαΐου 2020 μέχρι τις 25 Μαΐου 2022, με κεντρικές ισοτιμίες των 1,95583 λεβ ανά ευρώ και των 7,53450 κούνα ανά ευρώ αντίστοιχα. Η συναλλαγματική ισοτιμία της κούνα Κροατίας παρουσίασε χαμηλό βαθμό μεταβλητότητας και διαμορφώθηκε πλησίον της κεντρικής ισοτιμίας της. Το λεβ Βουλγαρίας δεν απέκλινε από την κεντρική ισοτιμία του. Εκτός από το λέι Ρουμανίας, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων που δεν συμμετέχουν στον ΜΣΙ ΙΙ παρουσίασαν σχετικά υψηλό βαθμό μεταβλητότητας.

Εάν εξεταστεί η σύγκλιση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων, τα χαμηλότερα μέσα δωδεκάμηνα μακροπρόθεσμα επιτόκια καταγράφηκαν στη Βουλγαρία, την Κροατία και τη Σουηδία. Η Τσεχία ήταν μόλις κάτω από την τιμή αναφοράς (2,6%), στο 2,5%. Δύο από τις υπό εξέταση χώρες –η Ουγγαρία και η Πολωνία– κατέγραψαν μέσα δωδεκάμηνα μακροπρόθεσμα επιτόκια πάνω από την τιμή αναφοράς, ενώ στη Ρουμανία το μέσο δωδεκάμηνο μακροπρόθεσμο επιτόκιο ήταν πολύ πάνω από την τιμή αναφοράς.

Η ύπαρξη ισχυρού θεσμικού περιβάλλοντος είναι σημαντικός παράγοντας για τη διατηρησιμότητα της σύγκλισης με την πάροδο του χρόνου. Εκτός από τη Σουηδία, η ποιότητα των θεσμών και της διακυβέρνησης στις υπό εξέταση χώρες είναι σχετικά χαμηλή. Όσον αφορά τη νομική σύγκλιση, η Κροατία είναι η μόνη υπό εξέταση χώρα της οποίας το νομικό πλαίσιο είναι πλήρως συμβατό με τις απαιτήσεις για την υιοθέτηση του ευρώ σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ).

Κροατία

Σύμφωνα με την αξιολόγηση της ΕΚΤ, η Κροατία βρίσκεται εντός των τιμών αναφοράς για τα κριτήρια σύγκλισης.

Σταθερότητα των τιμών

Τον Απρίλιο του 2022 ο μέσος δωδεκάμηνος ρυθμός πληθωρισμού βάσει του ΕνΔΤΚ στην Κροατία ήταν 4,7%, δηλ. χαμηλότερος από την τιμή αναφοράς 4,9%. Αυτός ο ρυθμός αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά τους προσεχείς μήνες, κυρίως λόγω των υψηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων, της διεύρυνσης των πιέσεων στις τιμές και της περαιτέρω επιδείνωσης των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς ως αποτέλεσμα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.

Σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, υπάρχουν ανησυχίες για το κατά πόσο η σύγκλιση του πληθωρισμού είναι διατηρήσιμη σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα στην Κροατία. Προκειμένου να αποτρέπεται η συσσώρευση υπερβολικών πιέσεων στις τιμές και οι μακροοικονομικές ανισορροπίες η διαδικασία σύγκλισης πρέπει να υποστηρίζεται από ενδεδειγμένες πολιτικές.

Λόγοι δημόσιου ελλείμματος και χρέους

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης της Κροατίας διαμορφώθηκε μόλις κάτω από την τιμή αναφοράς 3% για το έλλειμμα του ΑΕΠ το 2021, ενώ ο λόγος του χρέους της ήταν πάνω από την τιμή αναφοράς 60% για το ΑΕΠ, αλλά υποχώρησε από το προηγούμενο έτος. Ο λόγος του ελλείμματος ήταν 2,9% του ΑΕΠ το 2021, ποσοστό που πληροί το κριτήριο του ελλείμματος. Ο λόγος του χρέους ήταν 79,8% του ΑΕΠ το 2021, δηλαδή μειώθηκε από το ανώτατο επίπεδο του 87,3% του ΑΕΠ το 2020. Αυτή η έντονη μείωση του λόγου του χρέους διασφάλισε την εκπλήρωση του κριτηρίου του χρέους.

