Πτώση Άσαντ: Κερδισμένοι (Τουρκία, Ισραήλ), χαμένοι (Ρωσία, Ιράν) και αβέβαιοι

14:40 9/12/2024 - Πηγή: Reporter

Διεθνείς αναλυτές προσπαθούν με άρθρα τους στα κορυφαία δυτικά ΜΜΕ να απαντήσουν στο ερώτημα για το ποιοι τελικά είναι οι νικητές και οι χαμένοι στο φόντο των εξελίξεων στη Συρία.

Οι περισσότεροι αναλυτές συνηγορούν, πάντως πως σε πρώτη φάση η Τουρκία και το Ισραήλ είναι στη μεριά των κερδισμένων και η Ρωσία με το Ιράν στους χαμένους. Δυστυχώς, δύσκολα μπορεί να προβλέψει κανείς αν τα πράγματα θα είναι καλύτερα ή χειρότερα για τον ταλαιπωρημένο λαό της Συρίας.

Το Politico ετοίμασε μία λίστα με τους κερδισμένους και τους χαμένους των εξελίξεων που έρχονται ως συνέπεια της πτώσης του καθεστώτος Άσαντ.

Οι κερδισμένοι

Τουρκία

Για την Τουρκία το Politico θεωρεί πως θα έχει κέρδη από την υπόθεση. Υπενθυμίζει πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποστήριξε την εξέγερση εναντίον του Άσαντ, όταν αυτή ξέσπασε πριν από σχεδόν 14 χρόνια, κυρίως επειδή ο γεωπολιτικός αντίπαλος της Τουρκίας, το Ιράν, υποστήριζε το συριακό καθεστώς.

Η Τουρκία υπήρξε ο βασικός προστάτης των ένοπλων αντικυβερνητικών ισλαμιστικών ομάδων της Συρίας. Και καθώς ο πόλεμος κλιμακώθηκε και οι μετριοπαθείς και πιο κοσμικές φατρίες των δημοκρατικών ανταρτών τέθηκαν στο περιθώριο ή εξοντώθηκαν από τους πιο σκληρούς και πιο πειθαρχημένους ισλαμιστές αντιπάλους τους, το χέρι της Άγκυρας έχει γίνει πιο ισχυρό.

Η πτώση του Άσαντ θα βοηθήσει τώρα τον Ερντογάν να προωθήσει τη γεωπολιτική του ατζέντα, δίνοντάς του την ευκαιρία να επιτύχει διάφορους στρατηγικούς στόχους, όπως ο περιορισμός των Κούρδων αυτονομιστών στη βορειοανατολική Συρία, που έχουν στενούς δεσμούς με τους Κούρδους αυτονομιστές της Τουρκίας. Η αναγκαία ανασυγκρότηση της Συρίας θα αποδειχθεί επίσης θετική για τις τουρκικές επιχειρήσεις. Ήδη οι μετοχές κατασκευαστικών εταιρειών της Τουρκίας πανηγυρίζουν με ράλι στο χρηματιστήριο. Με αυτή την ανάλυση, συμφωνεί εκτός του Politico και ο Guardian.

Ισραήλ

Το Ισραήλ όχι απλά είναι εμφανώς κερδισμένο από τις εξελίξεις, αλλά το Ιράν το κατηγορεί ευθέως ότι σχεδίασε την ανατροπή του Άσαντ. Αν και είναι βολικό για την Τεχεράνη να κατηγορεί τους Σιωνιστές (και η στρατιωτική ταπείνωση της Χεζμπολάχ από το Ισραήλ σίγουρα βοήθησε τους αντάρτες στη Συρία) δεν υπάρχουν στοιχεία για άμεση στρατιωτική βοήθεια του Ισραήλ. Επιπλέον, μια τέτοια βοήθεια δεν θα χρειαζόταν δεδομένης της στήριξης των ανταρτών από την Τουρκία.

Ωστόσο, ο Ισραηλινός ηγέτης Μπέντζαμιν Νετανιάχου προσπάθησε να πιστωθεί την ανατροπή του Άσαντ, λέγοντας ότι η πτώση του Σύρου ηγέτη «είναι το άμεσο αποτέλεσμα της δυναμικής μας δράσης εναντίον της Χεζμπολάχ και του Ιράν, των κύριων υποστηρικτών του Άσαντ.

