Μνήμες και ντοκουμέντα πολέμου: Τα άγνωστα ιταλικά ναυάγια στον Σαρωνικό

06:05 4/1/2023 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Στα σκοτεινά νερά των ελληνικών θαλασσών, υπάρχουν ακόμα σκουριασμένες και γεμάτες όστρακα, οι «μνήμες του πολέμου»!

Πλοία κάθε είδους και εκτοπίσματος που βούλιαξαν στις ναυτικές εχθροπραξίες παρασέρνοντας στον υγρό τους τάφο ναυτικούς, στρατιωτικούς και απλούς επιβάτες.

Ο ακριβής αριθμός τους ακόμα και σήμερα, παραμένει άγνωστος…

Κοντά στην Αττική, στον Σαρωνικό –για παράδειγμα-, «κοιμούνται» στον βυθό μεταξύ των άλλων και ιταλικά πολεμικά πλοία των κατακτητών, που πρόσφατα εντοπίστηκαν.

Έτσι έγιναν γνωστά

τα ονόματα τους και η τελευταία αποστολή τους μέχρι το τέλος  που

τους επεφύλαξε η μοίρα.

ΤΟ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ CURTATONE

Το CURTATONE θεωρείται από πολλούς σαν ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά ναυάγια του Σαρωνικού.

Η δράση του σαν συνοδευτικό των ιταλικών νηοπομπών της νότιας Αδριατικής, όσο και ο ρόλος του στις πολεμικές επιχειρήσεις του Άξονα στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα η συμμετοχή του σαν συνοδευτικό νηοπομπών που σχετίζονται με την „Μάχη της Κρήτης“, το καθιστούν ιστορικό μάρτυρα των γεγονότων που επηρέασαν την ιστορία της ανατολικής Μεσογείου κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αμέσως μετά την είσοδο της Ιταλίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 10 Ιουνίου του 1940, το CURTATONE μαζί με τα αδελφά του πλοία CALATAFIMI, MONZAMBANO και CASTELFIDARDO, τοποθετήθηκε στην 16η Μοίρα Τορπιλοβόλων η οποία συνόδευε νηοπομπές στην νότια Αδριατική.

Το πλοίο έδρασε σαν συνοδευτικό νηοπομπών, κυρίως ανάμεσα στο Μπάρι της Ιταλίας και το Δυρράχιο της Αλβανίας, από τον Ιούνιο του 1940 έως και τον Απρίλη του 1941.

Άξιο αναφοράς,  είναι το γεγονός ότι το CURTATONE συνόδευσε την νηοπομπή της 24ης Νοεμβρίου 1940 από το Μπάρι της Ιταλίας στην Αυλώνα της Αλβανίας, αποτελούμενη από τα τρία ιταλικά επιταγμένα ατμόπλοια CITTA DI SAVONA, CITTA DI AGRIGENTO και MONROSA.

Ως γνωστόν το τελευταίο βυθίστηκε από επίθεση με τορπίλες του βρετανικού υποβρυχίου HMS TRIUMPH, τον Οκτώβρη του ΄41 στα νότια της νησίδας Αρσίδα του Σαρωνικού.

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ Η ΒΥΘΙΣΗ

Στις 5 Μαΐου του 1941 και μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, το CURTATONE, μαζί με τα προαναφερόμενα αδελφά του πλοία, εντάχθηκε στη νεοϊδρυθείσα ιταλική Ναυτική Διοίκηση Βορείου Αιγαίου (Comando Gruppo Navaledell’ Egeo Settentrionale) η οποία είχε την έδρα της στην Αθήνα και συμμετείχε με την γερμανική Kriegsmarine σε επιχειρήσεις στο Αιγαίο Πέλαγος.

Συμμετέχοντας σε νηοπομπή αποτελούμενη από το συνοδευτικό MONZAMBANO και τα ατμόπλοια CASTELLON, MARITZA, SANTAFE, ALICANTE και PROCIDA, τα οποία μετέφεραν στρατιωτικό υλικό της Βέρμαχτ, το CURTATONE κατέπλευσε στο λιμάνι της Πάτρας στις 16 Μαΐου του ΄41.

Σύμφωνα με τα πολεμικά ημερολόγια του γερμανικού Ναυαρχείου Αιγαίου το CURTATONE διατάχθηκε να συμμετάσχει σαν συνοδευτικό στις επιχειρήσεις εφοδιοπομπών που σχετίζονται με την „Μάχη της Κρήτης“ και την αποκαλούμενη επιχείρηση „Ερμής“. Σύμφωνα με τις ημερολογιακές αυτές αναφορές οργανώθηκε η αποστολή δυο νηοπομπών, με εφόδια και στρατό, με σκοπό της ενίσχυση των μονάδων που θα έπεφταν με αερομεταφορές στην Κρήτη.

Οι δυο αυτές νηοπομπές έλαβαν τα κωδικά ονόματα „Μάλεμε“ και „Ηράκλειον“.

Η νηοπομπή „Μάλεμε“ είχε προγραμματισθεί να ξεκινήσει από τον Πειραιά και η νηοπομπή „Ηράκλειον“ από το Λαύριο.

