Τα ταξίδια ενός νεαρού Σπιζαετού: Από την Πελοπόννησο στην Κροατία και πάλι πίσω (φωτο)

01:37 8/5/2020 - Πηγή: Green agenda

Χαρακτηριστικό είδος των μεσογειακών παραθαλάσσιων περιοχών, ο Σπιζαετός είναι μονογαμικό είδος αετού που σχηματίζει επικράτειες. Το ζευγάρι μένει μαζί για όλη τη ζωή του και δεν επιτρέπει την ύπαρξη άλλου ζευγαριού στην περιοχή του: μια περιοχή που μπορεί να είναι ιδιαίτερα μεγάλη, φτάνοντας ως και τα 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε ορισμένες περιοχές! Οι νεαροί Σπιζαετοί, από τη στιγμή που θα ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς τους και για τα 2-3 επόμενα χρόνια της ζωής τους, περιπλανώνται προς αναζήτηση κατάλληλων περιοχών οι οποίες μπορούν να τους προσφέρουν άφθονη τροφή και σχετική ασφάλεια.

Κατά τα ταξίδια τους αυτά μπορούν να φτάσουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Αν όλα πάνε καλά και αποφύγουν τους ουκ ολίγους κινδύνους που αντιμετωπίζουν, οι νεαροί Σπιζαετοί θα έχουν τη ευκαιρία να αναπαραχθούν από τον 4ο χρόνο και μετά, οπότε και θεωρούνται πια ενήλικοι.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE Bonelli east Med για την προστασία του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο, έχουν τοποθετηθεί μέχρι σήμερα δορυφορικοί πομποί παρακολούθησης σε 25 νεοσσούς, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, με στόχο να μελετηθούν για πρώτη φορά οι κινήσεις των ανήλικων Σπιζαετών, ώστε να εντοπιστούν σημαντικές περιοχές για το είδος αλλά και οι κίνδυνοι στους οποίους τα πουλιά εκτίθενται όταν βρίσκονται σε αυτές.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της παρακολούθησης του Προγράμματος, η μεγαλύτερη απόσταση που καλύφθηκε προς αναζήτηση κατάλληλης περιοχής, έγινε από έναν Σπιζαετό από την Ανατολική Πελοπόννησο, στον οποίον τοποθετήθηκε δορυφορικός πομπός από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία τον Μάιο της περσινής χρονιάς. Ο νεαρός Σπιζαετός πέρασε τον χειμώνα στην Κροατία, κυρίως στην περιοχή γύρω από την πόλη Ζαντάρ, που βρίσκεται στο μέσο περίπου της χώρας.

Το μεγάλο ταξίδι των 1.000 και πλέον χιλιομέτρων ξεκίνησε πριν ακόμη τελειώσει το καλοκαίρι. Μετά από μια ολιγοήμερη στάση στην Αλβανία, ο μικρός Σπιζαετός βρήκε το μέρος της αρεσκείας του στην Κροατία, ολοκληρώνοντας έτσι μια περιπλάνηση στις ακτές της Αδριατικής η οποία κράτησε περίπου 15 μέρες. Εκεί έμεινε μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ενώ φάνηκε να προτιμά ως ενδιαιτήματα κυρίως αγροτικές εκτάσεις στην περιφέρεια μεγάλων υγροτόπων αλλά και ανοιχτές,  χορτολιβαδικές εκτάσεις σε ημιορεινές περιοχές. Ο ερχομός της άνοιξης σήμανε και την ώρα της αναχώρησης: ακολουθώντας την αντίστροφη πορεία επέστρεψε στα μέρη που γεννήθηκε και πλέον έχουμε τη χαρά να τον παρακολουθούμε να μεγαλώνει και να συνεχίζει τις εξερευνήσεις του επί ελληνικού εδάφους.

