Η Αναδυόμενη Νέα Τάξη Πραγμάτων- Μαργαρίτα Γεωργιάδου

05:15 30/10/2024 - Πηγή: militaire

Γράφει η 

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Η Σύνοδος BRICS και η Διαμόρφωση του Πολυπολικού Κόσμου

Η Αρχή μιας Νέας Εποχής

Σε μια ιστορική συγκυρία, η πόλη Καζάν της Ρωσίας φιλοξένησε την 16η σύνοδο κορυφής των BRICS που σηματοδότησε μια προσπάθεια για βαθιά μετατόπιση στο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό συγκεντρώνοντας ηγέτες που εκπροσωπούν σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, αναδεικνύοντας την τάση για αυξανόμενη επιρροή των αναδυόμενων οικονομιών. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, παρά τη διεθνή απομόνωση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, κατάφερε να διοργανώσει μια εντυπωσιακή επίδειξη διπλωματικής ισχύος, υποδεχόμενος ηγέτες από την Κίνα, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, συνολικά από 32 χώρες και τον ΓΓ.ΟΗΕ.

Επιπλέον, η προσθήκη της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στη συμμαχία απηχεί την στρατηγική διεύρυνσης των BRICS. Η συμμαχία, που πλέον αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 45% του πληθυσμού και το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ, επιδιώκει να δημιουργήσει εναλλακτικούς μηχανισμούς στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παράλληλα, η πρόταση για να δημιουργηθεί ένα νέο σύστημα πληρωμών, το BRICS Bridge (μπορεί να είναι έτοιμο σε 12 μήνες κατά τον Πούτιν), αποτελεί μια άμεση πρόκληση στην κυριαρχία του αμερικανικού δολαρίου και των δυτικών χρηματοπιστωτικών θεσμών.

Σχέση Κίνας-Ινδίας

Η πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ και του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, η πρώτη σε πέντε χρόνια, αφήνει ελπίδες για εξομάλυνση των τεταμένων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Η νέα συμφωνία για συνοριακές περιπολίες στα Ιμαλάια επιδιώκει να αποκαταστήσει την κατάσταση που επικρατούσε πριν από την αιματηρή σύγκρουση του 2020, όπου σκοτώθηκαν τουλάχιστον 20 Ινδοί στρατιώτες. Παρά τη συμφωνία, ωστόσο, οι διαφορές παραμένουν έντονες, με την ασαφή Γραμμή Πραγματικού Ελέγχου μήκους περίπου 3.400 χιλιομέτρων να αποτελεί διαρκή πηγή εντάσεων.

Στον οικονομικό τομέα, η Κίνα διατηρεί σαφή υπεροχή με ΑΕΠ 18,56 τρισεκατομμύρια δολάρια, συγκριτικά με τα 4,11 τρισεκατομμύρια της Ινδίας. Το 2023 η Κίνα εξήγαγε έως και οκτώ φορές περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από την Ινδία, γεγονός που επιβεβαιώνει τη σημαντική οικονομική της επιρροή. Παρόλα αυτά, η Ινδία ως η πιο πολυπληθής χώρα και με μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες, διεκδικεί αυξανόμενο ρόλο στην περιοχή και παγκοσμίως.

Σε στρατηγικό επίπεδο, η προσέγγιση αυτή μεταξύ Κίνας και Ινδίας ενδέχεται να αποδυναμώσει τη στρατηγική των ΗΠΑ, που ενθαρρύνουν την Ινδία να λειτουργεί ως αντίβαρο στο Πεκίνο. Η Ινδία, παράλληλα, διατηρεί τη στρατηγική της αυτονομία συμμετέχοντας τόσο στην πολυμερή ένωση των BRICS όσο και στη συμμαχία Quad με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Αυστραλία.

Η ανακοίνωση της συμφωνίας πριν τη σύνοδο των BRICS αναδεικνύει τη σημασία της πολυμερούς διπλωματίας για την επίλυση διαφορών, ενώ αντανακλά και την ωριμότητα των δύο χωρών στη διαχείριση των σχέσεών τους, παρά την αμφισβήτηση της πρακτικής εφαρμογής της συμφωνίας λόγω της ανάπτυξης υποδομών και από τις δύο πλευρές. Η κατανόηση των κοινών τους συμφερόντων, όπως η ανάγκη για σταθερή οικονομική ανάπτυξη και η επιθυμία για περιορισμό της αμερικανικής επιρροής, φαίνεται να επικρατεί, ενισχύοντας τις προοπτικές μακροπρόθεσμης συνεργασίας.

Η Διπλωματική Ισορροπία της ΤουρκίαςΜεταξύ ΝΑΤΟ και BRICS

Η συμμετοχή του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη σύνοδο των BRICS, ως ο μοναδικός ηγέτης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ, υπογραμμίζει τη διπλωματική ευελιξία της Τουρκίας και την αναζήτηση νέων συμμαχιών σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο πολυπολικός. Αυτή η κίνηση τονίζει την επιδίωξη της Τουρκίας για μεγαλύτερη αυτονομία από τις παραδοσιακές δυτικές συμμαχίες, ειδικά εν μέσω της στρατηγικής της συνεργασίας με τη Ρωσία και τη μη επιβολή κυρώσεων κατά της, παρά την προμήθεια όπλων προς την Ουκρανία. Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός του Πούτιν ως «αγαπητού φίλου» φανερώνει τη στρατηγική πρόθεση της Άγκυρας να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες, εντείνοντας τις οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις με χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα.

Η προσέγγιση της Τουρκίας προς τους BRICS δεν αποσκοπεί μόνο σε πολιτικά οφέλη αλλά και σε οικονομικά, καθώς η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις και η αναζήτηση επενδύσεων από ισχυρές αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα και η Ινδία, αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή της Τουρκίας στη σύνοδο δημιούργησε ενόχληση στους δυτικούς συμμάχους της, καθώς αμφισβητείται η προσήλωσή της στις δυτικές συμμαχίες. Παράλληλα, με πρωτοβουλίες όπως η συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, η Τουρκία ενισχύει το προφίλ της ως διεθνής μεσολαβητής.

Η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στους BRICS παραμένει αβέβαιη, καθώς χώρες όπως η Βραζιλία αντιδρούν στη διεύρυνση χωρίς συγκεκριμένα κριτήρια, με αποτέλεσμα να εξετάζεται ακόμα και η δημιουργία ενός δεύτερου επιπέδου συμμετοχής. Ωστόσο, η κίνηση αυτή του Ερντογάν μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για τη βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση, προκειμένου να εξασφαλίσει καλύτερους γεωπολιτικούς όρους.

Συνολικά, η στρατηγική της Τουρκίας αντικατοπτρίζει τη νέα πραγματικότητα ενός πολυπολικού κόσμου, με την Άγκυρα να εκμεταλλεύεται τη γεωγραφική και πολιτική της θέση και να προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπίες μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Η Παγκόσμια Επίδραση των Διμερών Σχέσεων

Η πρόσφατη σύσφιξη των σχέσεων Ινδίας-Κίνας έχει σημαντικές παγκόσμιες επιπτώσεις, ιδιαίτερα καθώς οι ΗΠΑ αυξάνουν την επιρροή τους στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού και η Ινδία ενισχύει την εξοπλιστική της συνεργασία με αμερικανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Παρά τις συνοριακές εντάσεις, η νέα συμφωνία συνοριακής περιπολίας υποδεικνύει τη δέσμευση και των δύο χωρών για περιφερειακή σταθερότητα. Η οικονομική συνεργασία είναι επίσης στο επίκεντρο, με την τεράστια κοινή αγορά Ινδίας-Κίνας να προσφέρει δυνατότητες για ανάπτυξη, ενώ η αύξηση εμπορίου μπορεί να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή.

