Ο ΤΑΡ, η καφέ αρκούδα και η χαλκοκουρούνα: Δύο ιστορίες για την Ημέρα Περιβάλλοντος (φωτο+vids)

15:05 5/6/2018 - Πηγή: Green agenda

Για να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που γιορτάζεται σήμερα, 5 Ιουνίου, ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP AG) παρουσιάζει δύο ξεχωριστά παραδείγματα των μέτρων που λαμβάνει για την προστασία του περιβάλλοντος και της άγριας ζωής στην Ελλάδα, εστιάζοντας στην ορνιθοπανίδα και την καφέ αρκούδα.

Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, νούμερο ένα προτεραιότητα του ΤΑΡ είναι η ασφάλεια των ανθρώπων

και του περιβάλλοντος, ενώ δέσμευσή του παραμένει η ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Για τον λόγο αυτό εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης για το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Πολιτιστική Κληρονομιά.

Σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση, πριν καν την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών, ο ΤΑΡ διεξήγαγε εκτεταμένες προπαρασκευαστικές μελέτες, βάσει των οποίων αναγνωρίστηκαν και ταυτίστηκαν βιότοποι και άλλες περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος κοντά στην όδευση του αγωγού. Χάρη στις έρευνες αυτές, όπως επισημαίνεται, κατέστη δυνατόν να περιοριστούν εποχικά ορισμένες δραστηριότητες και να αποφευχθούν ευαίσθητες χρονικά περίοδοι, όπως το διάστημα αναπαραγωγής, χειμέριου ύπνου ή νάρκης, και δημιουργίας φωλιών για τα πουλιά· αλλά και να εφαρμοστούν άλλες μέθοδοι μετριασμού, όπως η μείωση του πλάτους της Ζώνης Εργασίας.

Ένας αναπάντεχος γείτονας στην Κοζάνη

Η καφέ αρκούδα θεωρείται είδος υπό εξαφάνιση στην Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι από τα λίγα μέρη όπου ζει πλέον στην ευρωπαϊκή ήπειρο, με τη χώρα μας μάλιστα να φιλοξενεί στις οροσειρές της Πίνδου και της Ροδόπης το 50% σχεδόν του πληθυσμού της καφέ αρκούδας στη δυτική και νότια Ευρώπη. Και ο ΤΑΡ συμβάλλει στην προστασία και διατήρηση του είδους με τα εξειδικευμένα προγράμματα που εφαρμόζει, σε συνεργασία με την εργολήπτρια εταιρεία Bonatti/J&P Άβαξ και σχετικές ΜΚΟ.

Οι προκατασκευαστικές έρευνες που διεξήγαγε η περιβαλλοντική ομάδα του Έργου επιβεβαίωσαν περιοχές γνωστές ως κρίσιμα ενδιαιτήματα (critical habitats) της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα σε περιφερειακές ενότητες που διατρέχει ο αγωγός: στο Βέρμιο, την Κλεισούρα και τον ποταμό Αλιάκμονα στα σύνορα με την Αλβανία.

Ταυτόχρονα, όμως, ή έρευνα αποκάλυψε και μία ακόμη –άγνωστη μέχρι τώρα– περιοχή με παρουσία αρκούδας· ένα δάσος στην Περιφερειακή Ενότητα (Π.Ε.) Κοζάνης. Μέλη της περιβαλλοντικής ομάδας βρήκαν πατημασιές αρκούδας εντός κι εκτός της Ζώνης Εργασίας του αγωγού στο σημείο, αλλά και σημάδια σε κοντινό δέντρο – μέθοδο που χρησιμοποιούν οι αρκούδες για να οριοθετήσουν την περιοχή τους.

Έτσι, εγκατέστησαν κάμερες για να επιβεβαιώσουν την παρουσία αυτού του πολύ ξεχωριστού γείτονα και να
μελετήσουν τη συμπεριφορά του:

Η ανακάλυψη οδήγησε τον ΤΑΡ και την εργολήπτρια εταιρεία του στην απόφαση να περιορίσουν το πλάτος της Ζώνης Εργασίας στο συγκεκριμένο γειτονικό οικότοπο, να επανα-προγραμματίσουν κάποιες δραστηριότητες ώστε να έχουν ολοκληρωθεί πριν τη χειμερινή περίοδο, και να εφαρμόσουν άλλες μεθόδους μετριασμού – για να μην ενοχληθούν τα ζώα.

