Η μεγάλη απόδραση και οι Έλληνες αεροπόροι! Η ταινία και οι αληθινοί πρωταγωνιστές

06:10 27/12/2021 - Πηγή: militaire

«Η μεγάλη απόδραση»( The Great Escape,)  είναι μια επική πολεμική ταινία που έχουμε δει (σχεδόν) όλοι.

Γυρίστηκε το 1963 και ήταν η καλύτερη κινηματογραφική στιγμή του Steve McQueen, που υποδύεται ένα Βρετανό αξιωματικό ο οποίος οργάνωσε την μεγαλύτερη απόδραση αιχμαλώτων στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

To φιλμ στηρίχτηκε σε αληθινά γεγονότα και οι πρωταγωνιστές είναι αυθεντικοί!

Ανάμεσα τους και δυο Έλληνες

γενναίοι μαχητές των αιθέρων αεροπόροι, που πήραν μέρος στο παράτολμο εγχείρημα να σκάψουν τούνελ και να διαφύγουν από το στρατόπεδο.

Ο ένας συνεληφθη και εκτελέστηκε και ο   συνάδελφος του γλύτωσε το απόσπασμα από τύχη, απελευθερώθηκε στο τέλος του πολέμου, επέστρεψε στην Ελλάδα, έφτασε στον βαθμό του αντιπτεράρχου και αποστρατεύτηκε ως Αρχηγός Τακτικής Αεροπορίας. 

Πρόκειται για μια συγκλονιστική ιστορία, αλλά οι πραγματικοί ήρωες με τα ονόματα τους έμειναν κάπου στο περιθώριο της ιστορίας και τα ονόματα τους δεν μνημονεύονται.

Σωτήριος Σκάντζικας, Σπύρος Διαμαντόπουλος.

Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΡΑΣΗ

Ο Σωτήριος Σκάντζικας γεννήθηκε το 1921 στην Αθήνα. 

Για τα παιδικά του χρόνια και την οικογενειακή του κατάσταση λίγα είναι γνωστά, η ιστορία όμως τον βρίσκει τον Σεπτέμβριο του 1940 ως δόκιμο στη Σχολή Αεροπορίας.

Τον Ιούλιο του 1942 πήρε τον βαθμό του αρχισμηνία και ως κυβερνήτης έλαβε μέρος στις συμμαχικές επιχειρήσεις του Αφρικανικού Μετώπου…

Στις 23 Ιουλίου 1943, τόσο η 335 όσο και η 336 ΜΔ γνώρισαν σημαντικές απώλειες σε επίπεδο χειριστών, όταν συμμετείχαν από κοινού στην επιχείρηση «Θέτις», τη σημαντικότερη και μαζικότερη αποστολή των ελληνικών μοιρών δίωξης στη Μέση Ανατολή. 

Ο στόχος των Συμμάχων ήταν η προσβολή γερμανικών στόχων στην κατεχόμενη πια Κρήτη και για τους έλληνες πιλότους είχε ιδιαίτερη συμβολική, μιας και γινόταν ως αντίποινα για τη Σφαγή της Κανδάνου από το γερμανικά στρατεύματα.

Εκεί θα χτυπηθεί το μαχητικό του Σκάντζικα και θα καταπέσει.

 «Ακριβώς δεξιά μου πετάει ο συμμαθητής μου, ο Σκάντζικας, και μου κάνει νόημα με τον αντίχειρα ότι χτυπήθηκε. 

Το αεροπλάνο του είναι σκεπασμένο με λάδια που φανερώνει τι πρόκειται να συμβεί στον συνάδελφό μου. 

Ήταν η τελευταία φορά που τον είδα», αναφέρει ο συνάδελφός του.

Ο πιλότος κατάφερε να απεγκλωβιστεί από το HW250 και να προσγειωθεί με το αλεξίπτωτό του, έπεσε όμως αμέσως στα χέρια του εχθρού. 

