Η Παρακαταθήκη Μπάιντεν: Μεγάλες προσδοκίες, τολμηρές πολιτικές, ηχηρές αποτυχίες

09:20 14/1/2025 - Πηγή: Reporter

Όλοι οι πρόεδροι των ΗΠΑ αφήνουν μεικτές εντυπώσεις όταν έρχεται η ώρα της αποχώρησής τους. Οι καλύτεροι κάνουν λάθη και οι χειρότεροι κάνουν κάποια πράγματα σωστά.

Ωστόσο, η κληρονομιά του Τζο Μπάιντεν είναι πιο … περίπλοκη στην ανάλυσή της, καθώς πήρε σημαντικές θετικές πρωτοβουλίες, ενώ σε άλλα θέματα η αδράνειά του κόστισε, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Project Syndicate.

Τολμηρές οικονομικές πρωτοβουλίες έφεραν αύξηση χρέους και πληθωρισμό

Όσον αφορά την οικονομία των ΗΠΑ, ο Μπάιντεν πέτυχε την επανάκαμψή της μετά την πανδημική κρίση. Βγαίνοντας από την πανδημία COVID-19, το ΑΕΠ αυξήθηκε σημαντικά, από περίπου 21 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2020 σε περισσότερα από 29 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024. Η οικονομία πρόσθεσε 16 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας και η ανεργία μειώθηκε σημαντικά. Ο Μπάιντεν αφήνει επίσης παρακαταθήκη ένα αξιόλογο νομοθετικό έργο, όπως ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA). Παράλληλα, εξασφάλισε σημαντική χρηματοδότηση για τη βελτίωση των υποδομών, την εγχώρια παραγωγή μικροτσίπ και την καθαρή ενέργεια.

Όμως, η αύξηση των ομοσπονδιακών δαπανών προκάλεσε επίσης πληθωρισμό, με τις τιμές καταναλωτή να αυξάνονται κατά περίπου 20% σε διάστημα τεσσάρων ετών. Συνέβαλε επίσης στη διόγκωση του ελλείμματος, με το δημόσιο χρέος να αυξάνεται κατά περίπου 7 τρισεκατομμύρια δολάρια, σε 36 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος του 2024.

Η διαχείριση του Ουκρανικού ζητήματος

Η μεγαλύτερη πρόκληση της εξωτερικής πολιτικής του Μπάιντεν ήταν αναμφίβολα η Ουκρανία. Ενώ η κυβέρνησή του δεν μπόρεσε τελικά να αποτρέψει την εισβολή του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, έκανε πρωτοφανή, δημιουργική χρήση των πληροφοριών για να προειδοποιήσει την Ουκρανία και τον κόσμο. Κατέληξε επίσης σε μια έμμεση εμπλοκή στην ρωσοουκρανική σύγκρουση, κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους στο ΝΑΤΟ παρείχαν στην Ουκρανία τα μέσα για να αμυνθεί, αποφεύγοντας την άμεση στρατιωτική εμπλοκή, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει έναν μεγαλύτερο -ή ακόμη και πυρηνικό- πόλεμο.

Η πολιτική αυτή πέτυχε σε μεγάλο βαθμό. Σχεδόν τρία χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, ο Πούτιν απέτυχε να επιβάλει τους στόχους του, παρά τη διαφορά σε στρατιωτική δύναμη και πληθυσμό. Πράγματι, η Ουκρανία αντιστέκεται στον ρωσικό στρατό σχεδόν μέχρις αδιεξόδου και διατηρεί μέχρι σήμερα, έστω εμπόλεμη, την ανεξαρτησία της.

Ωστόσο ο Μπάιντεν δεν μπόρεσε να αποφύγει τα λάθη. Απέτυχε για παράδειγμα στη διαμόρφωση ενός κοινό μετώπου των δημοκρατικών κρατών που θα εναντιωνόταν ως σύνολο στις αυταρχικές τάσεις του Πούτιν και στη ρωσική επιθετικότητα, παρά τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν εναντίον της.