Η στρατηγική ήταν επιτυχημένη: αφού ξύπνησε από τον ύπνο της, αυτή η αρσενική αρκούδα επέστρεψε ανενόχλητη στον ίδιο κορμό δένδρου για να μαρκάρει εκ νέου την περιοχή.

Άρση εργασιών κοντά στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης για την προστασία της ορνιθοπανίδας

Οι προπαρασκευαστικές περιβαλλοντικές μελέτες του ΤΑΡ έκαναν τη διαφορά και σε μία ακόμη περίπτωση παλιάς χωματερής κοντά στο χωριό Γέφυρα της Π.Ε. Θεσσαλονίκης. Εκεί, επιτόπιες έρευνες τον Μάιο του 2017 κατέδειξαν ότι –μεταξύ άλλων πουλιών– είχαν κάνει τις φωλιές τους τρία είδη ορνιθοπανίδας ειδικού ενδιαφέροντος: η χαλκοκουρούνα (Coracias garullus), ο μελισσοφάγος (Merops apiaster) και η μικρή κουκουβάγια (Athene noctua).

Ως αποτέλεσμα της ανακάλυψης, αποφασίστηκε από τις αρμόδιες ομάδες του ΤΑΡ και της εργολήπτριας εταιρείας η προσωρινή διακοπή των εργασιών στην περιοχή μέχρι το τέλος της περιόδου φωλιάσματος. Επίσης, ορίστηκαν εβδομαδιαίες επισκέψεις/παρακολουθήσεις έως και τις αρχές Αυγούστου για να επιβεβαιωθεί ότι οι νεοσσοί είχαν πετάξει από τις φωλιές.

Νέα έρευνα που διεξήχθη έναν χρόνο αργότερο, τον Μάιο του 2018, έδειξε ότι οι πληθυσμοί των πουλιών παρέμεναν ενεργοί στην περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών στη Γέφυρα και τα έργα αποκατάστασης που ακολούθησαν, τα πουλιά επέστρεψαν στον οικότοπο και δημιούργησαν ξανά τις φωλιές τους.

Έτσι, η πάλαι ποτέ χωματερή μετατράπηκε σε ένα αποκατεστημένο και κατάλληλο περιβάλλον για τα σπάνια είδη πουλιών που ζουν εκεί.

Οι περιβαλλοντικές ομάδες του ΤΑΡ και των εργοληπτριών εταιρειών του συνεχίζουν το έργο της παρακολούθησης των περιοχών από τις οποίες διέρχεται ο αγωγός, με απόλυτο σεβασμό στην ελληνική γη, με στόχο την προστασία και διατήρηση του τοπικού περιβάλλοντος και της άγριας ζωής που φιλοξενεί.

Πατημασιές αρκούδας σε δάσος της Κοζάνης

Κορμός δένδρου με σημάδια από αρκούδα, Κοζάνη

Λεπτομέρεια από το δένδρο

Η παλιά χωματερή κοντά στη Γέφυρα, πριν την κατασκευή και τις εργασίες αποκατάστασης του ΤΑΡ, Φεβρουάριος 2017

Χαλκοκουρούνα στην παλιά χωματερή κοντά στη Γέφυρα, Μάιος 2017

Μελισσοφάγοι στην παλιά χωματερή κοντά στη Γέφυρα, Μάιος 2017

Μικρή κουκουβάγια στην παλιά χωματερή κοντά στη Γέφυρα, Ιούλιος 2017

Χαλκοκουρούνα στην ίδια τοποθεσία τον Μάιο του 2018

Φωλιές μελισσοφάγων στην ίδια τοποθεσία τον Μάιο του 2018

Η περιοχή μετά την αποκατάσταση