Λιγότερα ζευγάρια, λιγότερα παιδιά- Η νέα πρόκληση για την υπογεννητικότητα

21:05 11/1/2025 - Πηγή: Reporter

Η υπογεννητικότητα εξελίσσεται σε παγκόσμιο φαινόμενο, με τη γήρανση και τη μείωση του πληθυσμού να επηρεάζει όλους τους τομείς της καθημερινότητας, από την οικονομία μέχρι την πολιτική και το περιβάλλον.

Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να δώσουν κίνητρα στα ζευγάρια να κάνουν περισσότερα παιδιά, αλλά, όπως επισημαίνουν οι Financial Times, τα δεδομένα δείχνουν ότι έχουν να αντιμετωπίσουν μια νέα,

διαφορετική πρόκληση.

Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ μεταξύ 1960 και 1980, ο μέσος αριθμός παιδιών που γεννήθηκαν από μια γυναίκα μειώθηκε στο μισό από σχεδόν τέσσερα σε δύο, ακόμη και όταν το μερίδιο των γυναικών στα παντρεμένα ζευγάρια ήταν ελαφρώς χαμηλότερο. Υπήρχαν ακόμη πολλά ζευγάρια σε ευτυχισμένες, σταθερές σχέσεις. Απλώς επέλεγαν να δημιουργήσουν μικρότερες οικογένειες.

Όμως τα τελευταία χρόνια το μεγαλύτερο μέρος της πτώσης στις γεννήσεις δεν προέρχεται από τις αποφάσεις που παίρνουν τα ζευγάρια, αλλά από την αισθητή πτώση του αριθμού των ζευγαριών. Αν τα ποσοστά γάμου και συμβίωσης στις ΗΠΑ παρέμεναν σταθερά την τελευταία δεκαετία, το συνολικό ποσοστό γονιμότητας της Αμερικής θα ήταν υψηλότερο σήμερα από ό,τι ήταν τότε.

Η κεντρική δημογραφική ιστορία της σύγχρονης εποχής δεν είναι μόνο η μείωση των ποσοστών τεκνοποίησης, αλλά η αύξηση των ποσοστών ανεξαρτησίας: μια πολύ πιο θεμελιώδης αλλαγή στη φύση των σύγχρονων κοινωνιών.

Οι σχέσεις, όχι απλώς γίνονται λιγότερο συχνές, αλλά όλο και πιο εύθραυστες, σημειώνουν οι FT. Στην Φινλανδία, είναι πλέον πιο συνηθισμένο τα ζευγάρια που συγκατοικούν να χωρίζουν παρά να κάνουν παιδί, ανατρέποντας τη μέχρι τώρα νόρμα.

Λιγότερα εφόδια, λιγότερα ζευγάρια

Τα στοιχεία δείχνουν ακόμα ότι η αδυναμία σχηματισμού σχέσεων είναι πιο «χτυπητή» μεταξύ των φτωχότερων. Άτομα με χαμηλότερα επίπεδα μόρφωσης τείνουν να δυσκολεύονται - ή να επιλέγουν - να κάνουν σχέσεις.

Φυσικά, πολλοί άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι ως ελεύθεροι. Όμως, τα ευρύτερα δεδομένα σχετικά με τη μοναξιά και τις απογοητεύσεις όσον αφορά τα ραντεβού υποδηλώνουν ότι δεν είναι όλα ρόδινα.

Η τάση είναι παγκόσμια. Από τις ΗΠΑ, τη Φινλανδία και τη Νότια Κορέα μέχρι την Τουρκία, την Τυνησία και την Ταϊλάνδη, τα μειωμένα ποσοστά γεννήσεων είναι ολοένα και περισσότερο αποτέλεσμα της ύφεσης των σχέσεων μεταξύ των νεαρών ενηλίκων. Η τάση, μάλιστα, έχει αρχίσει να παρατηρείται ακόμα και σε χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής.

Γιατί τώρα και γιατί παντού;

Γιατί, όμως, αυτό συμβαίνει σχεδόν ταυτόχρονα παγκοσμίως και γιατί ειδικά τώρα; Προφανώς αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κοινοί που ξεπερνούν τα σύνορα.

Ο πολλαπλασιασμός των smartphone και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα τέτοιο εξωγενές σοκ. Η χρήση του Διαδικτύου διευρύνεται, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών, οι οποίες έχουν περισσότερες και… ευκολότερες επιλογές συντρόφων. Αυτό είναι σύμφωνο με την έρευνα που δείχνει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν τη διάδοση των φιλελεύθερων αξιών (κυρίως μόνο μεταξύ των γυναικών) και ενισχύουν τη γυναικεία ενδυνάμωση.

Η μείωση σχηματισμού ζευγαριών είναι εντονότερη στην εξαιρετικά δραστήρια στο Διαδίκτυο Ευρώπη, και ακολουθούν η ανατολική Ασία και η Λατινική Αμερική και έπειτα η Μέση Ανατολή και τέλος Αφρική. Αντίθετα, το λεγόμενο «singledom» παραμένει σπάνιο στη Νότια Ασία, όπου η πρόσβαση των γυναικών στο Διαδίκτυο είναι πιο περιορισμένη.

Βέβαια, για την τάση δεν ευθύνονται μόνο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Άλλες πολιτιστικές διαφορές μεταξύ χωρών και περιοχών συμβάλλουν στην υιοθέτηση μιας πιο «ελεύθερης» ερωτικής ζωής. Σε πιο συντηρητικές χώρες, υπάρχουν υψηλότερα ποσοστά γάμου, ανεξάρτητα από την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ και η εκπαίδευση, το εισόδημα και η απασχόληση των γυναικών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των περιοχών.

Ένας κόσμος που αλλάζει

Όμως, ενώ οι συγκεκριμένοι παράγοντες είναι σημαντικοί, η αύξηση των ελεύθερων ανθρώπων και ο ρόλος της στο ποσοστό γεννήσεων δείχνει ότι, ενώ τα οικονομικά κίνητρα και άλλες αλλαγές πολιτικής μπορούν να ωθήσουν τα ποσοστά γεννήσεων υψηλότερα, έχουν να ανταγωνιστούν σε πολύ ισχυρότερες κοινωνικοπολιτισμικές δυνάμεις.

Οι πολιτικές που στοχεύουν στη διευκόλυνση του σχηματισμού σχέσεων μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές από εκείνες που στοχεύουν στο να βοηθήσουν τα ζευγάρια να αποκτήσουν μωρά.

Ένας κόσμος με όλο και περισσότερους singles δεν είναι απαραιτήτως καλύτερος ή χειρότερος από έναν γεμάτο ζευγάρια και οικογένειες, αλλά είναι θεμελιωδώς διαφορετικός από αυτό που έχει προηγηθεί, με σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, επισημαίνουν οι FT. Και αυτό είναι μια νέα πρόκληση που προκαλεί προβληματισμό…

#ζευγάρια #ΠΑΙΔΙΑ #υπογεννητικότητα #γεννήσεις #ΗΠΑ #σχέσεις