Η Κάσος προετοιμάζει τη Χάγη για να «μοιράσει» το Αιγαίο;

05:30 3/9/2024 - Πηγή: militaire

Tου Εμμανουήλ Μπέζα*

Το ιταλικό πλοίο «Ievoli Relume» ξεκίνησε από το λιμάνι του Ηρακλείου με στόχο να διεξάγει έρευνες, στο πλαίσιο των «Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος  (PCI)», δυνατότητας πόντισης καλωδίων για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Η Άγκυρα αμέσως αύξησε την επιτήρηση του τμήματος της ΑΟΖ της Τουρκίας μέσα στη Τ/Λ ΑΟΖ,

με UAV από το DALAMAN ενώ παράλληλα στην περιοχή βρέθηκαν τρεις τουρκικές φρεγάτες και δύο πυραυλάκατοι. Από ελληνικής πλευράς το ιταλικό πλοίο συνόδευε η κανονιοφόρος «Αήττητος» και στην περιοχή βρέθηκε η φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς». Η Τουρκία επίσης ανέπτυξε (deployment) ρωσικό σύστημα πυραύλων S-400 στα Άδανα για τυχόν χρήση τους σε περίπτωση που η ένταση αυξηθεί καθοριστικά.

Η Navtex η οποία είχε εκδοθεί έδειχνε πως το ιταλικό πλοίο θα κινηθεί τόσο εντός των 6 ν.μ. στο «στενό» νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου, σε περιοχή όπου η Ελλάδα ασκεί απόλυτη εθνική κυριαρχία αλλά και έξω από αυτά, σε δυνητική περιοχή εθνικής κυριαρχίας (6 με 12 ν.μ.).

Το επίμαχο σημείο

Οι Τούρκοι βρέθηκαν στην περιοχή και δημιούργησαν ζήτημα για ένα σημείο της Navtex που είχε εκδοθεί για το ιταλικό πλοίο το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στα 6 με 12 ν.μ. νοτίως της Κάσου/Καρπάθου, σε περιοχή που αναγνωρίζει το ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών ως απόλυτης ελληνικής κυριαρχίας αλλά το τουρκο-λιβυκό ως περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.   

Tι επιδίωξε η Τουρκία

Η Τουρκία επιδίωξε την έμπρακτη εφαρμογή του τουρκο-λιβυκού συμφώνου οριοθέτησης. Επιδίωξε δηλαδή να διατυπωθεί με νομικά αποδεκτά μέσα πως για την «επίμαχη περιοχή» το ιταλικό ερευνητικό χρειάζεται και την έγκρισή της για να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ερευνητική δραστηριότητα, επομένως η περιοχή στην οποία πραγματοποιεί την έρευνα είναι περιοχή άσκησης τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως αυτά ορίζονται στο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, τμήμα δηλαδή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

Η Τουρκία πέτυχε αυτό που ήθελε

Μια σειρά από πηγές επιβεβαιώνουν πως η Τουρκία πέτυχε αυτό που ήθελε, είτε επειδή το ιταλικό ερευνητικό συνέχισε κανονικά την έρευνά του αλλά και με τουρκική άδεια, είτε επειδή περιορίστηκε στα 6 ν.μ. σε αντίθεση με τη Navtex που είχε εκδοθεί επειδή η Τουρκία δεν του είχε δώσει άδεια να «βγει» έξω από αυτά και να εισέλθει στα «νερά» της.

-Αρχικά η ίδια η στάση της Ελλάδας το επιβεβαιώνει. Η ελληνική πλευρά βιάστηκε να δηλώσει πως το ιταλικό σκάφος έμεινε μέσα στα 6 ν.μ. ενώ και τα ελληνικά πλοία παρέμειναν αυστηρά μέσα στα 6 ν.μ. χωρίς να προσπαθήσουν να αποτρέψουν τα τουρκικά από το να αγκυροβολήσουν σε μια περιοχή που η χώρα μας δεν ασκεί απλά δυνητική εθνική κυριαρχία αλλά σύμφωνα με νομικές πηγές έχει αυθύπαρκτο δικαίωμα διαμορφωμένο εθιμικά να εφαρμόζει αιγιαλίτιδα ζώνη μέχρι τα 10ν.μ.

Όπως αναφέρει η Κύρα Αδάμ για τη στάση της Ελλάδας: «Με τις ενέργειές της η Τουρκία για την Κάσο «λέει» στον πρωθυπουργό: «Μας είπες ότι φυλάς μόνο τα 6ν.μ., επομένως δεν έχεις δικαίωμα να ξεμυτίσεις πέραν των 6ν.μ. από την Κάσο και την Κάρπαθο».

Το ίδιο έπραξε και ο ΥΠΕΞ κ. Γεραπετρίτης, που δήλωσε στη Βουλή ότι έχουμε κυριαρχία 6 ν.μ. από τις ακτές.

Με τις δηλώσεις αυτές η Τουρκία ήταν πέρα από σίγουρη ότι το ιταλικό ερευνητικό πλοίο δεν θα εισέλθει τελικώς στη διεθνή θάλασσα και επί της Τ/Λ ΑΟΖ, όπως και έγινε, αλλά θα αρκεστεί στα ελληνικά χωρικά ύδατα της Κάσου, στα οποία η Ελλάδα έχει πλήρη και αποκλειστική κυριαρχία.

Πέρα από την παραμονή της Ελλάδας μέσα από τα 6 ν.μ., η Καθημερινή και ο Μανώλης Κοττάκης μιλούν για τουρκική δήλωση κυριαρχίας και ελληνική αποδοχή:

-Καθημερινή: «Λίγο μετά τις 10 το βράδυ της Τρίτης 23 Ιουλίου, η κρίση άρχισε να βαίνει προς εκτόνωση. Από την ελληνική πλευρά το ιταλικό πλοίο ξεκίνησε ξανά τις έρευνές του στις 22.55 με άδεια από την Αθήνα. Σύμφωνα με άριστα πληροφορημένες πηγές, από το ιταλικό πλοίο δεν ζητήθηκε άδεια από τους Τούρκους, αλλά εστάλη ειδοποίηση περί έναρξης ερευνών στην περιοχή και στην τουρκική πλευρά. Αυτή η λεπτομέρεια οδήγησε, εν συνεχεία, και στην εκπομπή σήματος από τη φρεγάτα «Gokcu» προς το «Ievoli Relume» ότι είναι δυνατή η συνέχιση ερευνών εντός υποτιθέμενης τουρκικής υφαλοκρηπίδας».

-Μανώλης Κοττάκης: «Και οι ηχογραφημένες (διατεταγμένες) σιωπές στις οποίες υποχρεώθηκαν οι άνδρες και οι γυναίκες του Πολεμικού Ναυτικού στο κανάλι 16, όταν οι Τούρκοι τους προκαλούσαν από τους ασυρμάτους τους ότι η θαλάσσια περιοχή έξω από την Κάσο είναι τουρκική, είναι κι αυτές ντοκουμέντο αποδείξεων».

Επιβεβαιώνεται, έτσι, πως η Τουρκία πέτυχε τη νομική διατύπωση που επιδίωξε και στις δύο πιθανές περιπτώσεις: Υπάρχει επίσημα καταγεγραμμένη και μη αμφισβητήσιμη από ελληνικής πλευράς ανακοίνωση της Τουρκίας πως το ιταλικό ερευνητικό βρίσκεται εντός της υφαλοκρηπίδας της, είτε για συνεχίσει την έρευνα, είτε για να αποχωρήσει, επειδή δεν έλαβε άδεια από εκείνη. Και στις δύο περιπτώσεις η Τουρκία είτε δέχτηκε το ερευνητικό στα «νερά» της, είτε το έδιωξε από τα «νερά» της.                                                            

Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει έμπρακτη προσπάθεια της Ελλάδας να υπερασπιστεί την κυριαρχία της στα 6 με 12 ν.μ. σε μια περιοχή που με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας δύναται να ασκήσει μονομερώς απόλυτη εθνική κυριαρχία αλλά με βάση το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο δεν ασκεί καμία μορφής κυριαρχία. Το μόνο που υπήρξε ήταν ένα πληροφοριακό αλαλούμ, με την κυβέρνηση να μην ξεκαθαρίζει τι συνέβη και να αρκείται στο ότι παραμείναμε μέσα από τα 6 ν.μ. και δεν υπήρξε διπλωματική σύγκρουση.

Ουσιαστικά η Τουρκία δήλωσε πως πέτυχε αυτό που ήθελε στην Κάσο και η απάντηση της ελληνικής πλευράς ήταν ότι «εμείς υπερασπιστήκαμε τα 6 ν.μ.».

Η επανάληψη «δένει» νομικά το ζήτημα

Από τότε, το ιταλικό πλοίο συνεχίζει τις έρευνες του στην περιοχή με τις τρεις Navtex που έχουν εκδοθεί, 821/24 με διάρκεια 20 έως 21 Αυγούστου, 847/24  με διάρκεια από τις 25 έως 28 Αυγούστου και 853/24 με διάρκεια από 27 έως 30 Αυγούστου να «περιορίζουν» το πλοίο μέσα στα 6 ν.μ. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη νομική επιτυχία της Τουρκίας στο αρχικό περιστατικό, επιβεβαιώνουν πως η Τουρκία είναι αυτή που έχει «περιορίσει» την Ελλάδα στα ύδατα που αναγνωρίζει ως ελληνικά το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και την έχει απομακρύνει από αυτά που αναγνωρίζει το τουρκο-λιβυκό ως τουρκικά.

Οι NAVTEX, οι εκατέρωθεν ανακοινώσεις και συνομιλίες, οι οδηγίες από τις χώρες προς τα πλοία, οι δημόσιες δηλώσεις των ΥΠΕΞ, η εφαρμογή της Διακήρυξης των Αθηνών, όλα αυτά αποτελούν νομικά στοιχεία. Μάλιστα, οι πηγές δεν επιβεβαιώνουν μόνο πως η Τουρκία πέτυχε αυτό που ήθελε αλλά και πως η Ελλάδα αποδέχτηκε την τουρκική επιδίωξη μέσω της «διπλωματικής συνεννόησης».

Εκούσια υποχώρηση

Συγκεκριμένα, όλες οι παραπάνω πηγές αποδέχονται την ελληνική υποχώρηση αλλά και τη συνεννόηση μεταξύ των δύο χωρών. Επομένως, με το περιστατικό της Κάσου η Τουρκία πέτυχε τη νομική διατύπωση που επιδίωξε και η Ελλάδα υποχώρησε αλλά στα πλαίσια εκατέρωθεν συνεννόησης, δηλαδή ελληνικής εκούσιας υποχώρησης.

Ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών επισημαίνει και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό, μιλά για διπλωματική γέφυρα στα πλαίσια της Διακήρυξης των Αθηνών.

-Γεραπετρίτης στο Αθηναϊκό Πρακτορείο: «Καμία από τις δύο χώρες δεν αφίσταται από τις οικείες βασικές θέσεις, ούτε θα μπορούσαμε ευλόγως να το αναμένουμε αυτό», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Άλλωστε προβλέπεται ρητά και στη Διακήρυξη των Αθηνών ότι δεν θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις τους».

-Γεραπετρίτης στα Παραπολιτικά: «Στο πλαίσιο αυτό, όμως, έχει αξία η άμεση επικοινωνία που προλαμβάνει την τροπή των εντάσεων σε πραγματικές κρίσεις, όπως, άλλωστε, συνέβη σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν, με τεράστιο κίνδυνο για την ειρήνη».

Τι σημαίνει άραγε αυτό;

Η Διακήρυξη των Αθηνών

Το περιστατικό της Κάσου δεν δύναται αυτούσιο να καθορίσει το νομικό status-quo των χωρικών υδάτων στην περιοχή. Παρόλα αυτά, η Τουρκία στην Κάσο κέρδισε τη νομική μάχη, καθώς η εκούσια υποχώρηση παράγει νομικό αποτέλεσμα.

Η Τουρκία δημιουργεί ένα σύνολο νομικών επιτυχιών αναγνώρισης του τουρκο-λιβυκού πάνω στο ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο, αναγνώρισης δηλαδή των δικαιωμάτων της στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ένα σύνολο νομικών επιτυχιών αναγνώρισης μέσω συνεννόησης με την Ελλάδα, συνεννόησης στην οποία προτρέπει αυστηρά η Διακήρυξη των Αθηνών.

Η Διακήρυξη των Αθηνών δεν αποτελεί διεθνή συνθήκη. Παρόλα αυτά, η επανειλημμένη, κατά νομική αναλογία, εφαρμογή της σε περιοχές όπου τα δύο Μέρη έχουν εκατέρωθεν νομικές επιδιώξεις, με στόχο την επίλυση των διαφορών των Μερών δημιουργεί «έθιμο».

Σε αμφισβητούμενες περιοχές, που το ένα σύμφωνο επικαλύπτει το άλλο, η Αθήνα επικαλείται τη Διακήρυξη των Αθηνών για να συνομιλήσει με την Τουρκία και να επιλύσει το εκάστοτε ζήτημα, παράλληλα όμως η Τουρκία πετυχαίνει στις περιπτώσεις αυτές (Κάσος) νομικές νίκες αναγνώρισης του τουρκο-λιβυκού συμφώνου.