Η ομάδα Μπάιντεν απέτυχε επίσης να διατυπώσει εφικτούς πολεμικούς στόχους. Φοβούμενη μήπως κατηγορηθεί ότι ξεπούλησε έναν εταίρο και συμβιβάστηκε μπροστά στην επιθετικότητα, η κυβέρνηση παρέπεμψε στην Ουκρανία, η οποία μέχρι τα τέλη του 2024 επέμενε να ανακτήσει όλα τα χαμένα εδάφη της, συμπεριλαμβανόμενης και της Κριμαίας, μια θέση που, αν και κατανοητή, δεν ήταν ρεαλιστική στρατιωτικά. Το να επιτρέπεται ο καθορισμός στόχων με όρους που δεν μπορούσαν να επιτευχθούν έπαιξε στα χέρια των αντιπάλων της βοήθειας προς την Ουκρανία.

Πιστός στην προώθηση του διατλαντικού δόγματος

Γενικότερα, ο Μπάιντεν έκανε σημαντικά βήματα για την αναβίωση συμμαχιών που είχαν πληγεί και αποδυναμωθεί κατά τη διάρκεια της πρώτης διακυβέρνησης του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Ο Μπάιντεν ουσιαστικά αντικατέστησε το «Πρώτα η Αμερική» με το «Πρώτα οι σύμμαχοι». Κατάλαβε τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της επιστράτευσης εταίρων για λογαριασμό κοινών περιφερειακών και παγκόσμιων προκλήσεων. Το ΝΑΤΟ πρόσθεσε τη Φινλανδία και τη Σουηδία επί των ημερών του Μπάιντεν και συνέχισε να εκσυγχρονίζεται, ενώ ο Μπάιντεν ανακοίνωσε μια σημαντική τριμερή εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία (AUKUS) και μεσολάβησε για μια ιστορική προσέγγιση μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας.

Απώλεια ισχύς στον Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό και η άνοδος της κινεζικής επιρροής

Σε άλλα σημεία του Ινδο-Ειρηνικού, ωστόσο, επικράτησε η στρατηγική παρέκκλιση. Όσον αφορά την Κίνα, ο Μπάιντεν διατήρησε τους εισαγωγικούς δασμούς του Τραμπ και επέβαλε πλήθος ελέγχων στις εξαγωγές που σχετίζονται με την τεχνολογία. Ο ανανεωμένος διάλογος δεν ανέκοψε τη συνεχιζόμενη στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας ή την υποστήριξή της στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ομοίως, δεν υπήρξαν νέες διπλωματικές πρωτοβουλίες έναντι της Βόρειας Κορέας, η οποία παρέμεινε εχθρική προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ, συνέχισε να παράγει πυρηνικά όπλα και πυραύλους και έστειλε στρατεύματα στη Ρωσία για να πολεμήσουν για λογαριασμό του Κρεμλίνου.

Το πιο κραυγαλέο κενό στην περιφερειακή στρατηγική της κυβέρνησης στον εμπορικό-οικονομικό κλάδο. Ο Μπάιντεν ανακοίνωσε το Οικονομικό Πλαίσιο Ινδο-Ειρηνικού, το οποίο δεν κατέληξε πουθενά, και οι ΗΠΑ δεν προσχώρησαν σε κανένα περιφερειακό εμπορικό σύμφωνο, επιτρέποντας στην Κίνα να εδραιώσει τη θέση της ως το οικονομικό κέντρο βάρους της περιοχής. Κατά κανόνα, το ελεύθερο εμπόριο έδωσε τη θέση του σε προστατευτικές πολιτικές που έδιναν έμφαση στην δαπανηρή εγχώρια παραγωγή και στις διατάξεις περί «αγοράς αμερικανικών προϊόντων».

Κατάρρευση στο Αφγανιστάν

Στο Αφγανιστάν, ο Μπάιντεν εφάρμοσε τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε και υπέγραψε ο Τραμπ τον Φεβρουάριο του 2020, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Παρόλο που θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το σύμφωνο υπονόμευε ένα status quo που ήταν προσιτό και κρατούσε τους Ταλιμπάν σε απόσταση, δεν υπήρξε καμία προσπάθεια αναθεώρησής του. Μετά από χρόνια χρηματοδότησης και εκπαίδευσης από τις ΗΠΑ, ο αφγανικός στρατός κατέρρευσε μέσα σε λίγες ημέρες και 13 Αμερικανοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της χαοτικής εκκένωσης.

