10.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ! Πόσοι έγιναν αντάρτες

06:05 3/4/2022 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Υπάρχει μια πτυχή και μια περίοδος της κατοχής στην Ελλάδα, όταν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ αγωνίζονταν  να αποτινάξουν τον ζυγό των κατακτητών, που η ιστορία δεν την έχει καταγράψει επαρκώς.

Ουσιαστικά λοιπόν παραμένει μάλλον άγνωστη!

Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943, τελείωσε η ιταλική κυριαρχία στην Ελλάδα.

 Στη

διάρκεια εκείνων των ημερών, ο ΕΛΑΣ κατάφερε να αφοπλίσει σημαντικές ιταλικές μονάδες, όπως τη μεραρχία Πινερόλο στη Θεσσαλία.

 Ήδη όμως από το καλοκαίρι του 1943 είχε αρχίσει να σχηματίζεται η «Ελεύθερη Ελλάδα», οι περιοχές δηλαδή που ήταν υπό τον έλεγχο της Αντίστασης και κυρίως του ΕΛΑΣ.

 Μάλιστα, ως η πρώτη απελευθερωμένη πόλη της Ευρώπης μπορεί να θεωρηθεί η Καρδίτσα, η οποία από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο του 1943 υπήρξε το πραγματικό οικονομικό κέντρο της Ελεύθερης Ελλάδας.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Ενώ με τη Συνθηκολόγηση της Ιταλίας οι περισσότερες ιταλικές μονάδες παραδόθηκαν στους Γερμανούς, οι ιταλικές δυνάμεις που βρίσκονταν στη Θεσσαλία προτίμησαν να διαπραγματευτούν με τους Βρετανούς και τις αντιστασιακές ομάδες.

 Έτσι υπογράφηκε το Πρωτόκολλο Παράδοσης μεταξύ του διοικητή της μεραρχίας Πινερόλο στρατηγού Ινφάντε και αντιπροσώπων του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και της Βρετανικής Αποστολής. 

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, όσοι Ιταλοί επιθυμούσαν μπορούσαν να κρατήσουν τον οπλισμό τους και να πολεμήσουν στο πλευρό της ένοπλης Αντίστασης ενώ όλοι οι υπόλοιποι θα κλείνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και θα τους συντηρούσαν οι Βρετανοί.

Μετά, λοιπόν, από τη συμφωνία παράδοσης των ιταλικών δυνάμεων της Θεσσαλίας προσήλθαν στον ΕΛΑΣ οι ιταλικές φρουρές Τρικάλων, Αλμυρού, το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς Βόλου, τμήματα των φρουρών Εύβοιας και Λάρισας, μικρό τμήμα της φρουράς Καστοριάς και σχεδόν ολόκληρη η μεραρχία Πινερόλο των Τρικάλων και το σύνταγμα ιππικού Αόστης.

Στη Στερεά Ελλάδα πάλι παραδόθηκε στον Τάσο Λευτεριά, καπετάνιο της 13ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, ένα ιταλικό τάγμα 900 αντρών, το οποίο οδηγήθηκε στα Λουτρά Σμοκόβου και από εκεί στη Μακρακώμη.

 Οι άοπλοι Ιταλοί συγκεντρώθηκαν σε ένα στρατόπεδο στη Ράχη Τυμφρηστού μέσα σε δέκα ημέρες και γενικά υπολογίζεται πως υπήρξαν 3.000 αφοπλισμένοι στρατιώτες και αξιωματικοί.

Ο ΕΛΑΣ λοιπόν προχώρησε σε γενικότερο αφοπλισμό των Ιταλών και καθώς οι αιχμάλωτοι δεν επιθυμούσαν να πολεμήσουν στο πλευρό του, όλος ο οπλισμός και ο εξοπλισμός των Ιταλών χρησιμοποιήθηκε για τη συγκρότηση των μονάδων του ΕΛΑΣ.

 Επειδή κιόλας ο ΕΛΑΣ ανησυχούσε μήπως οι Ιταλοί συμπράξουν με τον ΕΔΕΣ και τους Βρετανούς, στις 15 Οκτωβρίου του 1943 η 1η μεραρχία του ΕΛΑΣ στη Θεσσαλία αφόπλισε τους Ιταλούς της περιοχής της και μόνο λίγοι Ιταλοί δήλωσαν πως επιθυμούσαν να καταταχθούν στον ΕΛΑΣ.

Καθώς στη συμφωνία παράδοσης προβλεπόταν πως οι Βρετανοί θα συντηρούσαν τους Ιταλούς αιχμαλώτους, συμφωνήθηκε να δίνεται στον κάθε άντρα μία λίρα Αγγλίας και ½ λίρα για κάθε άλογο το μήνα. 

Υπολογίστηκε πως για τους πρώτους έξι μήνες αιχμαλωσίας θα ξοδεύονταν γι’ αυτό τον σκοπό 60.000 λίρες, όμως το ποσό αυτό δεν δόθηκε ποτέ, καθώς μετά τον αφοπλισμό των Ιταλών από τον ΕΛΑΣ διαταράχθηκαν οι σχέσεις των Βρετανών με τον ΕΛΑΣ.

