«Ο Τραμπ «τραβάει» την Ρωσία στη νέα Δύση»

05:26 24/2/2025 - Πηγή: militaire

 Του Εμμανουήλ Μπέζα (*)

Είναι φανερό και δημοσίως ειπωμένο πως οι διαπραγματεύσεις στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας μεταξύ των αντιπροσωπειών των ΗΠΑ και της Ρωσίας δεν αφορούν μόνο στον πόλεμο της Ουκρανίας. Εκεί, έχει οριοθετηθεί ένα πλάνο κινήσεων που θα εμπεριέχει και τη διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία, ώστε η επόμενη κυβέρνηση να είναι αυτή η οποία θα «υπογράψει» την τελική συμφωνία. Η επιμονή των Ευρωπαίων να αντιτίθενται στη διαπραγμάτευση και η επιρροή

που ασκούν στον Ζελένσκι, είναι καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση «απομάκρυνσής» του αφού μπορεί να υπονομεύσει συνολικά τις διαπραγματεύσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Τραμπ μέσω της επίθεσης του προς τον Ζελένσκι, κατευθύνει ήδη το αφήγημα της επικείμενης εκλογικής αναμέτρησης.

Έτσι, οδηγούμαστε σε μια νέα εποχή στις Αμερικανο-Ρωσικές σχέσεις, κάτι το οποίο ανακοίνωσε και ο Τραμπ μετά την τηλεφωνική του συνομιλία με τον Πούτιν την προηγούμενη εβδομάδα δηλώνοντας:

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

«Μιλήσαμε ο καθένας για τη δύναμη των σεβαστών Εθνών μας και το μεγάλο όφελος που θα έχει κάποια μέρα η συνεργασία μας».

Αλλά και ο Πούτιν μέσω του εκπροσώπου του Ντμίτρι Πεσκόφ, μετά  απ’ αυτό το τηλεφώνημα δήλωσε:

«Ο Πούτιν υποστήριξε επίσης μία από τις κύριες θέσεις του Τραμπ, ότι έχει έρθει η ώρα να συνεργαστούν οι χώρες μας».

Ο Γιούρι Ουσακώφ από τη ρωσική αντιπροσωπεία στη Σαουδική Αραβία δήλωσε από το Ριάντ:

«Το κύριο ζήτημα είναι να ξεκινήσει μια πραγματική εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ μας και της Ουάσιγκτον».

Ενώ και ο Μάρκο Ρούμπιο με τη σειρά του δήλωσε:

«Αρχίζουμε να εργαζόμαστε σε υψηλά επίπεδα, εξετάζοντας τόσο την γεωπολιτική όσο και την οικονομική συνεργασία που θα μπορούσε να προκύψει μεταξύ των χωρών μας με απαρχή τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία».

Από ότι φαίνεται, θα έχουμε στρατηγική συνεργασία σε ενέργεια, εμπόριο και διπλωματία μεταξύ των δύο χωρών. Άλλωστε, κάτι τέτοιο γίνεται φανερό και από τις πολυάριθμες συναντήσεις που έχουν πραγματοποιήσει οι δύο πλευρές, με τον Τραμπ να δηλώνει πως «Ο Στιβ Γουίτκοφ πέρασε 3 ώρες με τον Πούτιν», χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για φυσική παρουσία και ο διευθύνων σύμβουλος του ρωσικού Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων Κιρίλ Ντμιτρίεφ, πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων στο Ριάντ, δήλωσε πως «Είχαμε αρκετές συναντήσεις με μέλη της ομάδας Τραμπ».

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Η αντίληψη του Τραμπ

Ο Τραμπ αντιλαμβάνεται τη Ρωσία μετα-σοβιετικά, δηλαδή θέλει να εφαρμόσει αυτά τα οποία κήρυτταν οι ΗΠΑ για τη σχέση των δύο χωρών αφού έπεσε το σοβιετικό καθεστώς. Aυτά, σύμφωνα με τον καθηγητή Τζέφρι Σακς, όχι απλά δεν εφαρμόστηκαν αλλά η Δύση συνέχιζε να βλέπει μπροστά της την απειλή της Σοβιετικής Ένωσης με τον Ομπάμα να σημαίνει την έναρξη ενός νέου ψυχρού πολέμου μέσω της «παρέμβασης» των ΗΠΑ το 2014 στην Ουκρανία, για την οποία ο καθηγητής Γκλενν Ντίσεν σημειώνει χαρακτηριστικά:

«Κάθε δημοσκόπηση μεταξύ 1991 και 2014 έδειξε ότι μόνο το 20% περίπου των Ουκρανών ήθελε να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ».

Από τη μεριά του ο Μπάιντεν εισήλθε σ’ αυτόν τον «νέο ψυχρό πόλεμο» το 2022 επίσημα, με την πολεμική και οικονομική στήριξη της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ, ενισχύοντας παράλληλα κατά 20% τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη σε προσωπικό.