Η νηοπομπή „Ηράκλειον“, η οποία αποτελείτο από δυο τμήματα, το τμήμα „Χαλκίδας“ και το τμήμα „Μεγάρων“, είχε προγραμματισθεί να συνοδευθεί από τα ιταλικά τορπιλοβόλα SAGITTARIO (κυβερνήτης Giuseppe Cigala Fulgosi) και CURTATONE (κυβερνήτης Serafino Tassara).

Στις 20 Μαΐου 1941, στη μία το μεσημέρι, τα δυο αυτά πλοία έπλεαν με προορισμό την περιοχή του Σουνίου για να συναντήσουν τη νηοπομπή „Ηράκλειον“, με σκοπό να τη συνοδεύσουν αρχικά μέχρι τη Μήλο και από εκεί προς την Κρήτη.

Στις 13:51 και ενώ βρισκόταν κοντά στην νήσο Φλέβες, στα πλαίσια του ελληνικού ναρκοπεδίου που τοποθετήθηκε τον Οκτώβρη του 1940, το τορπιλοβόλο CURTATONE προσέκρουσε σε ελληνική νάρκη με αποτέλεσμα να προκληθεί μεγάλη έκρηξη η οποία βύθισε το CURTATONE μέσα σε λίγα λεπτά.

Όπως αναφέρει ο κυβερνήτης του SAGITTARIO, Giuseppe Cigala Fulgosi, στο πολεμικό ημερολόγιο του πλοίου του, το οποίο έπλεε δυο περίπου μίλια πίσω από το CURTATONE, η έκρηξη ήταν πολύ ισχυρή με αποτέλεσμα το πλοίο να βυθιστεί γρήγορα με μεγάλες απώλειες.

Χάθηκαν 94 άνδρες, συμπεριλαμβανομένου του κυβερνήτη, και σώθηκαν 34 (τα γερμανικά αρχεία αναφέρουν 29 διασωθέντες).

Η ταυτότητα του πλοίου.

Τύπος: 1923-1938 Αντιτορπιλικό (ιταλ. Caccia torpediniere), 1938-1941 Τορπιλοβόλο (ιταλ. Torpediniera)

Εκτόπισμα: Στάνταρ 953 τόνοι / Πλήρες φορτίου 1.214 τόνοι

Μήκος: 84,7 μέτρα

Πλάτος: 7,5 μέτρα

Βύθισμα: Στάνταρ 2,6 μέτρα / Πλήρες φορτίου 3,06 μέτρα

Πρόωση: 2 ατμοτουρμπίνες τύπου Zoelly, τροφοδοτούμενες από 4 λέβητες Thornycroft, παράγοντας ισχύ 22.000 – 27.500 ίππων

Έλικες: 2

Ενδεικτική ταχύτητα: 30 κόμβοι.

ΝΑΡΚΑΛΙΕΥΤΙΚΟ R.D.7

Το ναυάγιο του R.D. 7, το οποίο δεν αποτελεί μόνο ένα μνημείο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και έναν θαλάσσιο τάφο των ιταλών ναυτών που χάθηκαν σε αυτό, έρχεται να προστεθεί στον σχετικά μακρύ κατάλογο των πολεμικών και εμπορικών πλοίων, τα οποία βυθίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού Κόλπου, κατά την χρονική περίοδο δράσης της Regia Marina στην Ελλάδα, από τον Μάιο του 1941 έως και τον Σεπτέμβριο του 1943.

Αν και πρόκειται για ένα μικρό σχετικά πλοίο, ο επιχειρησιακός του ρόλος, σαν ναρκαλιευτικό του ιταλικού Βασιλικού Ναυτικού, καθιστά το R.D. 7 έναν σημαντικό μάρτυρα των γεγονότων που συνδέονται τόσο με την ιταλική, αλλά και με την ελληνική ιστορία, καθώς αυτό βυθίστηκε από νάρκη του ελληνικού ναρκοπεδίου Μεθάνων-Μονής, το οποίο τοποθετήθηκε από ελληνικά ναρκοβόλα πλοία μια ακριβώς ημέρα μετά την κήρυξη του Ελληνοïταλικού Πολέμου.

Η απώλεια του R.D. 7 αποτελεί την μοναδική απώλεια του ναρκοπεδίου αυτού, το οποίο συνέχισε να υφίσταται μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στα γερμανικά ιστορικά αρχεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το Ημερολόγιο του διοικητή της Θαλάσσιας Άμυνας Αττικής (Kommandant der Seeverteidigung Attika), εμπεριέχει, ανάμεσα στις καταγραφές των πεπραγμένων της 15ης Ιουνίου 1942, μια λιτή καταχώρηση η οποία αναφέρει τα εξής:

«Στις 07:15, στο ναρκοπέδιο Μεθάνων, βυθίστηκε το ιταλικό ναρκαλιευτικό πλοίο “RD 7“ μετά από πρόσκρουση σε νάρκη. Σκάφη που απέπλευσαν από την Πέρδικα (Αίγινα), κατάφεραν να σώσουν 6 άτομα από τα συνολικά 24 άτομα του πληρώματος.»

