Κρουαζιερόπλοιο Ελλάς: Το τραγικό τέλος από βομβαρδισμό στον Πειραιά με 400 νεκρούς

06:05 8/5/2021 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Την μοίρα ενός πλοίου από την στιγμή που γλιστράει από το ναυπηγείο στην θάλασσα μέχρι το τέλος της ζωής του δεν την ξέρει κανείς!

Μπορεί να ήταν ένα εντυπωσιακό και καλλίγραμμο σκαρί που δεν αντιμετώπισε δυσκολίες  βλάβες και φουρτούνες, παρά μόνο ήρεμα νερά.

Μπορεί να ταξίδεψε σε μέρη όμορφα και να αγκυροβόλησε σε ασφαλή λιμάνια, μπορεί να μετέφερε ήσυχους και ενδιαφέροντες ανθρώπους, η ακίνδυνα φορτία, αλλά να έχει ένα φινάλε τραγικό με αίμα, πόνο και θάνατο…

Αυτή είναι η κατάρα η η ευλογία του κάθε βαποριού!

Ένα τέτοιο πλοίο

με ονειρεμένη ζωή και εφιαλτικό τέλος ήταν το «Ελλάς».

Το πρώτο ελληνικό κρουαζιερόπλοιο που έμεινε στον υγρό του τάφο στο λιμάνι του Πειραιά για πολλά χρόνια, θύμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου και της αγριότητας των κατακτητών της χώρας.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ «ΕΛΛΑΣ»

To 1936 η Ελλάδα απέκτησε το πρώτο της κρουαζιερόπλοιο ή περιηγητικό σκάφος όπως αποκαλούνταν τότε. 

Κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, οι κρουαζιέρες αποτελούσαν ένα προνόμιο για την  τότε οικονομική ελίτ.

 Ήδη από τις αρχές του αιώνα υπήρχαν πλοία που εξειδικεύονταν σε περιηγητικούς πλόες, αλλά όχι στην Ελλάδα. 

Ορισμένες αρχαιολογικές εταιρίες όπως η γερμανική διοργάνωναν από τότε περιηγήσεις δια θαλάσσης σε μέρη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ναυλώνοντας κάποιο ακτοπλοϊκό σκάφος που πρόσφερε στοιχειώδεις ανέσεις. 

Τη δεκαετία του είκοσι, όλο και περισσότερα πλοία κατέπλεαν στον Πειραιά και σε άλλα ελληνικά λιμάνια στα πλαίσια των κρουαζιέρων που πρόσφεραν.

 Στα μέσα της δεκαετίας, μια αμερικανική εταιρία ναύλωνε κάθε χρόνο ένα ακτοπλοϊκό προκειμένου να το χρησιμοποιήσει για κρουαζιέρες στο Αιγαίο που απευθύνονταν σε αρχαιολάτρες και ιστοριοδίφες τουρίστες. 

Στα μέσα της δεκαετίας του τριάντα και καθώς ο τομέας των θαλάσσιων περιηγήσεων εξελισσόταν, η μεγαλύτερη ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρία, η Ακτοπλοΐα της Ελλάδος, αποφάσισε να εισέλθει σε αυτόν. Για αυτό το σκοπό διέθεσε το πιο κατάλληλο σκάφος της, το 1.823 κ.ο.χ. επιβατηγό ατμόπλοιο «ΕΛΛΑΣ», διαστάσεων 93,8 Χ 11,9 μέτρων, το οποίο και ανακαινίστηκε το 1937 για το νέο του ρόλο.

Το κομψό σκάφος είχε ναυπηγηθεί το 1893 στα Laird Bros στο Birkenhead της Αγγλίας ως η υπό βρετανική σημαία θαλαμηγός VALIANT για τον Αμερικανό μεγιστάνα W.K.Vanderbilt. Με διαστάσεις 93,8 x 11,9 μέτρων, το 1.823 κ.ο.χ. ατμοκίνητο σκάφος αποτέλεσε τότε τη μεγαλύτερη και πολυτελέστερη θαλαμηγό στον κόσμο.

 Το 1910 πουλήθηκε στην Ocean Transport Co και κατόπιν στον Βρετανό Λόρδο Pirrie.

 Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επιτάχθηκε από το βρετανικό Π.Ν. μετονομαζόμενο σε VALIANT II προκειμένου να διαφοροποιηθεί από το θωρηκτό VALIANT. Η θαλαμηγός εξοπλίστηκε και χρησίμευσε σε περιπολίες και παραλίγο να βυθιστεί καθώς το 1914 προσέκρουσε σε νάρκη στα ανοιχτά της Σκωτίας.