Η περιοχή που επέλεξε ο νεαρός Σπιζαετός για να περάσει τον χειμώνα δεν είναι καθόλου τυχαία. Οι βαλκανικές χώρες που βρέχονται από την Αδριατική Θάλασσα (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Κροατία) συμπεριλαμβάνονται στη ζώνη εξάπλωσης του είδους. Δυστυχώς όμως, οι πληροφορίες που μας δίνει η Ορνιθολογική Εταιρεία της Κροατίας BIOM, εταίρος της BirdLife International, είναι δυσάρεστες για την τύχη του είδους στη χώρα. Η τελευταία αποδεδειγμένη περίπτωση φωλιάσματος Σπιζαετού εκεί ήταν στις αρχές της δεκαετίας του '80 στο Εθνικό πάρκο Krka. Έκτοτε, το είδος παρατηρείται σπάνια και δεν έχουν εντοπιστεί ενεργές επικράτειες. Από το 2013 είναι χαρακτηρισμένο ως Κρισίμως Κινδυνεύον στο Κόκκινο βιβλίο της Κροατίας (η υψηλότερη κατηγορία Κινδύνου), μιας και υπάρχει η πιθανότητα να επιβιώνει ένας μικρός αναπαραγόμενος πληθυσμός ο οποίος όμως δεν ξεπερνά τα δύο ζευγάρια. Άλλωστε, ο Σπιζαετός είναι ένα από τα αρπακτικά που είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικά προς τον άνθρωπο και γι' αυτό είναι αρκετά δύσκολος ο εντοπισμός τους.

Οι συνεχείς προσπάθειες για τη μελέτη και προστασία του είδους μπορούν να οδηγήσουν στην ανάκαμψη των πληθυσμών του Σπιζαετού στην ανατολική Μεσόγειο. Καθώς όμως γίνεται προφανές από τις ερευνητικές δράσεις του Προγράμματος LIFE Bonelli east Med πως οι χώρες γύρω από αυτήν αποτελούν «συγκοινωνούντα δοχεία» για τους κατά τόπους πληθυσμούς Σπιζαετών, είναι απαραίτητη, όπως τονίζει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η εργασία σε μια ευρεία ακτίνα, προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Είναι γνωστό άλλωστε ότι τα πουλιά δεν γνωρίζουν σύνορα, συνεπώς το ίδιο πρέπει να ισχύει για τις δράσεις που υλοποιούνται για την προστασία τους. Το Πρόγραμμα LIFE Bonelli east Med προχωρά στη δημιουργία ενός πολυεπίπεδου δικτύου εργασίας για το είδος στην ανατολική Μεσόγειο, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει εκπροσώπους ενδιαφερόμενων μερών προερχόμενων από όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που επηρεάζουν την κατάσταση διατήρησης του Σπιζαετού στην περιοχή, όπως δασικές υπηρεσίες, κυβερνητικοί φορείς, εταιρείες διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, περιβαλλοντικές οργανώσεις και σύλλογοι, αναρριχητικοί σύλλογοι κ.ά. 

Ο Σπιζαετός είναι ένα μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους αρπακτικό πουλί με μόνιμη παρουσία στην Ελλάδα. Αποτελεί είδος απειλούμενο με εξαφάνιση: έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεωρείται Σχεδόν Απειλούμενο (NT) είδος. Στην Ελλάδα ο πληθυσμός του εκτιμάται σε 100-140 ζευγάρια.Το Πρόγραμμα LIFE Bonelli eastMed «Διαχείριση και Διατήρηση των Πληθυσμών του Σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο» (LIFE17 NAT/GR/000514) στοχεύει στην αντιμετώπιση των πιο κρίσιμων απειλών για τον Σπιζαετό στην Ελλάδα και την Κύπρο, μέσω της εφαρμογής στοχευμένων δράσεων διατήρησης και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού διεθνούς δικτύου διατήρησης του Σπιζαετού στις χώρες υλοποίησης του Προγράμματος, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το Πρόγραμμα υλοποιείται από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας,  την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, την Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας της Κύπρου, το Τμήμα Δασών Κύπρου και την εταιρεία Περιβαλλοντικών Συμβούλων NCC ΕΠΕ σε 22 περιοχές Natura 2000 στην Ελλάδα και την Κύπρο, για την περίοδο 2018-2023, με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη.