Εκκλησιαστικές Εθιμοταξίες: Οι Εορτές των Συνάξεων τοπικών Αγίων – Γ΄

15:34 28/1/2025 - Πηγή: dogma

Μπορούμε να δούμε τώρα ενδεικτικά, για να σχηματίσουμε γενικότερη άποψη, μία περιγραφή ανάλογης πανηγύρεως, που αφορά τον εορτασμό της Συνάξεως των αγίων της Βοιωτίας: «Τη Σύναξη πάντων των εν Βοιωτίᾳ διαλαμψάντων Αγίων εόρτασε η Τοπική μας Εκκλησία την Παρασκευή 24 και το Σάββατο 25 Μαΐου 2024, στον Ιερό Ναό των Βοιωτών Αγίων και του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου, που βρίσκεται μεταξύ των χωρίων Άρματος και Ελεώνος Θηβών. Το απόγευμα της Παρασκευής τελέστηκε Μέγας πανηγυρικός Εσπερινός χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου

μας κ. Γεωργίου με την συμμετοχή πλειάδος ιερέων και πάρα πολλών πιστών, που προσήλθαν στον Ναό των Βοιωτών Αγίων από όλη τη Μητροπολιτική μας περιφέρεια. Το θείο λόγο κήρυξε ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Σπυρίδων Βασιλάκος, Εφημέριος του Ιερού Προσκυνηματικού Ναού Ευαγγελιστoύ Λουκά Θηβών, ο οποίος είναι ο συγγραφέας μαζί με τον κ. Αθανάσιο Καραπέτσα του βιβλίου για τους Βοιωτούς Αγίους, με τίτλο: “Στα μονοπάτια της αγάπης του Θεού. Ένα ταξίδι για μικρούς και μεγάλους στη ζωή των Αγίων της Βοιωτίας”. Στον Ναό είχαν εκτεθεί προς προσκύνηση ιερά λείψανα των Βοιωτών Αγίων, που μεταφέρθηκαν για την εορτή από Ιερές Μονές και Ναούς της επαρχίας μας, όπου φυλάσσονται».

Από την παραπάνω περιεσταλμένη περιγραφή γίνεται φανερό ότι η καθιέρωση των Συνάξεων έχει σαφή τοπικό χαρακτήρα, καθώς συνδέεται άμεσα με την τοπική εκκλησιαστική ιστορία και λατρευτική παράδοση κάθε περιοχής. Και βέβαια, η επιδιωκόμενη τελετουργική λαμπρότητα, συχνά με τη χρήση πολλών στοιχείων από το δημόσιο τελετουργικό, όπως αγημάτων στρατού και φιλαρμονικών που να συνοδεύουν την περιφορά, αλλά και προσκλήσεων προς τις πολιτικές, στρατιωτικές και δικαστικές αρχές κάθε τόπου για να παραστούν στις ακολουθίες, αποσκοπεί στην προσέλκυση πιστών, με στόχο την μαζική συμμετοχή τους στις λατρευτικές εκδηλώσεις και τη συνακόλουθη σταδιακή παγίωση της εορτής στην τοπική λατρευτική παράδοση, με στόχο την επιβίωση και τη συνέχισή της στο μέλλον, ακόμη και όταν στο πηδάλιο της τοπικής Εκκλησίας θα βρίσκονται οι διάδοχοι του Μητροπολίτη που καθιέρωσε την συγκεκριμένη εορτή.

Σε περιοχές με δύο αστικά κέντρα, λαμβάνεται συνήθως μέριμνα ώστε να ικανοποιηθούν οι κάτοικοι και των δύο. Έτσι για παράδειγμα στη Σάμο, και μάλιστα πριν τον σεισμό του 2020, ο πανηγυρικός εσπερινός γινόταν στην πόλη της Σάμου και η λειτουργία της κυριώνυμης ημέρας στον Μητροπολιτικό ναό του Καρλοβάσου, ώστε όλοι να μην διατυπώνονται τοπικιστικής υφής παράπονα.

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η βάση της δόμησης των νέων αυτών εθιμοταξιών βρίσκεται στον συνδυασμό των θεμελιωδών στοιχείων των καθιερωμένων πανηγυρικών τελετουργιών. Με βάση το σχήμα αυτό, που είναι συχνό στην ελληνική λαϊκή θρησκευτικότητα, οι Συνάξεις των αγίων κάθε τόπου αφενός μεν συγκροτούνται, αφετέρου δε ακολουθούν γνωστά και παραδομένα σχήματα, ώστε να είναι αναγνωρίσιμα από το λαό, που συμμετέχει σε αυτές.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ρητορική των Επισκόπων που προΐστανται στις σχετικές λειτουργικές πράξεις, όπως αυτή αποτυπώνεται στα σχετικά ηλεκτρονικά δημοσιεύματα. Ας δούμε δύο παραδείγματα. Το πρώτο προέρχεται από τον εορτασμό της Συνάξεως των αγίων της Εύβοιας: «Στο κήρυγμά του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Φιλόθεος, αφού έκανε μια σύντομη αναδρομή στην καθιέρωση της εορτής πάντων των εν Ευβοία διαλαμψάντων Αγίων, το 1970 από τον μακαριστό μητροπολίτη Χαλκίδος κυρό Νικόλαο (Σελέντη), περιέγραψε, με έναυσμα τα υμνογραφικά κείμενα του Εσπερινού, την μοναξιά του παραλύτου, ως γνώρισμα και του σημερινού ανθρώπου και αντέτεινε την παρουσία των Αγίων, οι οποίοι στέκονται πάντα δίπλα μας και γίνονται οδοδείκτες της αληθινής κοινωνίας των ανθρώπων. Αλλά κι εμείς θα θεραπευτούμε από την παραλυσία, που προκαλεί η ασθένεια της αμαρτίας, έχοντας ως υπόδειγμα την σύμφωνη με το θέλημα του Θεού ζωή των Αγίων».

Το δεύτερο προέρχεται από τον ανάλογο εορτασμό της Συνάξεως των αγίων της Βοιωτίας, για τον οποίο έγινε λόγος και παραπάνω: «Στο τέλος του Εσπερινού ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε στη σημασία της εορτής των Βοιωτών Αγίων, αλλά και στο πως ξεκίνησε η ανέγερση του Ναού, ο οποίος αποτελεί σημείο πίστης και σύμβολο του αγώνα της Τοπικής Εκκλησίας ενάντια στη δημιουργία χιλιαστικού κέντρου στην περιοχή του Ελεώνος, η δημιουργία του οποίου απετράπη χάρη στους αγώνες τη δεκαετία του ’80 κλήρου και λαού της Τοπικής μας Εκκλησίας με επικεφαλής τον τότε Μητροπολίτη και νυν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο. Και τόνισε ότι το μήνυμα της εορτής των Βοιωτών αγίων είναι να μην απελπιζόμαστε και ότι ο Κύριος της Ζωής και του θανάτου διαψεύδει τους ισχυρούς και υπερόπτες. Και στην αγωνία μας για την ανατροπή των σταθερών της ζωή, που βλέπουμε να γίνεται, να προβάλλουμε τον ειλικρινή μας αγώνα και την ολόθερμη πίστη μας στο Θεό έχοντας ως πρότυπα τους Βοιωτούς Αγίους που γεννήθηκαν, ασκήτεψαν, αγωνίστηκαν και μαρτύρησαν στη Βοιωτία».

Και στις δύο περιπτώσεις, οι άξονες των λόγων είναι αφενός μεν οι πνευματικές και λατρευτικές διαστάσεις του εορτασμού, αφετέρου δε ορισμένες συσχετίσεις με την εκκλησιαστική διοίκηση και τις τυχόν αντιπαραθέσεις που έχουν σημειωθεί σε τοπικό επίπεδο. Και στις δύο περιπτώσεις, η εορτή συνδέεται γενικότερα με την εκκλησιαστική ζωή και παράδοση κάθε περιοχής, άρα περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της τοπικότητας, για τον οποίο γίνεται ευρύτερα λόγος εδώ.

The post Εκκλησιαστικές Εθιμοταξίες: Οι Εορτές των Συνάξεων τοπικών Αγίων – Γ΄ appeared first on Dogma.