 To σκάφος επισκευάστηκε και υπηρέτησε μέχρι το 1919 οπότε και επεστράφη στους ιδιοκτήτες του.

 Στα τέλη του 1927 αγοράστηκε από την Ατμοπλοΐα Μανουηλίδη και μετονομάστηκε ΗΡΑ Μ.

Το 1929 η Ατμοπλοΐα Μανουλίδη εντάχθηκε μαζί με τα τρία πλοία της στη νεοσύστατη Ακτοπλοΐας της Ελλάδος και το 1933 το ΉΡΑ Μ. μετονομάστηκε σε ΈΛΛΑΣ.

 Μετά την μετατροπή του σε τουριστικό το 1937 πραγματοποίησε σειρά πλοών με αφετηρία λιμένες της Μεσογείου.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Την επομένη της κήρυξης του ελληνοιταλικού πολέμου το πολυτελές βαπόρι επιτάχθηκε από την κυβέρνηση, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί σε στρατιωτικές μεταφορές. 

Το πλοίο πραγματοποίησε σειρά πλοών από τον Πειραιά προς τα νησιά του Αιγαίου, ενώ το Μάρτιο του 1941 έπλευσε από τη Σούδα στην Αλεξάνδρεια, επιστρέφοντας στον Πειραιά στις 29 Μαρτίου.

 Στις 6ης Απριλίου οι Γερμανοί πραγματοποίησαν ρίψεις ναρκών στις θαλάσσιες προσβάσεις του Πειραιά και το βράδυ πραγματοποιήθηκε ο καταστροφικός βομβαρδισμός του λιμένος.

 Το «ΕΛΛΑΣ» βρισκόταν τότε στον κόλπο της Ελευσίνας με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί εκεί εξαιτίας της ναρκοθέτησης των εξόδων. Με μια καλά σχεδιασμένη προσπάθεια τα πλοία απομακρύνθηκαν στα ανοιχτά του Σαρωνικού σε αναμονή διαταγών, όμως παρέμειναν εύκολος στόχος για τα γερμανικά αεροσκάφη.

 Η έκρηξη μιας βόμβας πλησίον του ΕΛΛΑΣ είχε ως αποτέλεσμα να υποστεί ρήγμα στον κύριο ατμαγωγό σωλήνα και να καθηλωθεί για επισκευές.

 Το πλοίο είχε τραγικό τέλος όταν βομβαρδίστηκε στις 24 Απριλίου 1941 και ενώ είχε πλαγιοδετήσει μπροστά από την πενταόροφη λιμενική αποθήκη στο βόρειο άκρο της Ηετιωνείας Ακτής του Πειραιά, με σκοπό να παραλάβει Άγγλους υπηκόους, τραυματίες στρατιώτες καθώς και Έλληνες ιδιώτες που ήθελαν να διαφύγουν προς τη Μέση Ανατολή.

Το πλοίο θα αναχωρούσε αφού σκοτεινιάσει, ώστε να πλεύσει στο Αιγαίο υπό την κάλυψη του σκοταδιού.

 Μέχρι τότε οι ταξιδιώτες  θα έπρεπε να παραμείνουν στο παράπλευρο καταφύγιο.

 Ωστόσο οι Άγγλοι παρέβησαν τη διαταγή και ξεκίνησαν την επιβίβαση παρασύροντας έτσι και Έλληνες επιβάτες.

 Στο πλοίο επιβιβάστηκαν περίπου 400 Βρετανοί, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί τραυματίες καθώς και περί τα 500 μέλη της βρετανικής παροικίας (κυρίως Κύπριοι και Μαλτέζοι) προκειμένου να διαφύγουν από την επερχόμενη γερμανική κατοχή.

 Κάποιες βρετανικές μαρτυρίες κάνουν λόγο για διαρροή μελών του πληρώματος που επιθυμούσαν να παραμείνουν κοντά στις οικογένειες τους. 

Τις θέσεις τους κάλυψαν ναυτικοί των πλοίων που είχαν βυθιστεί τις προηγούμενες ημέρες. 

Περί τις 7 μ.μ. και πριν τη δύση του ήλιου, εμφανίστηκαν επτά γερμανικά αεροσκάφη Stukas και σήμανε συναγερμός.

 Επετέθησαν σε δυο κύματα στο «ΕΛΛΑΣ» πολυβολώντας το σκάφος σπέρνοντας τον θάνατος σε όσους βρίσκονταν στα εξωτερικά καταστρώματα.

