Κινδυνεύει με εξαφάνιση το ευρωπαϊκό χέλι

09:30 19/3/2020 - Πηγή: Green agenda

του Νίκου Αβουκάτου

Σε απειλούμενο είδος έχει μετατραπεί τα τελευταία 50 χρόνια το ευρωπαϊκό χέλι (Anguilla anguilla). Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αλιευτικούς πόρους των εσωτερικών υδάτων της Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής. Ο πληθυσμός σήμερα έχει μειωθεί κατά 90% τουλάχιστον.

Δυστυχώς υπάρχουν περιοχές όπου πια δεν αποτελεί εμπορικό αλίευμα, δηλαδή πιάνονται τόσο λίγα που δεν υπολογίζονται πλέον στα αλιεύματα, όπως στις λιμνοθάλασσες του Νέστου.

«Οι λόγοι που προκάλεσαν την κατάρρευση του πληθυσμού του είδους στις αρχές της δεκαετίας του '90, δεν έχουν ακόμη

κατανοηθεί πλήρως. Παρ' όλα αυτά πιστεύεται ότι τρεις είναι οι ανθρωπογενείς αιτίες αύξησης της θνησιμότητας του, τουλάχιστον σε συγκεκριμένους οικοτόπους: η ρύπανση των υδάτων, η υπεραλίευση σε όλα τα στάδια της ηπειρωτικής ζωής, καθώς και ο κατακερματισμός και η καταστροφή των οικοτόπων», λέει στη Greenagenda.gr ο Αργύρης Σαπουνίδης, υπεύθυνος για τη δράση του χελιού στο ΕΠΣΑΔ (Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων).

Το Ευρωπαϊκό Χέλι ακολουθεί έναν πολύπλοκο κύκλο ζωής, ο οποίος χαρακτηρίζεται από μεγάλες μεταναστευτικές κινήσεις από τη στιγμή της γέννησής του στη Θάλασσα των Σαργασσών (Βόρεια Αμερική), έως και την άφιξή του στα παράκτια οικοσυστήματα και στα οικοσυστήματα εσωτερικών υδάτων όπου και περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ώσπου να ξεκινήσει για το ταξίδι της επιστροφής στη Θάλασσα των Σαργασσών για αναπαραγωγή.

Από την πλευρά του, ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του ΕΠΣΑΔ Μάνος Κουτράκης τονίζει στη Greenagenda.gr ότι «το χέλι είναι αλίευμα υψηλής εμπορικής αξίας, αφού είναι το πλέον εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας προς άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως προς της χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το παρελθόν αποτελούσε το δεύτερο σημαντικότερο αλίευμα των μεταβατικών νερών, μετά τα κεφαλοειδή».

Στην Ελλάδα κάθε αλιευτικός συνεταιρισμός, βάσει του διαχειριστικού σχεδίου, πρέπει να απελευθερώνει το 30% της ετήσιας παραγωγής.

Προκειμένου να προστατευθεί το είδος η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τον κανονισμό 1100/2007 του Συμβουλίου "για τη θέσπιση μέτρων για την αποκατάσταση του αποθέματος". Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη ήταν υποχρεωμένα να προσδιορίσουν τους φυσικούς οικότοπους του ευρωπαϊκού χελιού και να αναπτύξουν Εθνικά Διαχειριστικά Σχέδια για το Χέλι.

Το 2009, το είδος συμπεριλήφθη στο Παράρτημα ΙΙ του CITES, βάση του οποίου απαγορεύονται οι εξαγωγές του προς τρίτες χώρες εκτός Ένωσης. Επίσης, η Ε.Ε. το συμπεριέλαβε και στους κανονισμούς συλλογής αλιευτικών δεδομένων της Ε.Ε. (Κανονισμός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 1543/2000 και Κανονισμός Ευρωπαϊκής Επιτροπής 1639/2001, 1581/2004).

Η Ελλάδα από το 2009 και στο πλαίσιο εφαρμογής του κανονισμού 1100/2007 έχει εισάγει και εφαρμόζει Εθνικό Διαχειριστικό Σχέδιο για το Χέλι (ΕΔΣΧ). Σύμφωνα με το ΕΔΣΧ, η αλιεία χελιών επιτρέπεται μόνο για άτομα μεγαλύτερα των 30 εκατοστών ενώ η αλιεία και η εμπορία χελιών μικρότερου μήκους απαγορεύεται. Επιπλέον, στο πλαίσιο ενίσχυσης της αναπαραγωγής, οι αλιευτικοί συνεταιρισμοί που διαχειρίζονται τις λιμνοθάλασσες είναι υποχρεωμένοι να απελευθερώνουν στη θάλασσα το 30% των συλλήψεων.

Το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού – «ΔΗΜΗΤΡΑ», στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων, είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της κατάστασης του πληθυσμού του είδους. Αυτό πραγματοποιείται μέσω της καταγραφής των εκφορτώσεων και συλλογή βιολογικού υλικού και δεδομένων, τα οποία συμβάλουν στην κατανόηση της κατάστασης του ιχθυοαποθέματος των χελιών στην Ελλάδα.

Χρυσάφι στο παρεμπόριο

Εξάλλου, τα κέρδη από την παράνομη εμπορία του εν λόγω χελιού είναι τεράστια, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα η τιμή του ξεκινά από τα 500 ευρώ το κιλό για να φθάσει στην Κίνα, όπου είναι ο τελικός του προορισμός (εκεί θεωρείται εξαιρετικό έδεσμα) τα 1.500 ευρώ το κιλό. Τα κέρδη από την παράνομη διακίνηση του προστατευόμενου χελιού είναι 1000 ευρώ ανά διακινούμενο κιλό!