«Και διηγώντας τα να κλαις»! Η ίδρυση του ΓΕΕΘΑ,73 χρόνια πριν και οι μεγάλες στγιμές του

06:15 17/1/2023 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμύνης, συμπληρώνει φέτος 73 χρόνια ζωής και στρατιωτικής δημιουργίας και δραστηριότητας.

Στην καρέκλα του αρχηγού, κάθισαν και διοίκησαν εμβληματικοί στρατηγοί, ναύαρχοι και πτέραρχοι, αξιωματικοί του πολέμου, που μάτωσαν την στολή τους σε μάχες, και άλλοι που ίσως άφησαν ισχνό το αποτύπωμα τους.

Το Επιτελείο σε κομβικές στιγμές κλήθηκε να πάρει αποφάσεις που σημάδεψαν την ιστορία και χειρίστηκε θέματα εξωτερικής

αμυντικής πολιτικής.

Το ΓΕΕΘΑ από την ίδρυση του μέχρι το 1959 στεγάσθηκε στο κτίριο της σημερινής Βουλής, Παλαιά Ανάκτορα, στον πρώτο όροφο του κτιρίου.

Στο μεταξύ μετά την εγκατάσταση του ΓΕΣ και του ΓΕΑ στο σημερινό τους κτίριο, λήφθηκαν αποφάσεις για την κατασκευή των χώρων όπου θα εγκαθίσταντο οι υπηρεσίες του ΓΕΕΘΑ, όπου και βρίσκονται σήμερα.

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ

Στις 11 Απριλίου 1950 με τον Α.Ν. 1431 συστάθηκε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠ.ΕΘ.Α) σε αντικατάσταση των μέχρι τότε υπαρχόντων Υπουργείων Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας.

Ο ίδιος νόμος με το άρθρο 2 προέβλεπε την οργάνωση του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ) δια του οποίου ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) ασκούσε όλες τις αρμοδιότητες που του έδινε ο υπόψιν νόμος. Του ΓΕΕΘΑ, προΐστατο ο Αρχηγός αυτού, ο οποίος επιλεγόταν από το Πολεμικό Συμβούλιο με εισήγηση του ΥΕΘΑ μεταξύ των ανωτάτων αξιωματικών του Στρατού Ξηράς, Ναυτικού και Αεροπορίας και διοριζόταν με Διάταγμα του ΥΕΘΑ.

Ο πρώτος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ ήταν ο Στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος.

ΑΡΧΗΓΟΙ ΓΕΕΘΑ

Στις 4 Σεπτεμβρίου 1950 εκδόθηκε Διάταγμα “Περί Οργανώσεως και Λειτουργίας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας” με το οποίο ρυθμίζονταν όλες οι λεπτομέρειες για τη συγκρότηση και λειτουργία των Υπηρεσιών του ΓΕΕΘΑ.

Με το Διάταγμα αυτό το ΓΕΕΘΑ περιλάμβανε:

α. Τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ.

β. Το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) το οποίο εμφανίζεται για πρώτη φορά ως συγκροτημένο όργανο.

γ. Το Μικτό Επιτελείο του οποίου η σύνθεση περιελάμβανε κατάλληλους αξιωματικούς που προέρχονταν από όλους τους κλάδους.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ

Το 1953 το ΓΕΕΘΑ καθορίστηκε να λειτουργεί ως συντονιστικό όργανο μέσω του οποίου ο ΥΕΘΑ ασκούσε τα καθήκοντά του.

Το 1968 η συντονιστική αρμοδιότητα του ΓΕΕΘΑ επί των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) καταργήθηκε και μετονομαζόμενο σε Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων (Α.Ε.Δ.) ασκούσε πλήρη Διοίκηση στους κλάδους των Ε.Δ. στην ειρήνη και στον πόλεμο. Επιπλέον καθιερώθηκε για τον Αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων ο βαθμός του Στρατηγού ή αντίστοιχου των άλλων κλάδων των Ε.Δ. αντί του Αντιστρατήγου.