Μπορεί η Δύση να βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Ρωσία, κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει για την Ανατολή, με την μετά-σοβιετική συνεργασία των «ανατολικών» χωρών να κορυφώνεται στο σχήμα των BRICS. Στην πρόβλεψη της Goldman Sachs για τις 10 μεγαλύτερες οικονομίες του 2075, τρείς χώρες θα προέρχονται από τα ιδρυτικά μέλη των BRICS (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) και άλλες 2 από εκείνα που προστέθηκαν αργότερα (Ινδονησία, Αίγυπτος). Οι G7 θα εκπροσωπηθούν μόνο από δύο χώρες (ΗΠΑ και Γερμανία).

Οι G7 κατέχουν το 43% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ, με τους BRICS να βρίσκονται περίπου στο 29%, σύμφωνα με τις προβλέψεις του IMF για το 2023 (συμπεριλαμβανομένων των νέων μελών). Αν δούμε όμως το ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σύμφωνα με το Statista, το 2000 οι BRICS κατείχαν το 21,37% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, το 2010 το 29,79%, και το 2020 προσπέρασαν τους G7 φθάνοντας το 33,64% έναντι 31,08%.

Σύμφωνα με το forecast της Goldman Sachs, μέχρι το 2050 οι BRICS θα έχουν ξεπεράσει το ΑΕΠ των G7, χωρίς καν να μετρούνται τα πρόσφατα εισαχθέντα μέλη. Η πληθυσμιακή διαφορά είναι επίσης τεράστια. Το 2024 οι BRICS αντιπροσωπεύουν περί το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού ενώ οι G7 περίπου το 10%.

Την ίδια στιγμή, με την προσθήκη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ιράν και της Σαουδικής, εάν τελικά ολοκληρωθεί, οι BRICS αύξησαν περισσότερο από το διπλάσιο το ποσοστό παραγωγής πετρελαίου των μελών τους, φθάνοντας το 43% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής.

Ο Τραμπ θέλει να ανοιχτεί στις «παρθένες» αγορές της Ανατολής (Ασία+Αφρική). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του εκλιπόντος καθηγητή Χανς Ρόσλινγκ, το 2040 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αυξηθεί στην «Ανατολή» περίπου κατά 2 δις, με 1 δις να αναλογεί στην Αφρική και 1 δις στην Ασία. Ασία και Αφρική δηλαδή, θα έχουν πάνω από 3 φορές τον πληθυσμό της Ευρώπης και των δύο Αμερικών μαζί. Οι μεγαλύτεροι και περισσότεροι καταναλωτές θα βρίσκονται στην Ανατολή τα επόμενα χρόνια.

Ο Τραμπ θέλει επίσης να επιστρέψουν οι γραμμές παραγωγής στις ΗΠΑ, κάτι το οποίο προσπαθεί να επιτύχει σε σημαντικό βαθμό μέσω των δασμών, παροτρύνοντας τις ξένες εταιρείες να μεταφέρουν τα εργοστάσιά τους στις ΗΠΑ και τις εγχώριες να αυξήσουν την παραγωγή. Το νέο δασμολογικό καθεστώς θα συνδυαστεί με φορολογικές μειώσεις που θα στοχεύουν σε εταιρείες με παραγωγή προϊόντος εντός των ΗΠΑ αλλά και παραγωγή με αμερικανικές πρώτες ύλες. Η λύση σ’ αυτό το φορολογικό πρόβλημα θα έλθει είτε μέσω της τροποποίησης του τμήματος 199Α του νομοσχεδίου TCJA του 2017 που αφορά έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα από επιχειρηματικές δραστηριότητες λόγω εγχώριας παραγωγής, είτε μέσω περαιτέρω οριζόντιας μείωσης του εταιρικού φόρου από το 21% στο 15%.

Ο Τραμπ δήλωσε προχθές για τους δασμούς σε ερώτηση που του έγινε για τη χρονική εξέλιξη της αυτόματης προσαρμογής της τιμής τους:

«Ναι, μάλλον θα σας το πω στις 2 Απριλίου… Θέλουμε να τους δώσουμε χρόνο να έρθουν, γιατί όταν έρχονται στις Ηνωμένες Πολιτείες και έχουν το εργοστάσιο ή τη μονάδα παραγωγής τους εδώ, δεν υπάρχει δασμός».

