Πλαστικές σακούλες: Προβλήματα με τον ΦΠΑ στο περιβαλλοντικό τέλος

09:13 28/12/2017 - Πηγή: Green agenda

του Θοδωρή Καραουλάνη

Προβληματισμό στην αγορά δημιουργεί, σε πολλαπλά επίπεδα, η απόφαση της κυβέρνησης να επιβάλλει ΦΠΑ πάνω στο περιβαλλοντικό τέλος για τις πλαστικές σακούλες, όπως έγραψε αναλυτικά η Greenagenda. Η ΑΑΔΕ με την ΠΟΛ. 1211 /20-12-2017 εγκύκλιό της με τίτλο «Παροχή οδηγιών για την αναγραφή του επιβαλλόμενου, στη διάθεση λεπτών πλαστικών σακουλών, περιβαλλοντικού τέλους επί των εκδιδόμενων παραστατικών πωλήσεων», δίνει

αναλυτικές οδηγίες για τον τρόπο που θα απεικονίζονται οι συναλλαγές σε τιμολόγια και αποδείξεις λιανικής πώλησης και ταυτόχρονα διευκρινίζει ότι το περιβαλλοντικό τέλος «υπόκειται σε ΦΠΑ συντελεστή Γ (κανονικό συντελεστή ΦΠΑ)». Η επιβολή ΦΠΑ επί του περιβαλλοντικού τέλους δεν είχε επικοινωνηθεί όμως ούτε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος ούτε από τον ΕΟΑΝ, από το καλοκαίρι οπότε έγινε γνωστή η απόφαση για την επιβολή του τέλους - και οδηγεί σε επιπλέον επιβάρυνση.

Θυμίζουμε ότι η τελική πρόβλεψη της ΚΥΑ (παρά τις επιμέρους διαφορές των προτάσεων που έγιναν και εξετάστηκαν) αναφέρει ότι επιβάλλεται τέλος τριών λεπτών του ευρώ για κάθε πλαστική σακούλα από 1/1/2018 και επτά λεπτών του ευρώ από 1/1/2019. Με την επιβολή ΦΠΑ το τέλος από 1/1/2018 ανέρχεται σε 0,0372 και σε 0,0868 από 1/1/2019. Τα κλάσματα λεπτών που προκύπτουν δημιουργούν πρόβλημα στις συναλλαγές της λιανικής αλλά και στις πληρωμές. Η αγορά εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για αυτό, καθώς αφενός υποχρεώνονται να εισπράξουν ΦΠΑ για κάτι για το οποίο οι καταναλωτές δεν έχουν ενημερωθεί ενώ παράλληλα τους δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα διαχείρισης των κλασμάτων. Αν για παράδειγμα στρογγυλοποιήσουν το ποσό στα 0,04 από 1/1/2018 επιβαρύνοντας τον καταναλωτή, πως θα αντιμετωπίσουν και θα διαχειριστούν λογιστικά το υπερβάλλον ποσό των 0,0028 λεπτών, καθώς η ΚΥΑ μιλά ρητά για 3 λεπτά του ευρώ; Και αν το κάνουν με αυτόν τον τρόπο, από 1/1/2019 θα συμβεί το ίδιο με τα επιπλέον 0,0032 ευρώ, αν γίνει στρογγυλοποίηση στα 0,09 λεπτά, ή θα πρέπει να αναμένονται νέες οδηγίες από τους αρμόδιους;

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά που δημιουργούν αρνητικό κλίμα. Οικονομικοί κύκλοι της αγοράς μάς μεταφέρουν ότι η σχετική ΚΥΑ δημοσιεύθηκε στις 10 Αυγούστου, αλλά η σχετική εγκύκλιος που επιβάλει ΦΠΑ επί του τέλους (κάτι που ουδέποτε είχε αναφερθεί) εκδόθηκε σχεδόν πέντε μήνες αργότερα, τις τελευταίες εργάσιμες ημέρες πριν τα Χριστούγεννα και μόλις πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την έναρξη επιβολής του τέλους από 1/1/2018. Και εκφράζουν την ειλικρινή τους απορία για το πότε ακριβώς θα προλάβουν τα λογιστήρια όλης της αγοράς να προσαρμοσθούν…