 Οι συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τον ΕΔΕΣ και η διακοπή της βρετανικής βοήθειας είχε ως αποτέλεσμα να αφεθούν εντελώς στη μοίρα τους οι Ιταλοί αιχμάλωτοι.

ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΠΟ ΠΕΙΝΑ

Με σχεδιο του ΕΛΑΣ 3.900 Ιταλοί αιχμάλωτοι συγκεντρώθηκαν στη Νεράιδα και στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλοι 1.900 προερχόμενοι από τη Ρούμελη.

 Μετά τη Γερμανική επίθεση στη Νεράιδα στα τέλη Νοεμβρίου, όπου λεηλατήθηκε το χωριό και οι προμήθειες των ανταρτών, οι αιχμάλωτοι περιπλανήθηκαν για μια εβδομάδα στα βουνά και τελικά επέστρεψαν πάλι στη Νεράιδα περίπου 3.500 Ιταλοί ενώ οι υπόλοιποι χάθηκαν.

Οι ιταλικές μεταπολεμικές έρευνες αναφέρουν πως υπήρξαν 1.150 νεκροί και 1.500 αγνοούμενοι Ιταλοί αιχμάλωτοι.

Πάντως, όσοι Ιταλοί σώθηκαν από τη γερμανική επίθεση στη Νεράιδα αντιμετώπιζαν μεγάλα επισιτιστικά προβλήματα και αναφέρεται πως σημειώνονταν καθημερινά 4 θάνατοι αντρών από την πείνα.

 Υπολογίζεται μάλιστα πως μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 1944 υπήρξαν στη Νεράιδα 850 νεκροί.

Το επόμενο διάστημα η κατάσταση βελτιώθηκε κάπως, καθώς ο ΕΛΑΣ έδωσε την άδεια στους Ιταλούς αιχμαλώτους να φύγουν από τη Νεράιδα και να δουλέψουν στα χωριά.

Τότε, η Βρετανική Αποστολή πλήρωνε ½ λίρα Αγγλίας κάθε νοικοκυριό της θεσσαλικής πεδιάδας που θα απασχολούσε και θα συντηρούσε έναν Ιταλό.

 Έτσι, με το σύστημα της πληρωμής των Θεσσαλών που θα προσλάμβαναν έναν Ιταλό για εργασία σώθηκαν τελικά 6.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι, περίπου τα 2/3 του αρχικού αριθμού των αιχμαλώτων.

ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΤΥΦΟΥ

Εκτός από τη Θεσσαλία, πρόβλημα επισιτισμού αντιμετώπισαν και οι 4.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι στη Μακεδονία, καθώς ο ΕΛΑΣ αδυνατούσε επίσης να συντηρήσει.

 Ο ΕΛΑΣ κρατούσε αιχμαλώτους τους Ιταλούς σε δύο στρατόπεδα, στα χωριά Μεσολούρι και στο Δοτσικό.

 Κι ενώ η Βρετανία είχε αρνηθεί αρχικά να ενισχύσει οικονομικά τη συντήρηση των αιχμαλώτων λόγω του αφοπλισμού τους από τον ΕΛΑΣ, τελικά άρχισε να ενισχύει οικονομικά την κοινή επιτελεία Ιταλών και IX μεραρχίας του ΕΛΑΣ.

 Στην περίπτωση των αιχμαλώτων της Μακεδονίας ο ΕΛΑΣ φαινόταν εχθρικός σχετικά με την αγορά τροφίμων από τους Βρετανούς, όπως και με τη διασπορά των Ιταλών στα χωριά.

Σύμφωνα με Βρετανικές πηγές, στις αρχές του 1944 υπήρχαν στην περιοχή περίπου 2.500 Ιταλοί από τους οποίους απασχολήθηκαν ως εργάτες μόνο οι 100. 

Υπολογίζεται πως τον Απρίλιο του 1944 είχαν μείνει στα στρατόπεδα 2.250 Ιταλοί και μέχρι τον Μάιο συγκεντρώθηκαν 3.300 άτομα, καθώς είχε ξεσπάσει επιδημία τύφου και υπήρξε φόβος μήπως εξαπλωθεί η ασθένεια στα χωριά.

Γενικότερα, πηγές αναφέρουν πως τον Απρίλιο του 1944 υπήρχαν περίπου 10.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι στα ελληνικά βουνά, από τους οποίους 2.250 στη Μακεδονία, 6.000 στη Θεσσαλία και 1.900 στη Στερεά Ελλάδα.

Όσοι επέζησαν μέχρι το τέλος του πολέμου απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στην πατρίδα τους.

Πηγή

 Σκαλιδάκης, Ιωάννης ( Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)

geo news

The post 10.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ! Πόσοι έγιναν αντάρτες appeared first on Militaire.gr.