Οι Οικονομικές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Άνοιξη 2022) δείχνουν ότι η Κροατία βρίσκεται σε πορεία για να συνεχίσει να συμμορφώνεται προς τις απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Επιπλέον, σύμφωνα με την Εαρινή Δέσμη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2022 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η Κροατία αντιμετωπίζει μεσαίους κινδύνους για τη διατηρησιμότητα του χρέους σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Προκειμένου να διαφυλάξει την ευρωστία των δημόσιων οικονομικών και να θέσει τον λόγο του χρέους σε μακροχρόνια καθοδική πορεία, είναι σημαντικό η Κροατία να εφαρμόσει τις προβλεπόμενες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις σύμφωνα με το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς της.

Συναλλαγματική ισοτιμία

Η κούνα Κροατίας έγινε μέλος του ΜΣΙ ΙΙ στις 10 Ιουλίου 2020 με κεντρική ισοτιμία των 7,53450 κούνα ανά ευρώ και κανονικά περιθώρια διακύμανσης ±15%. Κατά τη διετή περίοδο αναφοράς από τις 26 Μαΐου 2020 μέχρι τις 25 Μαΐου 2022, η συναλλαγματική ισοτιμία παρουσίασε χαμηλό βαθμό μεταβλητότητας και η κούνα Κροατίας διαμορφώθηκε πλησίον της κεντρικής ισοτιμίας της.

Μακροπρόθεσμα επιτόκια

Κατά την περίοδο αναφοράς από τον Μάιο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2022 τα μακροπρόθεσμα επιτόκια στην Κροατία διαμορφώθηκαν σε 0,8% κατά μέσο όρο, δηλαδή ήταν χαμηλότερα από την τιμή αναφοράς 2,6% για το κριτήριο της σύγκλισης των επιτοκίων. Τα μακροπρόθεσμα επιτόκια στην Κροατία έχουν μειωθεί από το 2012, καθώς τα μέσα δωδεκάμηνα επιτόκια υποχώρησαν από επίπεδα ελαφρώς κάτω του 7% σε επίπεδα κάτω του 1%.

Διατηρησιμότητα της σύγκλισης

Η Κροατία θα μπορούσε να ωφεληθεί από την εφαρμογή οικονομικών πολιτικών προσανατολισμένων προς τη σταθερότητα και από την εφαρμογή ευρύτερων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μακροοικονομικές ανισορροπίες που αντιμετώπιζε η χώρα συνέχισαν να υποχωρούν το 2021 και επανήλθαν στις προ της πανδημίας ευνοϊκές τους τάσεις. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα βοηθούσαν την Κροατία να βελτιώσει το θεσμικό και επιχειρηματικό της περιβάλλον, να δώσει ώθηση στον ανταγωνισμό και να κάνει περισσότερο αποδοτική τη δημόσια διοίκηση και το δικαστικό της σύστημα. Τον Οκτώβριο του 2020 η ΕΚΤ ανέλαβε την αρμοδιότητα να εποπτεύει άμεσα οκτώ σημαντικά ιδρύματα και να επιβλέπει 15 λιγότερα σημαντικά ιδρύματα στην Κροατία.

Νομικά κριτήρια

Το κροατικό δίκαιο είναι συμβατό με τις Συνθήκες και το καταστατικό του ΕΣΚΤ όπως ορίζει το άρθρο 131 της Συνθήκης.

ΕΚΤευρώΕυρωζώνηΕΕ