Η αποπομπή του Άσαντ ωφελεί σαφώς το Ισραήλ. Σηματοδοτεί μια περαιτέρω αποδυνάμωση της περιφερειακής ισχύος του Ιράν και αφαιρεί ένα σημαντικό μέλος του λεγόμενου άξονα αντίστασης της Τεχεράνης. Χωρίς τον Άσαντ και ένα φιλικό καθεστώς στη Συρία, το Ιράν δεν θα έχει χερσαίους δρόμους για ανεφοδιασμό της Χεζμπολάχ, ώστε να τη βοηθήσει στον πόλεμο με το Ισραήλ, καθιστώντας το ένοπλο λιβανέζικο σιιτικό κίνημα άλλον έναν ξεκάθαρο χαμένο από την πτώση του Άσαντ. Αυτό θα μπορούσε επίσης να καταστήσει και τον Λίβανο νικητή, εάν η χώρα καταφέρει να ξεφύγει από την κυριαρχία της Χεζμπολάχ και γίνει μια πιο φυσιολογική χώρα.

Οι χαμένοι

Ρωσία, Ιράν και Χεζμπολάχ

Ομολογουμένως, η πτώση του Μπασάρ Άσαντ έχει αποδυναμώσει δραματικά τη θέση της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή καθώς και αυτή του Ιράν. Η Μόσχα και η Τεχεράνη έσωσαν από κοινού το συριακό καθεστώς από την κατάρρευση το 2015, όταν ο Άσαντ κινδύνευε να ανατραπεί. Οι σιιτικές πολιτοφυλακές υπό την ηγεσία του Ιράν (υποστηριζόμενες από εκστρατεία «καμένης γης» με βομβαρδισμούς από τη Ρωσία) βοήθησαν τον Σύρο αυταρχικό ηγέτη να ανακτήσει το Χαλέπι από τους αντάρτες που έλεγχαν περίπου τη μισή πόλη επί τέσσερα χρόνια.

Η Μόσχα πίεζε τον Άσαντ να συμφιλιωθεί με τον Ερντογάν της Τουρκίας και να διερευνήσει πολιτικές λύσεις για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου. Αν συνέβαινε αυτό, αναμφίβολα η Συρία θα προσφερόταν για προσοδοφόρο εμπόριο με τις ρωσικές επιχειρήσεις και προφανώς θα εξασφάλιζε την ασφάλεια των στρατηγικών αεροπορικών και ναυτικών βάσεων της Μόσχας στη Συρία. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Κρεμλίνο προσπάθησε επανειλημμένα να κανονίσει απευθείας συναντήσεις μεταξύ των ηγετών της Συρίας και της Τουρκίας.

Σε μια διεθνή διάσκεψη στη Ντόχα το Σαββατοκύριακο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εξοργίστηκε: «Είναι απαράδεκτο να επιτραπεί στην τρομοκρατική ομάδα να πάρει τον έλεγχο της Συρίας». Παρόλα αυτά, η Μόσχα έκανε ελάχιστα για να αποτρέψει την κατάρρευση του Άσαντ και φάνηκε να «νίπτει τας χείρας της» της από το καθεστώς του. Οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές για την υποστήριξη του Άσαντ από την έναρξη της επίθεσης των ανταρτών στις 27 Νοεμβρίου ήταν ελάχιστες, αναμφίβολα κυρίως επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν έπρεπε να επικεντρωθεί στην Ουκρανία.

«Η Χεζμπολάχ έχει αποδεκατιστεί από τον πόλεμο με το Ισραήλ, ως αποτέλεσμα το Ιράν είναι επίσης πολύ πιο αδύναμο, ενώ η Ρωσία έχει μεταφέρει στην Ουκρανία πολλές από τις δυνάμεις της. Κανένας σύμμαχος δεν μπόρεσε να στείλει υποστήριξη όπως αυτή που έλαβε ο Άσαντ στο παρελθόν, αποδυναμώνοντας τις δυνάμεις του», δήλωσε ο Κρίστοφερ Φίλιπς από το βρετανικό Chatham House.

Κούρδοι της Συρίας

Ο Μπασάρ Άσαντ άφησε σε μεγάλο βαθμό τους Κούρδους της Συρίας στην τύχη τους στη βορειοανατολική Συρία, όπου απολάμβαναν ημι-αυτονομίας. Είναι αμφίβολο ότι ένα νέο καθεστώς στη Δαμασκό, εάν κυριαρχείται από ισλαμιστές, θα δώσει στους Κούρδους το ίδιο περιθώριο, ειδικά επειδή θα έχει υποχρέωση στον Ερντογάν. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, φυσικά, από το πώς θα αναπτυχθεί πολιτικά η Συρία. Ωστόσο, η επίθεση των Σύρων ανταρτών έχει επίσης επιτρέψει στους ισλαμιστές που υποστηρίζονται από την Τουρκία να αποσπάσουν εδαφικά κέρδη από την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κουρδική ένοπλη ομάδα YPG, η οποία έχει χάσει τον έλεγχο ορισμένων πόλεων και χωριών στην ανατολική επαρχία του Χαλεπίου.

Αλεβίτες της Συρίας

Οι Αλεβίτες αποτελούν περίπου το 12% του πληθυσμού της Συρίας και φοβούνται εδώ και καιρό ότι θα υποφέρουν αν ανατραπεί ο ομόθρησκος τους Μπασάρ Άσαντ.

Το ερωτηματικό

Το πιο σημαντικό βέβαια είναι να δούμε αν η πτώση του καθεστώτος Άσαντ θα βοηθήσει για να έχουν ένα καλύτερο μέλλον οι Σύροι πολίτες. Ο ταλαιπωρημένος συριακός λαός έχει υπομείνει έναν 13χρονο, πολυεπίπεδο εμφύλιο πόλεμο και σχεδόν μισό αιώνα βίαιης διακυβέρνησης από την οικογένεια Άσαντ, η οποία έχει χρησιμοποιήσει λογοκρισία, κρατική τρομοκρατία, μαζικές απελάσεις, χημικό πόλεμο και σφαγές για να διατηρηθεί στην εξουσία. Ο πόλεμος έχει στοιχίσει τη ζωή σε 470.000 έως 600.000 ανθρώπους, καθιστώντας τον τη δεύτερη πιο θανατηφόρα σύγκρουση του 21ου αιώνα μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Κονγκό.

Περισσότεροι από 13 εκατομμύρια Σύροι έχουν εκτοπιστεί βίαια λόγω της σύγκρουσης και 6,2 εκατομμύρια από αυτούς τράπηκαν σε φυγή στο εξωτερικό. Ο πόλεμος διαμόρφωσε τις συνθήκες για την άνοδο της ιδιαίτερα βάρβαρης τζιχαντιστικής ομάδας Ισλαμικό Κράτος.

Αν οι απλοί Σύροι αποδειχθούν νικητές εξαρτάται από το τι θα συμβεί στη συνέχεια στη χώρα και από το εάν η Συρία μπορεί να αποφύγει περισσότερη βία και να αναπτυχθεί ειρηνικά. Κάποιοι φοβούνται ότι θα υπάρξει κενό εξουσίας και ότι οι διάφορες πολιτικές παρατάξεις και θρησκευτικές ομάδες της χώρας θα συγκρουστούν.

Αλλά υπάρχει κάποιος λόγος ανησυχίας. Η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), η κύρια φατρία των ανταρτών, έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ηγέτης της, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, έχει μακρά ιστορία τζιχαντιστικής ένοπλης δράσης και ήταν σύμμαχος του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, ηγέτη της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ). Οι δύο τους διαφώνησαν για θέματα τακτικής και έγιναν αντίπαλοι και σκληροί εχθροί.

Το HTS αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα και ο αλ Τζολάνι προσπαθεί πλέον να παρουσιάσει την ομάδα του, με τους περίπου 30.000 μαχητές της, ως εθνικιστική δύναμη, και έχει υιοθετήσει συμβιβαστική στάση απέναντι στις θρησκευτικές μειονότητες της Συρίας. Στον θύλακα της Ιντλίμπ, που ελέγχει το HTS από το 2016, η ομάδα έχει αμβλύνει τη στάση της απέναντι στις μειονότητες των Χριστιανών και των Δρούζων. Κατά την κατάληψη του Χαλεπίου, ο αλ Τζολάνι υποσχέθηκε στους Χριστιανούς ότι θα είναι ασφαλείς και οι εκκλησίες της πόλης μπορούσαν να λειτουργήσουν ελεύθερα.

Το ερώτημα είναι αν ο αλ Τζολάνι και το HTS έχουν πραγματικά εγκαταλείψει τις εξτρεμιστικές τους ρίζες. Την Παρασκευή ο αλ Τζολάνι είπε ότι η ομάδα έχει εξελιχθεί και ότι η ανοικοδόμηση της Συρίας αποτελεί πλέον προτεραιότητα. «Η Hayat Tahrir al-Sham είναι απλώς ένα μέρος αυτού του διαλόγου και μπορεί να διαλυθεί ανά πάσα στιγμή. Δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για να εκτελεστεί ένα καθήκον: να αντιμετωπιστεί αυτό το καθεστώς», είπε στο CNN.

Διατυπώνεται η ελπίδα ότι το HTS έχει πράγματι γίνει μετριοπαθές, αλλά «το να εμπιστεύεσαι τον αλ Τζολάνι και το HTS μοιάζει πολύ με το περίφημο αστείο του Oscar Wilde για τους δεύτερους γάμους: «ο θρίαμβος της ελπίδας έναντι της εμπειρίας», προειδοποίησε ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ Αλμπέρτο Φερνάντεζ.

#ΣΥΡΙΑ #Ασάντ #Ρωσία #ΤΟΥΡΚΙΑ #Ερντογάν