Φον ντερ Λάιεν: Μπορεί να δημιουργήσει έναν «συμπεριληπτικό» κεντρώο χώρο;

10:18 8/12/2024 - Πηγή: Reporter

Το πολιτικό κέντρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου άντεξε, αλλά με αρκετά «ζόρια».

Το προηγούμενο διάστημα, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), η Προοδευτική Συμμαχία των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) και η κεντρώα Ομάδα Renew κατέληξαν σε συμβιβασμό που επέτρεψε στη νέα Επιτροπή της Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν να αναλάβει εκ νέου καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου. Υπήρξαν όμως ενστάσεις για τον Ιταλό αντιπρόεδρο, τον Ραφαέλε Φίττο,

μέλος του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι. Εντέλει όμως οι Πράσινοι και οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (στους οποίους ανήκουν οι Αδελφοί της Ιταλίας) ενέκριναν τελικά την νέα Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η ιταλική εμπειρία που θέλει να αποφύγει η Ευρώπη

Η Μελόνι, πρωθυπουργός της Ιταλίας, αποτέλεσε την έκπληξη των Βρυξελλών, με το ασυνήθιστο μείγμα δεξιών και φιλοευρωπαϊκών πολιτικών της, συμπεριλαμβανομένης μιας σταθερά φιλοουκρανικής στάσης. Με αυτό το δεδομένο, η φον ντερ Λάιεν αρνήθηκε περίφημα – προκαλώντας αντιδράσεις- να αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ακροδεξιά κατά τη διάρκεια της υποψηφιότητάς της για επανεκλογή.

Όπως υπενθυμίζει το Project Syndicate, το 1994, ο Ιταλός φιλόσοφος Norberto Bobbio δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο Left and Right: Η σημασία μιας πολιτικής διάκρισης. Το βιβλίο γνώρισε άμεση επιτυχία και κυκλοφόρησε λίγους μήνες προτού ο σύγχρονος λαϊκιστής Σίλβιο Μπερλουσκόνι – ο «μεγιστάνας» των μέσων ενημέρωσης κερδίσει τις πρώτες του ιταλικές εκλογές.

Ο συνασπισμός του Μπερλουσκόνι ήταν σταθερά δεξιός. Το κόμμα του Forza Italia συμμάχησε με τη Lega Nord και τη μεταφασιστική, σύμφωνα με αναλυτές, Εθνική Συμμαχία, τους προκατόχους της σημερινής Lega (με επικεφαλής τον Ματέο Σαλβίνι) και των Αδελφών της Ιταλίας, αντίστοιχα. Στην πραγματικότητα, η Μελόνι, η οποία εξελέγη για πρώτη φορά στην κάτω βουλή του ιταλικού κοινοβουλίου το 2006 και αργότερα διορίστηκε υπουργός Νεολαίας στην τέταρτη κυβέρνηση Μπερλουσκόνι (2008-11), απλώς αντικατέστησε τον Μπερλουσκόνι ως ηγέτη αυτού του συνασπισμού.

Οι εκλογές του 1994 σηματοδότησαν επίσης την πτώση των Χριστιανοδημοκρατών, οι οποίοι κυριαρχούσαν στην ιταλική πολιτική από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ως αντίβαρο στους κομμουνιστές. Η πτώση του κόμματος ήταν σε μεγάλο βαθμό δική του ευθύνη, καθώς είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο διαφθοράς Tangentopoli (Πόλη με μίζες). Όμως η κατάρρευση οδήγησε στην άνοδο της ακροδεξιάς της Ιταλίας. Μήπως η φον ντερ Λάιεν, χριστιανοδημοκράτισσα και η ίδια, είναι καταδικασμένη να επαναλάβει αυτή την ακολουθία, παραδίδοντας τα ηνία στον Μελόνι;

Τι είναι το πολιτικό κέντρο

Ο Μπόμπιο προσπάθησε να υπερασπιστεί τη συνεχιζόμενη ύπαρξη ενός ουσιαστικού διαχωρισμού αριστεράς-δεξιάς, υποστηρίζοντας ότι η αριστερά ευνοεί την ισότητα, ενώ η δεξιά την ανισότητα. Αλλά αυτό που συχνά παραβλέπεται είναι ότι παρείχε επίσης δύο τρόπους να σκεφτούμε το πολιτικό κέντρο

Το «συμπεριλαμβανόμενο» κέντρο, σύμφωνα με τον Μπόμπιο, δεν ήταν ούτε αριστερά ούτε δεξιά, αλλά ένας ενδιάμεσος χώρος. Ομοίως, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο συνασπισμός της φον ντερ Λάιεν με το ΕΛΚ, το S&D, την Ανανέωση και τους Πράσινους δεν είναι ούτε η αριστερά ούτε η ευρωσκεπτικιστική δεξιά, υποβιβάζοντας και τις δύο ομάδες στα άκρα.