Η πολυπολικότητα του διεθνούς συστήματος ενισχύεται, με Ινδία και Κίνα να επιδιώκουν έναν πιο ισορροπημένο παγκόσμιο ρόλο, όπως διαφαίνεται στη σύνοδο των BRICS. Η εξέλιξη αυτών των πρωτοβουλιών θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των χωρών να μετουσιώσουν τις συμφωνίες σε δράσεις, να αναπτύξουν νέους συνεργατικούς μηχανισμούς και να υποστηρίξουν ένα δικαιότερο διεθνές σύστημα.

Είναι πια γεγονός πως ο κόσμος έχει εισέλθει μια περίοδο σημαντικών γεωπολιτικών αλλαγών και η εξέλιξη αυτών των πρωτοβουλιών θα είναι καθοριστικής σημασίας στη διαμόρφωση του μέλλοντος των διεθνών σχέσεων και της νέας παγκόσμιας τάξης.

Η Ρωσική Στρατηγική και η Νέα Παγκόσμια Τάξη

Η στάση του Πούτιν στη σύνοδο έδειξε πως η Ρωσία επιθυμεί να διαμορφώσει μια νέα παγκόσμια τάξη, ενώ με την έμμεση παραδοχή της παρουσίας βορειοκορεατικών στρατευμάτων στη Ρωσία και την επικύρωση της αμυντικής συμφωνίας με την Πιονγκγιάνγκ, η Μόσχα δείχνει να θέλει να διευρύνει τον κύκλο των συμμάχων της πέρα από τα παραδοσιακά πλαίσια. Η στρατηγική αυτή συμπληρώνεται από την ενίσχυση των δεσμών με την Κίνα, όπως αποδεικνύεται από τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και την αυξανόμενη οικονομική συνεργασία.

Επιπλέων, η αναπτυξιακή τράπεζα των BRICS αναδεικνύεται σε σημαντικό εναλλακτικό χρηματοδοτικό θεσμό, προσφέροντας δάνεια με δυνατότητα αποπληρωμής σε τοπικά νομίσματα. Η προσέγγιση αυτή έχει ιδιαίτερη απήχηση στις αναπτυσσόμενες χώρες που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στις απαιτητικές προϋποθέσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Παράλληλα, η πρόταση του Πούτιν για τη δημιουργία μιας νέας επενδυτικής πλατφόρμας για τις χώρες BRICS αντανακλά την προσπάθεια διαμόρφωσης νέων οικονομικών δομών ανεξάρτητων από τη δυτική επιρροή. Εντούτοις, τo ΔΝΤ δεν αντιτίθεται στην διεύρυνση των BRICS, αντιθέτως μάλιστα θέλει να μάθει περισσότερα για το σύστημα διασυνοριακών πληρωμών που συζητήθηκε και το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση των συναλλαγών εκτός δολαρίου, όπως δήλωσε η διευθύνουσα σύμβουλος του Ταμείου. Το σύστημα αυτό έχει σχεδιαστεί για να ανταγωνίζεται το εν κυρίαρχο παγκόσμιο σύστημα πληρωμών SWIFT, το οποίο εποπτεύεται από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της ομάδας G10, καθώς και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με επικεφαλής την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου.

Παρά την εικόνα ενότητας που προέβαλαν, οι εσωτερικές διαφορές μεταξύ των χωρών παραμένουν βαρύνουσες. Όπως εν παραδείγματι η πρόσφατη κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Αιθιοπίας και Αιγύπτου για το υδροηλεκτρικό φράγμα στον Νείλο, υπογραμμίζει τις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει η συμμαχία. Επιπλέον, η διστακτικότητα χωρών όπως η Σαουδική Αραβία να προσχωρήσουν πλήρως στη συμμαχία και η άρνηση της Αργεντινής μετά την αλλαγή κυβέρνησης δείχνουν τους περιορισμούς που υπάρχουν στη εξάπλωση της επιρροής των BRICS.