 Πολλοί προσπάθησαν να διαφύγουν στο εσωτερικό του σκάφους προκειμένου να καλυφθούν. 

Κατόπιν τα αεροσκάφη έριξαν τις βόμβες τους με αποτέλεσμα το πλοίο να πληγεί πέντε φορές και να ξεσπάσει πυρκαγιά.

 Η ξύλινη επένδυση των υπερκατασκευών και τα υπόλοιπα εύφλεκτα υλικά ενίσχυσαν τη φωτιά που επεκτάθηκε με μεγάλη ταχύτητα. Από τις εκρήξεις το κατάστρωμα υποχώρησε σε κάποια σημεία, καταπλακώνοντας όσους βρίσκονταν στο κατώτερο κατάστρωμα και δημιουργώντας εμπόδια στη διαφυγή όσων είχαν κατέλθει στα κατώτερα καταστρώματα. Άλλες τρείς βόμβες εξερράγησαν στην προκυμαία επιτείνοντας τον πανικό.

 Η μοναδική κλίμακα που ένωνε το σκάφος με τη ξηρά καταστράφηκε με αποτέλεσμα να ενταθεί ο πανικός μεταξύ των εγκλωβισμένων. 

Καθώς το «ΕΛΛΑΣ» δεν διέθετε μέσα καταπολέμησης της φωτιάς, αυτή ήταν αδύνατο να ελεγχθεί, ενώ χρειάστηκε μια ώρα περίπου για να καταφθάσει δύναμη της πυροσβεστικής.

 Στο μεταξύ, οι σωληνώσεις του λεβητοστασίου διερράγησαν στέλνοντας καυτό νερό σε όλες τις κατευθύνσεις.

 Η υψηλή θερμοκρασία από τη φωτιά που είχε ζώσει το σκάφος έκανε την κατάσταση ανυπόφορη, ενώ τα πολεμοφόδια που είχαν μεταφερθεί στο σκάφος άρχισαν να εκρήγνυνται.

 Ορισμένοι πήδηξαν στη θάλασσα για να σωθούν, ενώ οι κραυγές των εγκλωβισμένων στα φλεγόμενα συντρίμμια γέμιζαν την ατμόσφαιρα.

Η ΑΥΤΟΒΥΘΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ

Μετά από ώρες προσπαθειών κατάσβεσης, ο Λιμενάρχης Πλοίαρχος Α. Μπαχάς – σύμφωνα με την αναφορά που υπέβαλε – επέβη σε ένα εξοπλισμένο ρυμουλκό για να βυθίσει το φλεγόμενο επιβατηγό, προκειμένου να μην παρασυρθεί και φράξει την έξοδο του λιμανιού.

 Οι νεκροί υπολογίζονται από τους Βρετανούς σε περισσότερους από τριακόσιους ενώ πολλοί ακόμη τραυματίστηκαν από τα θραύσματα των βομβών, έπαθαν εγκαύματα από τις φωτιές με αποτέλεσμα να πεθάνουν αργότερα και άλλοι τραυματίστηκαν κατά την προσπάθεια τους να βγουν από το καράβι.

Οι μεταπολεμικές προσπάθειες για τον καθαρισμό του λιμανιού είχαν ως αποτέλεσμα να ξεκινήσει το Μάιο του 1946 και η επί τόπου διάλυση της άλλοτε ναυαρχίδας της «Ακτοπλοΐας της Ελλάδος», του επιβατηγού «ΕΛΛΑΣ».

 Η διάλυση του ναυαγίου έγινε μάλλον σπασμωδικά μιας και συνεχιζόταν ακόμη το 1948.

 Τότε απέκτησε τα δικαιώματα για την ανέλκυση των υπολειμμάτων του σκάφους ο Περικλής Λιαμής, μέλος μιας οικογένειας που πραγματοποίησε σειρά ναυαγιαιρεσιών κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες.

 Το ναυάγιο ανατινάχθηκε προκειμένου να αποκαρφωθούν τμήματα του, τα οποία στη συνέχεια ανελκύστηκαν με τη βοήθεια πλωτού γερανού. 

Ακολούθως τεμαχίστηκαν σε μικρότερα τμήματα και μεταφέρθηκαν στα χυτήρια προκειμένου να ανακυκλωθούν και να χρησιμεύσουν εκ νέου στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης χώρας.

Πηγή

wreckhistory

 Άρης Μπιλάλης

The post Κρουαζιερόπλοιο Ελλάς: Το τραγικό τέλος από βομβαρδισμό στον Πειραιά με 400 νεκρούς appeared first on Militaire.gr.