Το 1977 το Α.Ε.Δ. μετονομάσθηκε πάλι σε ΓΕΕΘΑ και κατέστη το Ανώτατο συντονιστικό όργανο των ΕΔ για την εφαρμογή και υλοποίηση των αποφάσεων του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) και ΣΑΓΕ και οι Αρχηγοί ΓΕΣ, ΓΕΝ και ΓΕΑ ασκούσαν πλήρη διοίκηση στον Κλάδο τους.

Επιπλέον καθορίσθηκε η θητεία του Α/ΓΕΕΘΑ και ο τρόπος επιλογής του.

Επίσης προστέθηκαν νέες διατάξεις για θέματα αμυντικής πολιτικής, συμμαχικών και άλλων διεθνών υποχρεώσεων.

Τέλος προστέθηκαν διατάξεις για την οργάνωση και έλεγχο των ειρηνευτικών αποσπασμάτων σε αποστολές εκτός της Ελληνικής Επικράτειας.

Το 2002 Ψηφίσθηκε ο νόμος (Ν.2984/2002) για τη διακλαδικότητα σύμφωνα με τον οποίο τροποποιείται ο Ν. 2292/1995 και ο Α/ΓΕΕΘΑ ασκεί από την περίοδο της ειρήνης την επιχειρησιακή διοίκηση των Διακλαδικών Στρατηγείων και των υπ’ αυτών υπαγόμενων μονάδων που προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν για αντιμετώπιση στρατιωτικών ενεργειών που στρέφονται κατά της ασφάλειας της χώρας και των νόμιμων συμφερόντων της και απαιτούν συντονισμένη δράση δυνάμεων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το 2010 ψηφίστηκε ο νόμος (Ν.3883/2010) για θέματα Διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων, σύμφωνα με τον οποίο τροποποιείται ο Ν.2292/1995 και ο Α/ΓΕΕΘΑ ασκεί την πλήρη διοίκηση όλων των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.

ΠΕΡΙΚΕΦΑΛΑΙΑ ΑΓΚΥΡΑ ΠΤΕΡΥΓΕΣ

Το έμβλημα που είχε καθιερωθεί για το ΓΕΕΘΑ από της ιδρύσεώς του μέχρι της μετονομασίας του το 1968 σε Α.Ε.Δ. αποτελούνταν από σύμπλεγμα περικεφαλαίας, άγκυρας και πτερύγων τα οποία συμβόλιζαν, η μεν περικεφαλαία το Στρατό Ξηράς, η άγκυρα το Πολεμικό Ναυτικό και οι πτέρυγες την Πολεμική Αεροπορία. Στο έμβλημα αυτό η περικεφαλαία και οι πτέρυγες ήταν επικολλημένα στην άγκυρα, η οποία είχε όρθια θέση.

Μετά τη μετονομασία του ΓΕΕΘΑ σε Α.Ε.Δ. καθιερώθηκε με τη Φ. 494/116623/Σ. 2865/6-9-71 Δγη ΓΕΕΘΑ/1η ΜΕΟ/Δ1/2 νέο έγχρωμο έμβλημα το οποίο και αποτελείται από κόκκινη περικεφαλαία, μπλε άγκυρα και ασημένιες πτέρυγες που συμβόλιζαν, η περικεφαλαία το Στρατό Ξηράς, η άγκυρα το Πολεμικό Ναυτικό και οι πτέρυγες την Πολεμική Αεροπορία. Η χρωματιστή γραμμή (κόκκινη, μπλε, ραφ) συμβολίζει τον Κλάδο από τον οποίο προέρχεται ο εκάστοτε αρχηγός.

Στο δε έμβλημα αναγράφεται το ρητό:

«αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων,μηδέ γένος πατέρων αισχυνέμεν …

(Ομήρου Ιλιάς, Ζ 208-209)

Πάντοτε να είσαι πρώτος και να υπερέχεις από τους άλλους

και να μην ντροπιάζεις τη γενιά των προγόνων»

ΟΙ ΑΡΧΗΓΟΙ

1950-1951 ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ

1951-1952 ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ

1952-1954 ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΚΙΤΡΙΛΑΚΗΣ

1954-1959 ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΟΒΑΣ

1959-1962 ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ

1962-1965 ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΙΠΙΛΗΣ