Λειτουργικές Τελετουργικές Πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Ε΄
Στην της λιτανείας του Επιταφίου, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, όπως ταιριάζει σε εκφορά νεκρού, οι πιστοί που ακολουθούν κρατούν αναμμένες λαμπάδες και κεριά, που πολλοί, συγχέοντας το φως τους με το φως της Ανάστασης, προσπαθούν κατόπιν να το μεταφέρουν στα σπίτια τους. Όπως συμβαίνει και με τις λιτανείες των εικόνων των αγίων, έτσι και εδώ σημαντικό ρόλο παίζουν τα λουλούδια με τα οποία έχει στολιστεί η εικόνα ή ο επιτάφιος.
Ο Δ. Σ. Λουκάτος παλαιότερα χαρακτήρισε την πρακτική αυτή «αναδιανομή», είναι ωστόσο προφανές ότι αυτό ισχύει στην περίπτωση που τα λουλούδια έχουν προσφερθεί από τους κήπους των ενοριτών για τον στολισμό των εικόνων, κάτι που ολοένα και λιγότερο ισχύει σήμερα, στα αστικά πλαίσια. Συνήθως μάλιστα οι λιτανείες της Μεγάλης Παρασκευής έχουν ως σημείο συγκέντρωσης την κεντρική πλατεία κάθε πόλης, είτε για όλες τις ενορίες με τους επιταφίους τους, αν αυτό είναι εφικτό, είτε για τον μητροπολιτικό ναό και τις γύρω του ενορίες, σε περιπτώσεις μεγάλων αστικών κέντρων, όπου οι αποστάσεις είναι μεγάλες, και δεν μπορούν να καλυφθούν από τις πλέον απομακρυσμένες ενορίες της πόλης.
Στην περίπτωση των λιτανειών των Θεοφανείων πάλι, αυτές γίνονται μόνον στις ενορίες εκείνες που έχουν κοντά τους λίμνες, δεξαμενές ή κολυμβητήρια, τις συγκεντρώσεις νερού που αγιάζονται τελετουργικά στα αστικά κέντρα μας. Τις λιτανείες αυτές ακολουθούν λιγότεροι πιστοί, δεν αποτελούν δε αναπόσπαστο μέρος της λατρευτικής πρακτικής των αστικών ενοριών, καθώς η τέλεσή τους δεν είναι γενικευμένη. Στις λιτανείες των Θεοφανείων είναι και πάλι ο αγιαστικός σκοπός του αστικού περιβάλλοντος που κυριαρχεί, αφού μέσα από την τέλεσή τους συνδέεται συμβολικά ο ναός, που αποτελεί το λατρευτικό κέντρο της ενορίας με το νερό που θα αγιαστεί, δια μέσου των σπιτιών και των δρόμων της περιοχής.
Αν μάλιστα στις λιτανείες της Μεγάλης Παρασκευής και των Θεοφανείων συμμετέχει ο επίσκοπος, τότε υπάρχει μέριμνα και για ειδική θέση ή εξέδρα, πάνω στην οποία θα ανεβεί ο κλήρος για να αναπέμψει την κύρια δέηση της όλης τελετουργίας, και απ’ όπου θα εκφωνηθεί ο σύντομος λόγος του επισκόπου προς τους συμμετέχοντες, ο οποίος έχει εξελιχθεί σε ουσιώδες μέρος της όλης τελετής.
Οι αστικές λιτανείες για τις οποίες έγινε λόγος προηγουμένως έχουν βεβαίως την αρχή και τη ρίζα τους στις ανάλογες αγροτικές θρησκευτικές λιτανείες, για τις οποίες σποραδικός λόγος έγινε και προηγουμένως. Διαφοροποιούνται όμως από εκείνες, κυρίως κατά το ότι η γενικότερα αγιαστική στοχοθεσία τους δεν εξειδικεύεται σε ζητήματα γονιμικά, όπως συμβαίνει στην ύπαιθρο. Ο αστός θέλει να αγιαστεί ο περιβάλλον δομημένος χώρος, τα σπίτια, οι δρόμοι και τα καταστήματα, ενώ ο χωρικός επιζητεί τον γονιμικό εξαγιασμό χωραφιών και παραγωγικών εγκαταστάσεων, μέσα από τις οποίες θα αποκτήσει τα προς το ζειν.
Οι αστικές λιτανείες, σε μεγάλο βαθμό, έχουν απωλέσει τον χαρακτήρα μια αρχαϊκής ιεροτελεστικότητας, που προσδιορίζει τις αντίστοιχες αγροτικές λιτανευτικές πομπές, έχουν εν μέρει εκκοσμικευθεί και έχουν προσλάβει περισσότερο τον χαρακτήρα του θεάματος, χωρίς γι’ αυτό να αποτελούν και υποδιαίστερη έκφραση των θρησκευτικών αισθημάτων όσων τις συγκροτούν και τις παρακολουθούν. Τόσο όμως οι αγροτικές όσο και οι αστικές λιτανείες συνεχίζουν να αποτελούν κομβικά σημεία της παραδοσιακής θρησκευτικότητας του ελληνικού λαού, στην πλέον πανηγυρική έκφρασή της.
Σε κάθε περίπτωση, οι αστικές λιτανευτικές πομπές εμπεριέχουν μάλλον κοινωνικά παρά μαγικοφυσικά αποτελέσματα, καθώς στοχεύουν πρωτίστως στη σύσφιγξη των δεσμών ανάμεσα στα μέλη της ενορίας, και στην ανάδειξή της σε βασικό πυρήνα πνευματικής οργάνωσης και εθιμικής δραστηριοποίησης, μέσα στα όρια των πολυάνθρωπων και απρόσωπων αστικών σχηματισμών της εποχής μας. Και είναι αυτός ο λόγος που οι αστικές λιτανείες, με τις διαφοροποιήσεις και τα χαρακτηριστικά που εξετάστηκαν παραπάνω, αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία της αστικής και νεωτερικής θρησκευτικής λαογραφίας μας.
The post Λειτουργικές Τελετουργικές Πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Ε΄ appeared first on Dogma.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Αυτός είναι ο «νταής» της Λάρισας που σακάτεψε την αστυνομικό γυναίκα του
- Πέθανε ο πρώην βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Ηλίας Βουγιουκλάκης
- Καβάλα: Έφυγε στη Βουλγαρία ο 35χρονος που κατέβασε την ελληνική σημαία, αλλά οι Αρχές τον γύρισαν πίσω
- Live η πορεία της κακοκαιρίας «Petar»: Επί ποδός οι αρχές – Πού θα χτυπήσει τις επόμενες ώρες
- Σαρώνει τη χώρα η κακοκαιρία «Petar»: Προβλήματα σε Κέρκυρα και Κεφαλονιά – Πού θα χτυπήσει τις επόμενες ώρες
- Το πρώτο μήνυμα της Άννας Φόνσου μετά την έξωση από την πολυκατοικία: «Δεν το έβαλα κάτω»
- Φωτιές: Εκτός ελέγχου η πυρκαγιά στον Ασπρόπυργο, αγωνία για τους ισχυρούς ανέμους
- Θεσσαλονίκη: Νεκρός άνδρας σε παραλία - Προσπάθησε να τον σώσει ναυαγοσώστης
- Έρχεται η υποχρεωτική ηλεκτρονική πληρωμή ενοικίων
- Πέθανε ο κορυφαίος ποινικολόγος και πρώην βουλευτής της ΝΔ, Ηλίας Βουγιουκλάκης
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις dogma
- Τελευταία Νέα dogma
- Λειτουργικές Τελετουργικές Πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Ε΄
- Μπορεί να υπάρξει συνεννόηση με τους βαρβάρους;
- Το ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ της Κυριακής της Μεταμορφώσεως
- Οι εξετάσεις του πιστού ανθρώπου
- Αύγουστος, ο μήνας της Παναγίας
- Ο ιερός Χρυσόστομος για τη μετάνοια
- Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ της Κυριακής της Μεταμορφώσεως
- Μεταμόρφωση του Σωτήρος- Το νόημα της μεγάλης αυριανής εορτής
- Κήρυγμα Κυριακής Μεταμορφώσεως από τη Μητρόπολη Κερκύρας
- Ψηφίδες ποιμαντικών δράσεων στην Ι.Μ. Φθιώτιδος
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Εκδήλωση αφιερωμένη στον άρχοντα του δημοτικού τραγουδιού Τάκη Καρναβά.
- Κακοκαιρία «Petar»: Χτυπά τη Δυτική Ελλάδα – Σφοδρές βροχοπτώσεις – Πώς θα κινηθεί τις επόμενες ώρες
- Πορτογαλία: Μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή Καστέλο Μπράνκο, με τον καπνό να φτάνει μέχρι τη Φάτιμα
- Πορτογαλία: Μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή Καστέλο Μπράνκο, με τον καπνό να φτάνει μέχρι τη Φάτιμα
- Το πιο απαιτητικό εστιατόριο του κόσμου – Πρέπει να ψαρέψεις το ψάρι που θα φας
- Τζούντο: Η Τελτσίδου η πρώτη Ελληνίδα με μετάλλιο σε Masters
- Καλύτερο από τον Σβεντ ο Ολυμπιακός – NBAer φέρνει κόσμο στο αεροδρόμιο
- Οι Βούλγαροι συνέλαβαν τον 35χρονο που κατέβασε την ελληνική σημαία στην Καβάλα φωνάζοντας «Εδώ είναι Βουλγαρία»
- Μικρομεσαίες επιχειρήσεις: Η διαχρονική τους πορεία – Τα μεγέθη τους και οι βασικές προκλήσεις
- Το πρώτο μήνυμα της Άννας Φόνσου μετά την έξωση από την πολυκατοικία: «Δεν το έβαλα κάτω»