Την 26η Μαρτίου 1941 το πλοίο, με κυβερνήτη τον Salvatore Galatolo, εστάλη στην θαλάσσια περιοχή των ελληνοαλβανικών συνόρων, όπου και παρέμεινε μέχρι και την υπογραφή της συνθηκολόγησης του ελληνικού στρατού με τις δυνάμεις του Άξονα, από τον στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου, τον Απρίλη του 1941. Στην συνέχεια, τον Μάιο του ίδιου έτους, το R.D.7 κατέπλευσε μέσω Πάτρας στον Πειραιά, όπου και εντάχθηκε στην νεοσύστατη 2η Μοίρα του 39ου Στολίσκου Ναρκαλιευτικών του ιταλικού Βασιλικού Ναυτικού, επιχειρώντας πρωτίστως στην περιοχή του Σαρωνικού υπό την διοίκηση του Marisudest (Comando Gruppo Navale dell’ Egeo Settentrionale).

Το βράδυ της 14ης Ιουνίου 1942 το R.D. 7 αναχώρησε από την Πειραιά, με κυβερνήτη του τον αξιωματικό Vito Guglielmi, σαν εποπτικό σκάφος, για μια αποστολή στα νότια της νήσου Αίγινας.

Επρόκειτο για την τελευταία αποστολή του πλοίου, καθώς το πρωί της επόμενης ημέρας, 15η Ιουνίου 1942, και ενώ το R.D. 7 έπλεε στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην χερσόνησο Μεθάνων και στην νήσο Μονή Αιγίνης, προσέκρουσε σε νάρκη του παλαιού ελληνικού ναρκοπεδίου Αγίου Γεωργίου Μεθάνων με αποτέλεσμα να βυθισθεί.

ΤΑ ΝΑΡΚΟΠΕΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΓΙΔΕΣ

Αμέσως μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα και την παράδοση των σχεδίων των ελληνικών ναρκοπεδίων στις γερμανικές ναυτικές αρχές, τα ναρκοπέδια των Αγίου Γεωργίου Μεθάνων-Μονής Αιγίνης, και Φλεβών-Τούρλου Αιγίνης, ενσωματώθηκαν από τον γερμανικό στρατό στο αμυντικό δίκτυο Παράκτιας Προστασίας Αττικής, και ήταν τα μόνα εν λειτουργία ναρκοπέδια στον Σαρωνικό Κόλπο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1942, όπου ξεκίνησε η ναρκοθέτηση του βορείου Αιγαίου Πελάγους από το ιταλικό ναρκοβόλο BARLETTA.

Το ναυάγιο του ναρκαλιευτικού R.D. 7  βρίσκεται επικαθήμενο επί της τρόπιδας, σε αμμώδη και λασπώδη βυθό, σε μέγιστο βάθος 100 μέτρων, έχοντας τον άξονα πρύμνης-πλώρης σε κατεύθυνση 275 περίπου μοιρών.

Από το ναυάγιο λείπει η πλώρη του σκάφους, μαζί με το πυροβόλο των 76/40 χιλ., η οποία έχει αποκοπεί ολοκληρωτικά, ακριβώς μπροστά από το πιλοτήριο και τους χώρους ενδιαίτησης των αξιωματικών.

ΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ

Σύμφωνα με τις γερμανικές ημερολογιακές καταγραφές, η βύθιση του R.D. 7 θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα βίαιη, καθώς λόγω της έκρηξης και της βύθισης του πλοίου απωλέσθηκαν δέκα οκτώ από τα συνολικά είκοσι τέσσερα μέλη του πληρώματος, συμπεριλαμβανομένου και του κυβερνήτη Vito Guglielmi.

Όπως πληροφορούν οι γερμανικές αρχειακές πηγές, τα καΐκια των ψαράδων της Πέρδικας, ενός χωριού στα νότια της Αίγινας, ήταν εκείνα τα οποία έσπευσαν αμέσως στον τόπο του ατυχήματος και κατάφεραν τελικά να σώσουν έξι άτομα από τα συνολικά είκοσι τέσσερα άτομα του πληρώματος του R.D. 7. Οι ιταλικές πηγές κάνουν λόγο για πάνω από είκοσι απώλειες και μόνο για πέντε επιζώντες.

Αν επισκεφθεί κανείς σήμερα την νότια πλευρά της ακατοίκητης νήσου Μονή, θα συναντήσει σε βάθος δώδεκα περίπου μέτρων, στην περιοχή που αποκαλείται από τους αιγινήτες ψαράδες «Φωκοσπηλιά», τα υπολείμματα μιας νάρκης Vickers, η οποία προφανώς προήλθε από το προαναφερόμενο ναρκοπέδιο, και η οποία παρέμεινε να θυμίζει μέχρι σήμερα τα δεινά του πολέμου και το πλησίον σε αυτή βρισκόμενο ναυάγιο του ιταλικού ναρκαλιευτικού R.D. 7.

Πληροφορίες- εικόνες

grafasdiving.gr

The post Μνήμες και ντοκουμέντα πολέμου: Τα άγνωστα ιταλικά ναυάγια στον Σαρωνικό appeared first on Militaire.gr.