Επιπλέον όμως μας μεταφέρουν και νομικούς προβληματισμούς. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η καθυστέρηση και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί, αλλά η ίδια η επιβολή ΦΠΑ στο περιβαλλοντικό τέλος, η οποία διακινδυνεύει την επιτυχία και την κοινωνική αποδοχή ενός μέτρου που έχει ανάγκη η χώρα - και οι επόμενες γενιές - για να μειώσουμε τα πλαστικά απόβλητα που επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Η επιβολή ΦΠΑ σε ένα τέλος που επιβλήθηκε με νόμο, για σκοπούς δημόσιας εξουσίας, με πρόδηλους θεμιτούς πολιτικούς σκοπούς (οι οποίοι αναφέρονται άλλωστε και στην κοινοτική οδηγία και στον νόμο και στην ΚΥΑ), πιθανότατα να μην είναι σύμφωνη με την κοινοτική νομοθεσία περί ΦΠΑ αλλά και με την εθνική νομοθεσία. Το περιβαλλοντικό τέλος, εισπράττεται από τις επιχειρήσεις και αποδίδεται μέσω της ΑΑΔΕ στον ΕΟΑΝ, ο οποίος έχει αυτό το δικαίωμα επειδή ο νόμος του ανέθεσε δημόσια εξουσία – και μάλιστα με αποκλειστικό τρόπο χρήσης και διάθεσής του, επομένως το τέλος αποτελεί μέσο άσκησης δημόσιας εξουσίας και πολιτικής, επομένως οφείλει η Ελληνική Δημοκρατία να το εξαιρέσει από την επιβολή ΦΠΑ και όχι να το επιβαρύνει, σημειώνουν οικονομικοί κύκλοι που ασχολούνται με τα λογιστικά θέματα.

Επιπλέον, τόσο παράγοντες της αγοράς που ασχολούνται με την ανακύκλωση και τα απόβλητα, όσο και άλλοι, σημειώνουν ότι το περιβαλλοντικό τέλος επιβάλλεται ως τέτοιο, δηλαδή ως ad hoc επιβάρυνση, σύμφωνα με το νόμο. Όμως πουθενά όμως στο νόμο δεν προβλέπεται επιβάρυνση έμμεσου φόρου (δηλαδή ΦΠΑ) πάνω στην επιβάρυνση του περιβαλλοντικού τέλους. Ο νόμος και η σχετική ΚΥΑ εφαρμογής μάλιστα επιβάλλουν ρητά το περιβαλλοντικό τέλος απευθείας στους καταναλωτές και όχι στις επιχειρήσεις, επομένως δεν υφίσταται καμία «προστιθέμενη αξία» σε οποιοδήποτε στάδιο της παραγωγής, σύμφωνα με τον κώδικα ΦΠΑ, για να φορολογηθεί.

Παράλληλα, σημειώνεται ότι καθώς το περιβαλλοντικό τέλος εισήχθη με διάταξη νόμου, ο νομοθέτης (δηλαδή η οι εκπρόσωποι του Ελληνικού Λαού στη Βουλή των Ελλήνων) αν ήθελε να επιβάλει ΦΠΑ σε ένα περιβαλλοντικό τέλος, παρά την προφανή αντινομία, προφανώς θα έπρεπε να έπρεπε να τροποποιήσει και τον κώδικα ΦΠΑ, δηλαδή τη σειρά των νομοθετικών κειμένων που καθορίζουν λεπτομερώς το καθεστώς ΦΠΑ, κάτι που δεν συνέβη και επομένως οι πολίτες και οι επιχειρήσεις δικαίως τεκμαίρουν ότι δεν επιθυμούσε το νομοθετικό σώμα.

Οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν ότι οι αναφερόμενες στην εγκύκλιο λεπτομέρειες για τον τρόπο αναγραφής της επιβάρυνσης προκαλούν ακόμη περισσότερες απορίες. Και τονίζουν ιδιαίτερα το ότι δίνεται οδηγία να αντιμετωπιστεί το περιβαλλοντικό τέλος ως «πρόσθετο είδος» ή ως «παρελκόμενο είδος» ή ως «διακριτό είδος». Κάτι τέτοιο, μας λένε, είναι πρόδηλα αυθαίρετη ερμηνεία και μάλιστα απέχει και της λογικής καθώς το περιβαλλοντικό τέλος δεν είναι «είδος», ούτε καν «υπηρεσία», που παρέχεται, ώστε να επιβαρύνεται με ΦΠΑ, αλλά μέσο άσκησης δημόσιας εξουσίας που επιβάλλεται με νόμο.

Τονίζουν μάλιστα ότι αν τυχόν η διοίκηση ήθελε να αντιμετωπίσει το τέλος ως «είδος», θα πρέπει να τιμολογείται η ίδια η σακούλα υποχρεωτικά (επομένως να πωλείται από κάθε επιχείρηση, με κέρδος ή ζημία) και όχι να επιβάλλεται τέλος επί της σακούλας. Μόνο σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να επιβληθεί ΦΠΑ. Αλλά τότε δεν θα μπορούσε να επιβληθεί από το νόμο με ενιαίο τρόπο η τιμή της σακούλας, όπως γίνεται με το περιβαλλοντικό τέλος, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο με τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού.

Κύκλοι της αγοράς εκφράζουν την απορία τους για το αν μπορεί να λυθεί το θέμα σε υπηρεσιακό επίπεδο και αν έχουν συνεννοηθεί οι αρμόδιοι με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αρμόδιες για τον ΦΠΑ. Και επιπλέον εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το αν η ρύθμιση της επιβολής ΦΠΑ επί του περιβαλλοντικού τέλους μπορεί να σταθεί νομικά σε τυχόν προσφυγή στα εθνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια. Σε περίπτωση μάλιστα που κάτι τέτοιο συμβεί εκφράζουν την ανησυχία τους για το πώς θα μπορέσει να επιστραφεί ο ΦΠΑ επί του τέλους, καθώς θα αφορά σχεδόν το σύνολο των συναλλαγών που θα έχουν γίνει τουλάχιστον τους πρώτους μήνες, μέχρι να προσαρμοσθεί ο κόσμος και να επιλέξει άλλους τρόπους μεταφοράς (πάνινες, επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες και καρότσια κλπ).

Οι ίδιοι κύκλοι αναφέρουν ότι είναι πραγματικά παράλογη η επιβολή εμμέσου φόρου (του ΦΠΑ δηλαδή) πάνω σε ένα δημόσιο τέλος με συγκεκριμένες πολιτικές στοχεύσεις. Σε παρατήρησή μας ότι αντίστοιχα έχει επιβληθεί ΦΠΑ στο τέλος συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, που αποτελεί επίσης δημόσιο τέλος και έσοδο, οι ίδιοι κύκλοι σημειώνουν ότι οι χρεώσεις και το καθεστώς ΦΠΑ στις τηλεπικοινωνίες είναι αναλυτικά ρυθμισμένο σε κοινοτικό επίπεδο και πολύ πιο εύκολο νομικά να δικαιολογηθεί, καθώς η κινητή τηλεφωνία κάνει χρήση σπάνιου πόρου (συχνότητες) που παραχωρείται η χρήση του από το κράτος, που επιβάλλει και τους όρους. Κάτι τέτοιο δεν υφίσταται ως θεσμικό πλαίσιο στο ζήτημα της πλαστικής σακούλας, ενώ και η κοινοτική οδηγία αναφέρει τα «οικονομικά μέτρα» ως μία από τις λύσεις, αφήνοντας ελεύθερο τον εθνικό νομοθέτη να επιλέξει τον τρόπο που θα επιβάλλει τη μείωση της πλαστικής σακούλας.