Μεγαλοβδομαδιάτικα Εθιμικά και Τελετουργικά Γ’

09:13 2/7/2022 - Πηγή: dogma

          Κατά την ακολουθία των Παθών συνήθιζαν να μεταφέρουν στο ναό ψωμί, αλάτι, αβγά και νερό, για να αγιαστούν. Στη Ρόδο ανάβουν και υπερπηδούν τελετουργικά εθιμικές πυρές, ενώ αγιάζουν υφάσματα, κλωστές, νερό κ.λπ. τοποθετώντας τα κάτω από το αναλόγιο όπου ο ιερέας τοποθετεί το ευαγγέλιο, για να τα χρησιμοποιήσουν σε μαγικοθρησκευτικές ιάσεις ασθενειών, ανθρώπων και ζώων, καθώς είναι εντονότατη η πίστη στην ιαματική αξία και την ιερότητα της ημέρας. Επίσης, τα κεριά που ανάβουν σε κάθε ευαγγέλιο τα κρατούν και τα ανάβουν σε περιπτώσεις κακοκαιριών, πιστεύοντας ότι θα σταματήσουν,

ή για την αποτροπή βλαπτικών εντόμων.

        Η Μεγάλη Παρασκευή θεωρείται ημέρα αφιερωμένη στους νεκρούς, γι’ αυτό και επισκέπτονται τα κοιμητήρια, στολίζουν με λουλούδια και στέφανα τους τάφους των νεκρών και πραγματοποιούν τρισάγια σε αυτούς. Κύρια λατρευτικά γεγονότα η αποκαθήλωση της πρωινής ακολουθίας και η περιφορά του επιταφίου κατά τον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου, που συνήθως τελείται το βράδυ της ημέρας αυτής. Σε πολλές περιοχές ο επιτάφιος οδηγείται στο νεκροταφείο, όπου ψέλνεται τρισάγιο για τους νεκρούς, ή περνά πάνω από τους τάφους των νεκρών της ενορίας, και στον καθένα ψάλλεται η αντίστοιχη δέηση. Επίσης, κατά την περιφορά, στα τρίστρατα ή μπροστά στα παρεκκλήσια του χωριού η πομπή σταματά και ψάλλεται δέηση, ενώ σε χωριά και πόλεις που υπάρχουν περισσότερες ενορίες συνηθίζεται να συναντιούνται οι επιτάφιοι στην πλατεία, και να αναπέμπεται κοινή δέηση, ενώ στο γυρισμό στο ναό τον κρατούν ψηλά πάνω από την πόρτα, για να περάσουν από κάτω όλοι οι ενήλικες ενορίτες.

Σε χωριά των Σερρών έβγαζαν στα παράθυρα των σπιτιών, μαζί με τα κεριά και το θυμίαμα, και πιάτα με χλωρό κριθάρι ή φακή, όταν περνούσε από κάτω ο επιτάφιος, ενώ αλλού η κυκλική περιφορά, πέρα από τα όρια του χωριού ή της ενορίας, περιλάμβανε και το κοιμητήριο, όπου περνούσαν τον επιτάφιο πάνω από τους τάφους, διαβάζοντας τρισάγια. Σε ναυτικές περιοχές συνήθιζαν όσοι τον κρατούσαν να μπαίνουν και μέσα στη θάλασσα, ώστε να ευλογηθεί και το θαλασσινό νερό, που αποτελούσε τον κύριο επαγγελματικό πόρο για την εξασφάλιση των προς το ζην.

Αλλού ανάβουν έξω από τις πόρτες εθιμικές πυρές και καίνε λιβάνι, στις Μέτρες της Θράκης δε καίνε κατά την περιφορά και ομοίωμα του Ιούδα, μαζεύοντας τη στάχτη για να τη ρίξουν την επομένη στα μνήματα των νεκρών τους ή στα χωράφια τους, σε μια περίπτωση νεκρολατρικών, χθόνιων και εθιμικών λαϊκών θρησκευτικών και τελετουργικών πρακτικών. Τα κεριά και τα λουλούδια του επιταφίου θεωρούνται αγιασμένα και ισχυρά για την θεραπεία νόσων και την αποτροπή του κακού: Τα πρώτα τα καπνίζουν στο θυμιατό σε περίπτωση ασθενειών, ενώ τα δεύτερα τα ανάβουν τελετουργικά σε περιπτώσεις κακοκαιρίας και θυελλωδών ανέμων. Ακόμη και χώμα παίρνουν από τα μέρη που σταματά ο επιτάφιος για να αναπεμφθεί δέηση, συνήθως στα τρίστρατα, με την πίστη ότι αυτό αποδιώχνει θαυματουργικά τα βλαπτικά έντομα.

        Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, κατά τον εσπερινό που τελείται μαζί με την θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, ο ιερέας σκορπίζει στο «Ανάστα ο Θεός» δαφνόφυλλα, τα οποία φυλάνε στα εικονοστάσια των σπιτιών ως «μύρα», τα οποία οι πιστοί κρατούν, μεταφέρουν στα σπίτια τους για ευλογία και τα καίνε στο θυμιατό όλο το χρόνο, σε περιπτώσεις ασθενειών, καταιγίδων ή κρίσιμων οικογενειακών περιστάσεων. Ταυτοχρόνως σε πολλές ελληνικές περιοχές οι πιστοί προκαλούν στο ναό έντονο θόρυβο, με πυροβολισμούς και κρότους, χτυπούν τα στασίδια ή ακόμη και τενεκέδες ή λαμαρίνες, ενώ οι καμπάνες του ναού χτυπούν πανηγυρικά. Στη Ζάκυνθο σώρευαν τις δάφνες μπροστά στην Ωραία Πύλη, κρύβοντας στο σωρό και μικρά πουλάκια, ώστε ο ιερέας κλωτσώντας τις δάφνες για να τις σκορπίσει στο ναό και ελευθερώσει και τα πουλιά, σε έναν προφανή συμβολισμό της Ανάστασης του Χριστού. Όπως γράφει ο Δ. Σ. Λουκάτος, λόγω των εθίμων αυτών η φράση «Ανάστα ο Θεός» έφτασε να σημαίνει την μεγάλη αναστάτωση και την έντονη φασαρία, σε όλων των ειδών τις προσωπικές, οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις.

Tην ίδια ώρα σπάνε πήλινα αγγεία και παράγουν τελετουργικά θορύβους, με τους οποίους δηλώνουν τη χαρά της Αναστάσεως, κυρίως όμως αποτρέπουν το κακό, κατά την κρίσιμη, διαβατήρια και οριακή εκείνη στιγμή, όπως ο λαός την αντιλαμβάνεται, στιγμή περάσματος από το θάνατο στην ανάσταση, από τη φθορά στην αιωνιότητα, από τη νέκρωση του χειμώνα στη βλάστηση της άνοιξης και στην παραγωγή του καλοκαιριού. Στη Μάδυτο άναβαν εθιμική πυρά στο προαύλιο του ναού, ενώ στην Κέρκυρα πετούν μεγάλα πήλινα δοχεία γεμάτα με νερό από τα παράθυρα στο δρόμο, παράγοντας μεγάλο κρότο. Στο Λασίθι συνήθιζαν να παρασκευάζουν νέα ζύμη και προζύμι με τα λουλούδια από τον επιτάφιο, ενώ σε άλλα μέρη ζύμωναν τις κουλούρες της Λαμπρής, μια μάλιστα κουλούρα με πέντε κόκκινα αβγά την κρεμούσαν στα εικονίσματα και την άφηναν εκεί μέχρι την Πρωτομαγιά, οπότε και την έτρωγαν.

Σε πολλές περιοχές επισκέπτονταν τους τάφους των νεκρών, τελούσαν τρισάγια και μοίραζαν κουλούρια και γλυκίσματα στη μνήμη τους, ενώ στην Κορώνη έβραζαν σιτάρι και το μοίραζαν με μια φέτα ψωμί, για την ανάπαυση των ψυχών των πεθαμένων τους. Θεωρούν γενικά ότι ο θάνατος εκείνη την ημέρα είναι καλό σημάδι για την μεταθανάτια τύχη της ψυχής του νεκρού, ενώ στις Κυδωνιές πριν την Ανάσταση σήκωναν ακόμη και τις κλώσες από τα αβγά, για να μην εργάζονται ούτε αυτές κατά την ιερή, κρίσιμη και οριακά διαβατήρια εκείνη στιγμή.

The post Μεγαλοβδομαδιάτικα Εθιμικά και Τελετουργικά Γ’ appeared first on Dogma.