Πιο ενδιαφέρουσα έχει η διατύπωση του Μπόμπιο για το «περιεκτικό» κέντρο, το οποίο, αντί να προσπαθεί να βρει ένα χώρο στο κέντρο, υπερβαίνει το χάσμα αριστερά-δεξιά για να δημιουργήσει ένα νέο αμάλγαμα. Εν ολίγοις, το κέντρο είναι και αριστερά και δεξιά και κάτι άλλο. Το τι είναι αυτό το κάτι άλλο εξαρτάται από την πορεία πραγμάτων.

Προώθηση δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚΙ-Ναι στις αμβλώσεις ως αντιστάθμισμα στη μετανάστευση

Για να ευδοκιμήσει το Κέντρο στην ΕΕ, πρέπει να βρει μια νέα σύνθεση. Δεν μπορεί να είναι απλώς η πρόσθεση παλαιών δυνάμεων. Ίσως η πιο ελπιδοφόρα πρόταση προέρχεται από κεντροδεξιούς πολιτικούς όπως ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος τα πήγε καλά απέναντι στην ακροδεξιά πρόσφατα, και -σε μικρότερο βαθμό- ο Βρετανός πρωθυπουργός Κίρ Στάρμερ, ο οποίος έκανε εκστρατεία για τη διασφάλιση των συνόρων του Ηνωμένου Βασιλείου. Η συνταγή της νίκης τους φαίνεται να είναι η υιοθέτηση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και των αμβλώσεων και η προώθηση της δράσης για το κλίμα -όλα αυτά που μισεί η ακροδεξιά- ενώ παράλληλα τηρούν σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση.

Η Φον ντερ Λάιεν καλείται να κρατήσει ισορροπίες

Η Φον ντερ Λάιεν είναι επίσης αυστηρή στο θέμα της μετανάστευσης και υποστηρίζει τα κοινωνικά δικαιώματα. Αλλά για να κρατήσει τον Μελόνι υπό έλεγχο, πρέπει να δημιουργήσει κάτι νέο. Αυτό θα μπορούσε να είναι η «καθαρή βιομηχανική συμφωνία», την οποία δεσμεύτηκε να προωθήσει κατά τις πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης θητείας της, σε μια προσπάθεια να φέρει κοντά τους ευρωβουλευτές των Πρασίνων και του ΕΛΚ που διαφωνούν σχετικά με την Πράσινη Νέα Συμφωνία.

Ως αποφασιστική υπερασπίστρια της Ουκρανίας, η φον ντερ Λάιεν έχει επίσης προτείνει μια «πραγματική ευρωπαϊκή αμυντική ένωση» και έχει ζητήσει περισσότερες δαπάνες για την ασφάλεια της ΕΕ. Επιπλέον, διόρισε για πρώτη φορά επίτροπο για τη στέγαση - έναν τομέα στον οποίο η Επιτροπή έχει ελάχιστη εξουσία - για να εκπονήσει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την προσιτή στέγαση (αίτημα της αριστεράς) και δεσμεύτηκε να μειώσει το βάρος της νομοθεσίας της ΕΕ για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας (αίτημα της δεξιάς). Είναι αυτά παραδείγματα περιεκτικού κέντρου: και αριστερά και δεξιά και κάτι άλλο;

Η πρόσφατη έκκληση του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι για μια φιλόδοξη, καθοδηγούμενη από επενδύσεις βιομηχανική αναγέννηση στην ΕΕ θα μπορούσε να είναι το κάτι νέο που χρειάζεται η φον ντερ Λάιεν. Υποσχέθηκε να δημιουργήσει μια ειδική ομάδα εργασίας για την υλοποίηση του σχεδίου του Ντράγκι και ανακοίνωσε ότι μια «πυξίδα ανταγωνιστικότητας» με στόχο την κάλυψη του χάσματος καινοτομίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα θα είναι η πρώτη πρωτοβουλία της νέας της Επιτροπής.

Ασφαλώς θα υπάρξουν προσπάθειες σε τέτοιες προσπάθειες από τις εθνικές κυβερνήσεις, εκτιμά το Project Syndicate. Ωστόσο, κατά την πρώτη θητεία της, η φον ντερ Λάιεν επαινέθηκε ευρέως για την από κοινού αγορά εμβολίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τη δημιουργία του ταμείου ανάκαμψης COVID-19 σε επίπεδο ΕΕ - μέτρα που είναι παρόμοια ως προς το πεδίο εφαρμογής με τις συστάσεις της έκθεσης του Ντράγκι.

Από την άλλη επικρίθηκε επίσης για έλλειψη διαφάνειας και για υπερβολική στήριξη σε μια μικρή ομάδα συμβούλων, και επομένως πρέπει να αποφύγει να πέσει στην ίδια παγίδα με τους Ιταλούς Χριστιανοδημοκράτες.

Μέσα στη γενικότερη αβεβαιότητα που επικρατεί, ένα πράγμα είναι σαφές: η φον ντερ Λάιεν θα χρειαστεί να κινηθεί με ισχυρή αυτοπεποίθηση και πειθώ, ώστε να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη κι ο ελεύθερος κόσμος.

#Φον_ντερ_Λάιεν #ΜΕΛΟΝΙ #Ευρωπαϊκή_Ενωση #Ιταλία #ΚΕΝΤΡΟ