Με συνοπτικές διαδικασίες οδηγείται στο στρατόπεδο αιχμαλώτων της Κάτω Σιλεσίας, όπου θα φυλακιζόταν λίγο αργότερα και ο διοικητής του, σμηναγός Διαμαντόπουλος…

Ο αείμνηστος Αντιπτέραρχος Σπύρος Διαμαντόπουλος (1914 -2006) αποφοίτησε με την 3η Σειρά Ικάρων το 1936. 

Στο ενεργητικό του είχε μια άξια επαίνου επιχειρησιακή δράση στη διάρκεια του Β’ Π.Π., διατελέσας με τον βαθμό του Σμηναγού πρώτος Δκτής της 336 Μοίρας, που συγκροτήθηκε στην Almaza της Αιγύπτου τον Φεβρουάριο του 1943, με αερ/φη Hurricane.

 Μεταξύ των αποστολών που διακρίθηκε ήταν η συμμετοχή του ως Δκτής Μοίρας στις επιδρομές εναντίον γερμανικών στόχων στην Κρήτη.

 Συμμετείχε σε δύο αποστολές προσβολής στόχων στην μεγαλόνησο και στη δεύτερη καταρρίφθηκε από Α/Α πυρά.

 Εκτέλεσε αναγκαστική προσγείωση και πιάστηκε αιχμάλωτος.

Η ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ

Το Στάλαγκ Λουφτ Γ’ είχε χτιστεί κοντά στην πόλη Ζάγκαν της σημερινής Πολωνίας (Κάτω Σιλεσίας τότε).

Το Στάλαγκ διέθετε μάλιστα το καλύτερο πρόγραμμα ψυχαγωγίας από κάθε άλλο ναζιστικό στρατόπεδο αιχμαλώτων, διαθέτοντας γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ. 

Οι κρατούμενοι συμμετείχαν στις αθλητικές δραστηριότητες και διοργανώνονταν ακόμα και εσωτερικά πρωταθλήματα. 

Μέχρι και η δεξαμενή νερού για την πυρόσβεση είχε μετατραπεί σε πισίνα για κολύμπι!

Εκεί θα οδηγηθεί ο Σκάντζικας, θα πάρει αριθμό κρατουμένου «Νο 1822», θα τοποθετηθεί στην πτέρυγα με τους βρετανούς αεροπόρους και θα λάβει από την αρχή μέρος στις προετοιμασίες για τη μεγάλη απόδραση.

«Εγκέφαλος» της όλης επιχείρησης ήταν ο βρετανός επισμηναγός Ρότζερ Μπούσελ, που οργάνωσε στη Βόρεια Πτέρυγα την περιβόητη σήμερα «Επιτροπή Αποδράσεων» και άφησε άπαντες με το στόμα ανοιχτό όταν τους διηγήθηκε το ανατρεπτικό του σχέδιο.

Ο Μπούσελ τα είχε σκεφτεί όλα: το σχέδιό του περιλάμβανε τη μαζική απόδραση 200 και πλέον κρατουμένων, οι οποίοι ντυμένοι με πολιτικά ρούχα και με πλαστά χαρτιά στα χέρια τους θα περνούσαν απαρατήρητοι από τον εχθρό.

Η κατασκευή της σήραγγας «Τομ» ξεκίνησε σε μια σκοτεινή γωνιά ενός κτιρίου της Βόρειας Πτέρυγας. 

Η είσοδος του «Ντικ» ήταν προσεκτικά κρυμμένη σε ένα φρεάτιο αποστράγγισης στις τουαλέτες.

Ο σμηναγός Μπομπ Νέλσον κατασκεύασε τους αεραγωγούς των τούνελ, τα οποία χρειάστηκαν έναν περίπου χρόνο για να αποπερατωθούν, καθώς έπρεπε να προσέχουν πολύ.

Το λίπος από τις κρύες σούπες, για παράδειγμα, έγινε κεριά που φώτιζαν τα λαγούμια, την ίδια ώρα που το χώμα κρυβόταν μέσα σε ειδικές τσέπες που έραψαν οι τρόφιμοι στα παντελόνια τους.