Εάν και τα δύο Μέρη έχουν ορίσει πως η Διακήρυξη των Αθηνών δεν παράγει νομικά αποτελέσματα, αυτό εμποδίζει τη Διακήρυξη να καταστεί συνθήκη, δεν την εμποδίζει όμως, από τη στιγμή μάλιστα που οι προτροπές της όταν εφαρμόζονται οδηγούν σε ενέργειες που παράγουν νομικά αποτελέσματα, να δημιουργεί «εθιμικό δίκαιο». Αντίστοιχο παράδειγμα μπορούμε να βρούμε στην υπόθεση «Καμερούν κατά Νιγηρίας με την Ισημερινή Γουινέα παρεμβαίνουσα», στην οποία το Διεθνές Δικαστήριο έκρινε ότι η Διακήρυξη της Maroua που είχαν υπογράψει οι ηγέτες των δύο κρατών το 1975, αντανακλά εθιμικό δίκαιο ως προς αυτό το ζήτημα.

Η Χάγη θα επικυρώσει τον διαμοιρασμό του Αιγαίου;

Εάν βρεθούμε στη Χάγη με τα δύο σύμφωνα (τα οποία αποτελούν διεθνείς συνθήκες) (τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο), οι υποχωρήσεις μέσω της συνεννόησης –λόγω της Διακήρυξης των Αθηνών – που έχουμε κάνει σε συγκεκριμένα περιστατικά θα οδηγήσουν το Δικαστήριο στις περιοχές αυτές να αναγνωρίσει τουρκικά κυριαρχικά δικαιώματα και όχι τα ελληνικά, το τουρκο-λιβυκό δηλαδή και όχι το ελληνο-αιγυπτιακό σύμφωνο.

Όπως είχαμε αναφέρει στο άρθρο μας «Η επίσκεψη Ερντογάν, η Χάγη και η υπόκλιση», ένα πολύ κακό σενάριο λέει πως η Ελλάδα επιχειρεί με ένα κακό συνυποσχετικό να λάβει μια απόφαση διαμοιρασμού του Αιγαίου μέσω Χάγης.

Το Διεθνές Δικαστήριο εκδικάζει υποθέσεις πάνω σε πέντε παράγοντες: Α) Γενικές Αρχές του Διεθνούς Δικαίου, Β) Εθιμικό Δίκαιο, Γ) Διεθνείς Συμβάσεις και Συνθήκες, Δ) Διεθνείς πρακτικές, E) Exa equo et bono (εξ έκβο ετ μπόνο).

Στις Διεθνείς Συμβάσεις και Συνθήκες δεν θα συμπεριλαμβάνεται το Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο η Τουρκία δεν αναγνωρίζει, αλλά θα βρίσκονται το ελληνο-αιγυπτικό και το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών. Ταυτόχρονα, στα επί μέρους περιστατικά υποχώρησης (π.χ. Κάσος) η Διακήρυξη των Αθηνών επικυρώνει τη συνεννόηση και την εκατέρωθεν αποδοχή του τι συνέβη και αντανακλά εθιμικό δίκαιο για τα δύο Μέρη.

Φαίνεται ίσως ότι η Αθήνα επιδιώκει να στείλει στη Χάγη τα δύο σύμφωνα (Συνθήκες) και μέσω της Διακήρυξης των Αθηνών να αφήσει το Δικαστήριο να ορίσει σε ποιες περιοχές αμφισβήτησης θα αναγνωρίσει το τουρκο-λιβυκό και σε ποιες το ελληνο-αιγυπτιακό τα οποία επικαλύπτονται. Εν απουσία του Δικαίου της Θάλασσας από το συνυποσχετικό, το Δικαστήριο σε περιπτώσεις ελληνικής υποχώρησης όπως της Κάσου, υπάρχει μεγάλο ενδεχόμενο να αναγνωρίσει το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και όχι το ελληνο-αιγυπτιακό.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι το νομικό σενάριο αυτό, αν συνυπολογίσουμε πως η χάραξη καθορίζεται από τα περιστατικά, μοιάζει ολοένα και πιο αληθινό όταν λάβουμε υπόψη αυτό που λέγεται για τον διαμοιρασμό του Αιγαίου ότι δηλαδή «νότια και ανατολικά της Κρήτης αυτοί, από τα δυτικά εμείς».

*Ο Εμμανουήλ Μπέζας είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Είναι άριστος απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εκλέχθηκε Έφηβος Βουλευτής το 2017. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023 ήταν υπεύθυνος προεκλογικής καμπάνιας. Είναι δημιουργός της εκπομπής Intellectus: Podcastandmore, συνιδρυτής των Determinants, ομάδα που αναλαμβάνει πολιτικές καμπάνιες στα socialmedia και αρθρογραφεί για νομικά, κοινωνικά και ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.

The post Η Κάσος προετοιμάζει τη Χάγη για να «μοιράσει» το Αιγαίο; appeared first on Militaire.gr.