Γιατί η Τουρκία φαίνεται να κάνει στροφή προς τη Χάγη;

12:23 28/6/2021 - Πηγή: militaire

Γράφει ο

Δρ. Κων/νος Αποστόλου-Κατσαρός*

Η Τουρκία μόλις μια ημέρα μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, απέστειλε επιστολή στον ΟΗΕ (με ημερομηνία 15 Ιουνίου 2021, δημοσιεύθηκε 22 Ιουνίου 2021 – Α/75/929). Στην εν λόγω

επιστολή όχι μόνο απορρίπτει την πάγια ελληνική θέση περί ύπαρξης μίας και μόνο διαφοράς, αυτής της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, αλλά βάζει στο κάδρο τον πυρήνα των διεκδικήσεών της, όπως είναι οι «γκρίζες ζώνες», τα χωρικά ύδατα (με ειδική αναφορά στο Καστελλόριζο και στο «Χάρτη της Σεβίλλης»), το FIR και SAR, καθώς και την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων. Μάλιστα όλα αυτά τα συσχετίζει με την προσφυγή στη Χάγη. Συγκεκριμένα δε για το «Χάρτη της Σεβίλλης», ο οποίος δίνει πλήρη επήρεια στο Σύμπλεγμα Μεγίστης και ενώνει την ελληνική με την κυπριακή υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, ισχυρίζεται ότι η υπαναχώρηση της Αθήνας και ο χαρακτηρισμός του ως ιδιωτικό/μη επίσημο χάρτη, αποτελεί θετικό βήμα για την Τουρκία, αλλά απαιτείται και η κατάργηση του «νόμου Μανιάτη» (4001/2011) ο οποίος χρησιμοποιεί όμοια με το «Χάρτη της Σεβίλλης» την «αρχή της μέσης γραμμής» (equidistance) στη χάραξη των θαλασσίων συνόρων. Εδώ υπενθυμίζεται χωρίς περαιτέρω σχολιασμό ότι και η αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ δεν θεωρούν πως ο «Χάρτης της Σεβίλλης» έχει οποιαδήποτε νομική σημασία».

Τα επίμαχα σημεία της επιστολής της Τουρκίας στον ΟΗΕ είναι:

«Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, προσπαθεί να υπονομεύσει τους μηχανισμούς διαλόγου παρουσιάζοντας την κατάσταση σαν να υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα μεταξύ των δύο κρατών, δηλαδή η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά μακροχρόνια ζητήματα μεταξύ των δύο κρατών, τα οποία περιλαμβάνουν το εύρος των χωρικών υδάτων και του εθνικού εναέριου χώρου, την κυριαρχία των νησιών, των νησίδων και των βράχων που δεν παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα μέσω έγκυρων διεθνών μέσων, την παραβίαση του αποστρατιωτικοποιημένου καθεστώτος των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου από την Ελλάδα και το ζήτημα των περιοχών αρμοδιοτήτων (FIR, SAR και NAVTEX).

[…] Όσον αφορά τις μαξιμαλιστικές και υπερβολικές αξιώσεις θαλάσσιων συνόρων, η Ελλάδα προσπαθεί επίμονα να επιβάλει αυτόματη πλήρη επήρεια για όλα τα νησιά στη δημιουργία της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και της υφαλοκρηπίδας, συμπεριλαμβανομένου του νησιού του Καστελλόριζου.

[…] Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει πράγματι να θεωρηθεί ένα αξιοσημείωτο βήμα για την Ελλάδα να αναφερθεί στον «Χάρτη της Σεβίλλης» ως «ιδιωτικό χάρτη», αποφεύγοντας φαινομενικά να του χορηγήσει επίσημη έγκριση. Η περιγραφή του χάρτη αυτού, ωστόσο, κωδικοποιείται στην ελληνική εθνική νομοθεσία (νόμος 2289/1995, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο 4001/2011), βάσει της εφαρμογής της μεθόδου ίσης απόστασης, αν και δεν αναγνωρίζεται και θεωρείται άκυρη από την Τουρκία.»

Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει την άποψη ότι η επιστολή της Τουρκίας δεν αποτελεί έκπληξη αφού αντίστοιχου περιεχομένου ήταν και η παλαιότερη επιστολή της στα Ηνωμένα Έθνη με ημερομηνία 14 Οκτωβρίου 2020. Αλλά είναι ακριβώς έτσι; Η βαρύτητά της έγκειται στο γεγονός ότι απεστάλη την επομένη της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν (14/6/2021). Το έναυσμα ίσως να δόθηκε από τη δήλωση του Κ. Μητσοτάκη αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο Πρόεδρο όπου είπε: «Αν και οι διαφορές μεταξύ των χωρών μας παραμένουν, Ελλάδα και Τουρκία είναι γείτονες και η συνεργασία σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος είναι προς όφελος όλων». Δήλωση κατά την οποία η μία και ΜΟΝΑΔΙΚΗ διαφορά στα ελληνοτουρκικά, η οποία μέχρι πρότινος ήταν οι «θαλάσσιες ζώνες» (αν και όφειλε να είναι αποκλειστικά και μόνο η υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και όχι οι «θαλάσσιες ζώνες» που περιέχουν επιπλέον και την αιγιαλίτιδα και την συνορεύουσα ζώνη), έχει πλέον αναχθεί σε «διαφορές μεταξύ των χωρών μας».

Επιπλέον αυτό που είναι αξιοσημείωτο στην επιστολή είναι ο συσχετισμός των τουρκικών διεκδικήσεων με την προσφυγή στη Χάγη, προφανώς ως έμμεση πίεση για υπογραφή συνυποσχετικού που να τις συμπεριλαμβάνει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αυτό επιβεβαιώνει δημοσίευμα της εφημερίδας «Εστία» στις 2 Ιουνίου 2021, σύμφωνα με το οποίο, κατά τη διήμερη επίσκεψη του Μ. Τσαβούσογλου στην Αθήνα στις 30 και 31 Μαΐου 2021, παρατηρήθηκε αλλαγή της τουρκικής στάσης και πλέον δέχεται το συνυποσχετικό, κάτι στο οποίο μέχρι πρότινος δε συναινούσε ανοικτά τουλάχιστον. Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρθηκε ότι η Τουρκία θέτει πολύ σαφείς προϋποθέσεις για την υπογραφή συνυποσχετικού και συγκεκριμένα απαιτεί να γίνει αναφορά στην ύπαρξη των «γκρίζων ζωνών», να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα της «αποστρατιωτικοποιήσεως» ελληνικών νήσων, καθώς και άλλες διεκδικήσεις που εγείρει κατά καιρούς… Ένα τέτοιο συνυποσχετικό είναι πρόδηλο ότι συνιστά από μόνο του αναγνώριση του πυρήνα των τουρκικών διεκδικήσεων.

Το αν στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν παρουσία των Καλίν-Σουρανή, συζητήθηκε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι γνωστό. Αυτό που όμως διαφαίνεται είναι ότι πλέον η Τουρκία πιέζει για τη Χάγη με τη δική της διευρυμένη ατζέντα, η οποία καταρρίπτει το αφήγημα της προσφυγής ως ιδανική λύση των ελληνοτουρκικών.

Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Πέτρος Λιάκουρας, μάλιστα εξηγεί ότι μια χώρα μπορεί να προσφύγει μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο κατά μιας άλλης μόνον εάν: «α) υπάρχει ένα νομικό κείμενο συμφωνίας σε κάποιο θέμα και έχει προβλεφθεί ότι εάν ανακύψει διαφορά ερμηνείας ή εφαρμογής, τότε μπορεί να προσφύγει όποια πλευρά κατά της άλλης, ή β) εάν υπάρχει δήλωση από την οποία προκύπτει πρόθεση παραπομπής, ή γ) εάν και οι δύο χώρες έχουν αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία της Χάγης χωρίς επιφύλαξη για το θέμα αυτό.» 

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη, αναλογιζόμαστε μήπως τελικά πρέπει να αρχίσει να μας απασχολεί εκ νέου το σενάριο της μονομερούς προσφυγής της Τουρκίας στη Χάγη;

*Ειδικός τεχνικός σύμβουλος. Διετέλεσε λέκτορας και επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον της Βρετανίας, από το οποίο κατέχει διδακτορικό και μεταπτυχιακό τίτλο.

The post Γιατί η Τουρκία φαίνεται να κάνει στροφή προς τη Χάγη; appeared first on Militaire.gr.