Η Αμφιλεγόμενη Επίσκεψη Γκουτέρες στη Σύνοδο BRICS Κατά την Διεθνή Κοινότητα

Η συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στη σύνοδο των BRICS υπογραμμίζει τον αυξανόμενο ρόλο των BRICS στη διεθνή διπλωματία, παρά τις αντιδράσεις της Ουκρανίας. Παρ’ όλα αυτά ο Γκουτέρες ζήτησε «δίκαιη ειρήνη» για την Ουκρανία, βασισμένη στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, υπέρ της νομιμότητας, παρά το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον. Ωστόσο, η παρουσία του προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, κυρίως από την Ουκρανία, που την ερμήνευσε ως μεροληψία υπέρ της Ρωσίας, καθώς ο Γκουτέρες είχε απορρίψει προηγουμένως πρόσκληση για συμμετοχή σε Σύνοδο Ειρήνης στην Ελβετία.

Η παρουσία του προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις και κριτική, με την κίνησή του να θεωρείται απαξίωση των διεθνών δικαστικών οργάνων,  δεδομένου ότι έχει εκδοθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ένταλμα σύλληψης του  οικοδεσπότη της συνόδου, Βλαντίμιρ Πούτιν. Η ανάγκη διατήρησης διπλωματικών διαύλων από τον ΟΗΕ συγκρούεται με την υποχρέωση σεβασμού των αποφάσεων της διεθνούς δικαιοσύνης, αναδεικνύοντας σημαντικά διπλωματικά διλήμματα.

Αυτή η συνάντηση αναδεικνύει τη σημασία των BRICS στη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης και θέτει ερωτήματα για τον ρόλο του ΟΗΕ και των διεθνών οργανισμών στη διαχείριση σύνθετων κρίσεων, με τη διεθνή κοινότητα να δοκιμάζεται στους επόμενους μήνες.

Συμπεράσματα: Η Νέα Παγκόσμια Τάξη: Στο Κατώφλι μιας Ιστορικής Μετάβασης

Η σύνοδος των BRICS στην Καζάν αναδεικνύεται ως ορόσημο στη μετάβαση από τον μονοπολικό στον πολυπολικό κόσμο. Οι πρωτοφανείς εξελίξεις - από την ιστορική προσέγγιση Κίνας-Ινδίας μέχρι τον τολμηρό ελιγμό της Τουρκίας και την αμφιλεγόμενη στάση του ΓΓ του ΟΗΕ - σηματοδοτούν μια βαθιά μεταβολή στο διεθνές σύστημα.

Η συμμαχία, εκπροσωπώντας πλέον το 45% του πληθυσμού και το 37% του παγκόσμιου ΑΕΠ αλλά και το 80% της παραγωγής πετρελαίου, αμφισβητεί έμπρακτα την αμερικανική ηγεμονία. Η πρωτοβουλία για ένα εναλλακτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και η διεύρυνση της συμμαχίας τονίζουν τη σοβαρότητα αυτής της πρόκλησης. Ωστόσο, οι εσωτερικές αντιφάσεις παραμένουν έντονες, αφού η συνύπαρξη δημοκρατιών και αυταρχικών καθεστώτων, πλούσιων και φτωχών χωρών, ενεργειακών παραγωγών και καταναλωτών, δημιουργεί προβλήματα στη συνοχή της συμμαχίας.

Τέλος, καθώς εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή πολυεπίπεδων διεθνών σχέσεων, το ερώτημα δεν είναι πλέον αν θα αλλάξει η παγκόσμια τάξη, αλλά πώς θα διαμορφωθεί η νέα ισορροπία δυνάμεων. Η επιτυχία του εγχειρήματος των BRICS θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να μετατρέψει τη διαφορετικότητα σε πλεονέκτημα και να προσφέρει ένα βιώσιμο εναλλακτικό μοντέλο διεθνούς συνεργασίας.

P.S. Whereof what’s past is prologue; what to come, in yours and my discharge.”- William Shakespeare, The Tempest

The post Η Αναδυόμενη Νέα Τάξη Πραγμάτων- Μαργαρίτα Γεωργιάδου appeared first on Militaire.gr.