Ο «λογαριασμός» της απορρύπανσης για το «Αγία Ζώνη ΙΙ»

08:42 19/11/2019 - Πηγή: Green agenda

Άρχισε σε δικαστήριο του Πειραιά η δικαστική διαμάχη για το πώς θα κατανεμηθούν οι δαπάνες της απορρύπανσης της ακτής της Αττικής για το ατύχημα του πετρελαιοφόρου «Αγία Ζώνη ΙΙ» το βράδυ της 10ης προς 11η Σεπτεμβρίου 2017. Στη δίκη, δύο εταιρείες που πρωτοστάτησαν στην απορρύπανση, η «Τεχνική Περιβάλλοντος» και η «Ι. Σπανόπουλος», ζητούν συνολικά 50 εκατ. ευρώ από το διεθνές Ταμείο IOPC Funds, το οποίο στο τέλος του 2018 είχε καταβάλει συνολικά 10.535.838 ευρώ.

Ο

δικηγόρος Ιωάννης Μαρκιανός Δανιόλος υποστήριξε στην αρχή της διαδικασίας ότι το δικαστήριο συνέρχεται πρόωρα για να κρίνει την απόφαση, καθώς θα έπρεπε τα αιτήματα αυτά να κριθούν μαζί με τις άλλες ανακοπές κατά της λίστας που έχει συντάξει ο εκκαθαριστής με τις απαιτήσεις που προβάλλονται στην ασφαλιστική εταιρεία και στη συνέχεια ό,τι «περισσέψει» να ικανοποιηθεί από το Ταμείο. Το δικαστήριο δίκασε αλλά επιφυλάχθηκε να κρίνει το ζήτημα, αν θα πρέπει να ανακοινώσει την απόφασή του μετά την έκδοση απόφασης για ικανοποίηση των απορρυπαντών από την ασφαλιστική εταιρεία. Αν το δικαστήριο δεχθεί ότι είναι αρμόδιο και ότι δεν συνεδριάζει πρόωρα, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι νομικοί με τους οποίους μίλησε η εφημερίδα «Καθημερινή», το ταμείο IOPC Funds θεωρεί ότι μπορεί να δημιουργηθεί προηγούμενο, με τους εμπλεκόμενους σε κάθε απορρύπανση να στρέφονται εναντίον του προτού καν αποζημιωθούν από τον εκκαθαριστή.

Έλλειψη εμπειρίας

Το Ταμείο IOPC Funds που έχει δημιουργηθεί για να καλύπτει ζημιές από διαρροή πετρελαίου όταν δεν αρκούν τα χρήματα της ασφάλειας, αμφισβήτησε ότι η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν εκτεταμένη, χαρακτηρίζοντάς τη σε δικόγραφό του «μικρό περιστατικό από πλευράς ποσότητας», καθώς διέρρευσαν 1.500 τόνοι έναντι π.χ. 80.000 τόνων στο ατύχημα του «Prestige» στη βόρεια ακτή της Ισπανίας. Ηδη, από τις πρώτες ημέρες του συμβάντος, ο διευθυντής του Ταμείου Χοσέ Μάουρα είχε πει χαρακτηριστικά: «…η ρύπανση δεν αποτελεί οικολογική καταστροφή, αλλά οικολογικό συμβάν». Επικαλέστηκε άλλες περιπτώσεις με τεράστια οικολογική καταστροφή και τόνισε ότι κεντρικός άξονας λειτουργίας του διεθνούς κεφαλαίου είναι να γίνεται αναλογική χρήση μέσων απορρύπανσης, σε σχέση με τη ζημιά που έχει προκληθεί.