Τα χρονικά περιθώρια είχαν στενέψει λοιπόν και η μεγάλη απόφαση πάρθηκε γρήγορα γρήγορα. Διακόσιοι αιχμαλωτοι θα το έσκαγαν το βράδυ και μάλιστα όσοι είχαν δουλέψει σκληρά. 

Όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, ο Σκάντζικας, που όλοι φώναζαν «Νικ», είχε εργαστεί σαν σκυλί, γι’ αυτό και ήταν ένας από τους πρώτους 100 που θα 

έβγαιναν.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΔΡΑΣΗ

Τη νύχτα της 25ης Μαρτίου 1944 το φεγγάρι δεν βγήκε.

 Η στιγμή ήταν ιδανική, αν και το πυκνό χιόνι που είχε πέσει έφραξε την είσοδο του κεντρικού τούνελ διαφυγής.

 Τα σχέδια άλλαξαν την τελευταία στιγμή, κι έτσι «μόνο» 76 κατάφεραν να διαφύγουν από το τούνελ.

 Ήταν 21 Βρετανοί, έξι Καναδοί, έξι Πολωνοί, πέντε Αυστραλοί, τρεις Νοτιοαφρικανοί, δύο Νεοζηλανδοί, δύο Nορβηγοί, ένας Βέλγος, ένας Τσεχοσλοβάκος, ένας Γάλλος, ένας Λιθουανός και ένας Έλληνας φυσικά, ο Σκάντζικας, που κατάφερε να αναπνεύσει για λίγο τον αέρα της ελευθερίας.

Ο Σκάντζικας είχε μάλιστα το νούμερο 49 μεταξύ των 100 της πρώτης απόπειρας, ενώ ο διοικητής του Σπυρίδων Διαμαντόπουλος έμεινε εκτός εκατοντάδας.

 Ο Σκάντζικας είχε εφοδιαστεί με πλαστή ταυτότητα και πολιτικά ρούχα, έχοντας τις πιθανότητες υπέρ του. 

Η απόδραση συγκλόνισε όμως το Γ’ Ράιχ και έπληξε το γόητρο του ίδιου του Φύρερ, ο οποίος διέταξε να συλληφθούν και να εκτελεστούν άμεσα όλοι οι δραπέτες.

 Έστησε μάλιστα ένα τεράστιο ανθρωποκυνηγητό με δεκάδες χιλιάδες αστυνομικούς, στρατιώτες, συνοριοφύλακες και άντρες της Γκεστάπο…

Η απόδραση, που ξεκίνησε στις 10:00 το βράδυ και διήρκεσε έως τις 5:00 τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου, έφερε τον Σκάντζικα και τους άλλους έντεκα της ομάδας του στο δάσος έξω από το στρατόπεδο.

 Ντυμένος με τροποποιημένη παλιά στολή και εργατικό καπέλο, απέδρασε πλάι στον βρετανό σμηναγό Τζίμι Τζέιμς.

 Το σχέδιο τους προέβλεπε να κατευθυνθούν στα τσεχοσλοβακικά σύνορα, με προορισμό την Ελλάδα, και μέσω Τουρκίας να φτάσουν στη Μέση Ανατολή, για να ριχτούν και πάλι στον πόλεμο.

Η δωδεκαμελής ομάδα έφτασε στον σιδηροδρομικό σταθμό του Τσίμπσντορφ και από κει με τα πόδια, διαβαίνοντας κορφοβούνια και χαράδρες, έφτασαν την επομένη στην πόλη Χίρσμπεργκ. Αποκαμωμένοι οι δυο άντρες, καθώς η ομάδα χωρίστηκε, είπαν να ξανανέβουν στο τρένο, κι αυτό ήταν το μοιραίο λάθος. Οι γερμανικές αρχές καραδοκούσαν για τους δραπέτες και στον έλεγχο που τους έγινε συνελήφθησαν αμέσως.

Την Τετάρτη, 28 Μαρτίου 1944, στις 2:00 μετά το μεσημέρι, ο Σκάντζικας οδηγήθηκε στο απόσπασμα.