Η άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ αποδυνάμωσε τις ΗΠΑ ως διεθνή παράγοντα

Εν τω μεταξύ, οι προσπάθειες να τεθεί η Μέση Ανατολή σε δεύτερη μοίρα κατέρρευσαν στις 7 Οκτωβρίου 2023. Ο Μπάιντεν υποστήριξε δεόντως το Ισραήλ τις ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς, αλλά η σχεδόν άνευ όρων υποστήριξη έκανε τις ΗΠΑ να φανούν αδύναμες, καθώς η επακόλουθη ισραηλινή στρατιωτική δράση στη Γάζα προκάλεσε δεκάδες χιλιάδες θανάτους αμάχων και δημιούργησε ανθρωπιστική κρίση. Η κυβέρνηση ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της προσπαθώντας να μεσολαβήσει για μια κατάπαυση του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς που καμία από τις δύο πλευρές δεν ήθελε.

Ενώ η περιοχή βρίσκεται, σύμφωνα με το Project Syndicate, σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι ήταν πριν από τέσσερα χρόνια, αυτό σχετίζεται κυρίως με την ουσιαστική εξουδετέρωση της Χεζμπολάχ από το Ισραήλ, τον αποδεκατισμό της Χαμάς, την απόφασή του να πλήξει τις ιρανικές εγκαταστάσεις αεράμυνας και όπλων και την εκδίωξη του Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας, η οποία θα έπρεπε να αποδοθεί στην ιρανική αδυναμία, τον ρωσικό αντιπερισπασμό και τον τουρκικό καιροσκοπισμό. Οι ΗΠΑ δεν είχαν κάποιον ρόλο ρυθμιστή σε αυτές τις εξελίξεις.

Αποτυχία στη διαχείριση του Μεταναστευτικού

Η μεγαλύτερη μεμονωμένη αποτυχία που καταλογίζεται στη κυβέρνηση Μπάιντεν εντοπίζεται στα νότια σύνορα των ΗΠΑ. Η παράτυπη μετανάστευση αυξήθηκε κατά περίπου οκτώ εκατομμύρια μεταξύ 2021 και 2024. Η κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να διαφοροποιήσει τη μεταναστευτική της πολιτική από εκείνη του Τραμπ, αλλά στη συνέχεια άργησε να αντιδράσει όταν έγινε σαφές ότι η προσέγγισή της δεν λειτουργούσε.

Ο Μπάιντεν κέρδισε τον Τραμπ, ο Μπάιντεν τον επαναφέρει

Η απόφαση του Μπάιντεν να θέσει υποψηφιότητα για επανεκλογή, παρά τα χαμηλά ποσοστά εύνοιας προς το πρόσωπό του και τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι δεν ήταν πλέον ικανός λόγω ηλικίας να ανταποκριθεί στα προεδρικά του καθήκοντα, άνοιξε επίσης τον δρόμο για τη νίκη του Τραμπ.

Αν είχε τηρήσει τις προηγούμενες υποσχέσεις του ότι θα η προεδρία του θα είχε ως σκοπό τη διαχείριση μίας μεταβατικής περιόδου και είχε επιλέξει νωρίτερα να ολοκληρώσει τη θητεία του στα 4 χρόνια παρουσίας στον Λευκό Οίκο, οι Δημοκρατικοί θα μπορούσαν να είχαν οργανώσει μια ανταγωνιστική διαδικασία ανάδειξης υποψηφίων, δίνοντας χρόνο στους υποψηφίους να αναπτύξουν ατζέντες και να συστηθούν στους ψηφοφόρους.

Οι προεδρικές κληρονομιές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το τι θα διατηρήσουν οι επόμενες προεδρίες. Ο Μπάιντεν δεν πληρώνει κάποιου είδους «ατυχίας», που τον διαδέχεται ο προκάτοχός του Τραμπ, ο οποίος έχει δεσμευτεί να αναιρέσει μεγάλο μέρος της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής του. Η εξέλιξη αυτή είναι επίσης, σε μεγάλο βαθμό, ευθύνη του ίδιου του Μπάιντεν. Εντέλει, η μεγαλύτερη κληρονομιά του Μπάιντεν θα μπορούσε να είναι η αποφυγή της επιστροφής του Ρεπουμπλικανού μεγιστάνα στον Λευκό Οίκο, καταλήγει το Project Syndicate.

#ΗΠΑ #Μπάιντεν #εξωτερική_πολιτική #αμερικανική_οικονομία #μεταναστευτικό #Τραμπ