Ο συντονιστής της επιχείρησης απορρύπανσης, Βασίλης Μαμαλούκας, που κατέθεσε εκ μέρους της «Τεχνικής Περιβαλλοντικής» μίλησε «για τη μεγαλύτερη ρύπανση που εχει συμβεί στον ελληνικό χώρο από πλευράς επιπτώσεων…». Ο κ. Μαμαλούκας ανέφερε ότι οι υπηρεσίες προσφέρθηκαν και καταγράφονταν σε ημερήσιες αναφορές, αλλά παραδέχθηκε ότι η εκπρόσωπος του Ταμείου αμφισβητούσε την αναγκαιότητα επιχειρήσεων απορρύπανσης, που την απέδωσε πάντως σε «έλλειψη εμπειρίας» καθώς οι ατέλειες στον καθαρισμό ακτών ή βράχων «θα προκαλούσε εκ νέου κινητοποίηση». Σε όλες τις περιπτώσεις την επιχείρηση απορρύπανσης συντόνιζε ο τότε υπουργός Νησιωτικής Πολιτικής Παναγιώτης Κουρουμπλής. Η Ελλάδα θα έπρεπε κανονικά να διαθέτει ένα εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση παρόμοιων συμβάντων, όπως και ένα πλαίσιο με το οποίο να ορίζεται τι ακριβώς κάνουν και τι ελάχιστο εξοπλισμό διαθέτουν οι εταιρείες που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις απορρύπανσης. Ούτε το ένα διαθέτει, ωστόσο, ούτε το άλλο.

Σοβαρές αντιρρήσεις εξέφρασε το Ταμείο στην ανάσυρση του κουφαριού του «Αγία Ζώνη ΙΙ» καθώς, όπως λέει ο κ. Γιώργος Θεοχαρίδης, καθηγητής Δικαίου της Θάλασσας στο διεθνές πανεπιστήμιο Ναυτιλίας στο Μάλμε της Σουηδίας, το Ταμείο δεν καλύπτει παρόμοιες επιχειρήσεις καθώς φοβάται ότι μπορεί «να δημιουργηθεί προηγούμενο». Εξάλλου το ναυάγιο όταν ανασύρθηκε, δεν καθαρίσθηκε αμέσως από υπολείμματα πετρελαίου αλλά με εξάμηνη καθυστέρηση, κάτι που οι μάρτυρες απέδωσαν στην αδυναμία της εισαγγελίας να δώσει την άδειά της νωρίτερα για καθαρισμό του κουφαριού του «Αγία Ζώνη ΙΙ».

Οι τιμές

Το 1989 εισήχθη η ρήτρα Scopic με την οποία ενθαρρύνονται οι εταιρείες που παίρνουν μέρος να πληρώνονται με ειδικό τιμοκατάλογο. Μέχρι τότε ίσχυε η αρχή ότι «μόνο αν διασώσεις το πλοίο πληρώνεσαι», κάτι που αποθάρρυνε όσους έπαιρναν μέρος σε διαδικασίες διάσωσης, ειδικά των πετρελαιοφόρων. Για να ισχύσει αυτός ο ειδικός τιμοκατάλογος ωστόσο ο κ. Θεοχαρίδης παρατηρεί ότι πρέπει:

– Να έχει συμφωνηθεί εξαρχής.

– Να έχει υπογραφεί LOF και να έχει ενεργοποιηθεί από εκείνους που κάνουν τη διάσωση.

– Να επιβλέπει ειδική ομάδα (Scopic team) τις εργασίες και να τις εγκρίνει.

Αυτές οι προϋποθέσεις φαίνεται, κατά το IOPC Funds, ότι δεν συνέτρεχαν στις διαδικασίες καθαρισμού του «Αγία Ζώνη ΙΙ». Ομως, οι μάρτυρες που κατέθεσαν εκ μέρους των εταιρειών στο δικαστήριο παρατήρησαν ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζεται από το IOPC Funds περίπου σαν φτωχός συγγενής.

Τέλος, ορισμένοι ανεξάρτητοι παρατηρητές στο Λονδίνο επισήμαναν στην «Καθημερινή» ότι το IOPC Funds δεν θα έμπαινε στην υπόθεση αν η χώρα στην οποία είχε συμβεί το ατύχημα ήταν άλλη και όχι η Ελλάδα. Το βασικό πρόβλημα είναι τι ακριβώς προέβλεπε το ασφαλιστήριο συμβόλαιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ» –που δεν κάλυπτε την ανέλκυση του πλοίου–, αλλά νομικές πηγές που παρακολουθούν τη διαδικασία εκκαθάρισης των απαιτήσεων έναντι της ασφάλειας, λένε ότι το ποσό των 5,5 εκατ. κατεβλήθη ακέραιο. Πριν από τη δίκη αυτής της εβδομάδας οκτώ φορείς, μεταξύ των οποίων τρεις απορρυπαντές αλλά και το IOPC Funds, άσκησαν ανακοπή στον πίνακα του εκκαθαριστή. Οι ανακοπές θα δικασθούν στα δικαστήρια του Πειραιά τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2020.