 Σε μια από τις δίκες της Νυρεμβέργης αποκαλύφθηκε ότι εκτελέστηκε στις 29 Μαρτίου από στρατιώτη της Γκεστάπο, κάτω «από αδιευκρίνιστες συνθήκες». Στο πιστοποιητικό θανάτου του αναγραφόταν ψευδώς ότι «κατά τη μεταφορά του, εφονεύθη επιχειρώντας να δραπετεύσει», όπως έγραφαν εξάλλου όλα τα πιστοποιητικά των πενήντα εκτελεσθέντων.

Για να κρυφτεί μάλιστα το έγκλημα πολέμου, η σορός του αποτεφρώθηκε στο κρεματόριο της πόλης Χίρσμπεργκ και η τεφροδόχος του στάλθηκε χαιρέκακα πίσω στο στρατόπεδο απ’ όπου είχε δραπετεύσει. 

Από τους 76 της Μεγάλης Απόδρασης, μόλις τρεις, δύο Νορβηγοί και ένας Ολλανδός αξιωματικός, κατάφεραν να διαφύγουν από την κατεχόμενη Ευρώπη και να σωθούν.

«ΖΗΤΗΣΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΣΕΙΡΑ»

Ο Σμηναγός Διαμαντόπουλος, ενώ συμμετείχε στην προετοιμασία της απόδρασης, δεν περιλήφθηκε στην πρώτη ομάδα που απέδρασε.

 Η επιχείρηση έγινε αντιληπτή από τη φρουρά και ο δεύτερος Έλληνας αξιωματικός δεν πρόλαβε.

Ο ίδιος είχε αφηγηθεί

“Μετά την αιχμαλωσία μου οδηγήθηκα τον Ιανουάριο του 1944 στο Stalag Luft ΙII στη Γερμανία.

 Όταν έφθασα εκεί ο Σκάντζικας με ενημέρωσε για την σήραγγα της απόδρασης, την οποία κατασκεύαζαν οι αιχμάλωτοι, που κατά το πλείστον ανήκαν στη RAF, και σε λίγες μέρες έπιασα κι εγώ δουλεία.

 Η κατασκευή της σήραγγας ήταν πράγματι ένας άθλος.

 Ένα απίστευτο κατόρθωμα. 

Την όλη διαχείρισή είχε αναλάβει μία επιτροπή με ειδικές γνώσεις,

που συντόνιζε τις υπεύθυνες υποομάδες. Όλοι δούλευαν με μέθοδο, οργάνωση, μυστικότητα και πίστη, όπως συνηθίζεται στους άνδρες της RAF.

Η κατασκευή της σήραγγας (σ.σ. κατασκευάστηκαν τρεις) κράτησε ένα χρόνο.

 Όταν ήρθε η ώρα να χρησιμοποιηθεί, στις 24 Μαρτίου 1944, έγινε κλήρωση μεταξύ των αιχμαλώτων για τη σειρά εξόδου και απόδρασης.

 Ο Σκάντζικας ήταν από τους πρώτους “τυχερούς” και χαιρόταν. 

Εγώ κληρώθηκα με τη δεύτερη σειρά. Είπα στον Σκάντζικα νʼ αλλάξουμε σειρά. Μου απάντησε:

 “Αυτό δεν γίνεται κύριε Μοίραρχε, εγώ θα φθάσω πριν από σας στην πατρίδα».

Ο επίλογος της τραγωδίας αυτής, όπως διατυπώθηκε στο σχετικό δημοσίευμα στην “Ηχώ των Αιθέρων”, γράφτηκε τον Νοέμβριο του 1947 στο Αμβούργο με την απόφαση του Δικαστηρίου εγκλημάτων πολέμου, που ύστερα από έρευνες δύο χρόνων καταδικάστηκαν σε θάνατο 14 Γερμανοί, υπαίτιοι της δολοφονίας των πενήντα αιχμαλώτων.

Πληροφορίες

aerodata

pentapostagma

The post Η μεγάλη απόδραση και οι Έλληνες αεροπόροι! Η ταινία και οι αληθινοί πρωταγωνιστές appeared first on Militaire.gr.