Επιστροφή δηλαδή των γραμμών παραγωγής στις ΗΠΑ με στόχο την εξαγωγή των αμερικανικών προϊόντων στην Ανατολή.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Η διασπορά των BRICS

Για να το πετύχει αυτό όμως ο Τραμπ θα πρέπει να σπάσει το σημερινό «μπλόκο» δυνάμεων με βάση τους BRICS, όπου ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις ΗΠΑ, πέρα από την προδιαγεγραμμένη περαιτέρω ανάπτυξη τους, είναι να εγκαταλείψουν το δολάριο. Έτσι, μετά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και τις από κοινού εξαγγελίες για αύξηση του εμπορίου των δύο χωρών στα 500δις μέχρι το 2030, ο Τραμπ θέλει να οικοδομήσει σχέσεις και με μια ακόμα χώρα των BRICS οδηγώντας τους σε διασπορά δυνάμεων. Όπως αναφέρουν έγκριτοι αναλυτές οι ΗΠΑ ιστορικά δεν θέλουν τη συμμαχία Ρωσίας-Κίνας. Ο Τραμπ δεν έχει να αντιμετωπίσει απλά μια τέτοια συμμαχία αλλά και έναν ολόκληρο «Ανατολικό» κόσμο απέναντι σε έναν «Δυτικό».

Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ μέχρι και τη λήξη του ψυχρού πολέμου βασίστηκε στην κυριαρχία της Δύσης επί της Ανατολής σε όλα τα επίπεδα. Μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου οι ΗΠΑ συνέχισαν να βασίζονται στην κυριαρχία τους, μόνο που αυτή χρόνο με τον χρόνο εξασθενούσε από την ταχύτατη ανάπτυξη της Ανατολής σε όλα τα επίπεδα. Η κατανομή των δυνάμεων άλλαξε χωρίς οι ΗΠΑ να προσαρμοστούν πολιτικά, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε αδιέξοδα από τα οποία προσπαθούσαν να διαφύγουν χωρίς διπλωματία, καθώς η διπλωματία απαιτούσε να αντιληφθούν τη νέα κατάσταση. Αυτή τη νέα κατάσταση του πολύ-πολικού κόσμου με Ασία και Αφρική να αναπτύσσονται ταχύτατα, ενσωματώνει στην αλλαγή της φιλοσοφίας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ ο Τραμπ.

Ο Αρκτικός Ωκεανός

Στη δεύτερη θητεία Τραμπ η μείωση του πληθωρισμού, η ανακατανομή των παγκόσμιων δυνάμεων στο νέο πολύ-πολικό κόσμο και η οικοδόμηση μιας «νέας Δύσης» έχουν κάτι κοινό πολιτικά, «παραδοσιακότερη ενέργεια και ταχύτερο εμπόριο» αλλά και κάτι κοινό γεωγραφικά, τον «Αρκτικό Ωκεανό».

Η αφορμή για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, Αμερικής και Ρωσίας, θα είναι η λήξη του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου. Η πραγματική βάση των νέων σχέσεων είναι η αντίληψη Τραμπ για μια μετα-σοβιετική Ρωσία και το οικοδόμημα των νέων σχέσεων θα έχει έντονη διπλωματική και οικονομική αποτύπωση στον Αρκτικό Ωκεανό. Με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να αποτελούν δύο από τα οκτώ Αρκτικά Έθνη και τις θάλασσές τους να συναντώνται εκεί, ο Αρκτικός Ωκεανός θα αποτελέσει το γεωγραφικό κοινό έδαφος των δύο χωρών, το σημείο του πλανήτη που η γεωγραφία προτρέπει σε συνεργασία των δύο αυτών μεγάλων δυνάμεων. Να θυμίσουμε πως οι ΗΠΑ αγόρασαν την Αλάσκα από την Ρωσία το 1867, με την ιστορία να έχει ήδη καταγράψει  συνεργασία των δύο χωρών στο συγκεκριμένο σημείο του κόσμου.

Εκεί η Ρωσία «τρέχει» ήδη μεγάλα ενεργειακά πρότζεκτ σε τρεις χερσονήσους της, Γιαμάλ, Τζαϊντάν και Ταϊμίρ ενώ υπερέχει και στρατιωτικά του ΝΑΤΟ. Παράλληλα διαθέτει έναν μακρά μεγαλύτερο στόλο παγοθραυστικών από τις ΗΠΑ και τον Καναδά αλλά και τις υπόλοιπες αρκτικές χώρες. Η Ρωσία είναι το μεγαλύτερο αρκτικό έθνος με περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους να κατοικούν κατά μήκος της αρκτικής ακτογραμμής της, η οποία αντιπροσωπεύει το 53% της συνολικής ακτογραμμής του Αρκτικού Ωκεανού. Ο Τραμπ από την άλλη έχει θέσει τον Αρκτικό Ωκεανό ως τοποθεσία κλειδί με τις εξαγγελίες του για την αγορά της Γροιλανδίας και την υπαγωγή του Καναδά στην αμερικανική επικράτεια ως 51ης Πολιτείας. Μόνο η Ρωσία από τους BRICS και μόνο ο Καναδάς, εκτός από τις ΗΠΑ, από τις G7 έχουν άμεση γεωγραφική επαφή με τον Αρκτικό.

Το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ δημοσίευσε μια έκθεση το 2008 που ανέφερε ότι περίπου το 13% των αναξιοποίητων αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο βρίσκονται στην περιοχή της Αρκτικής. Το ένα τρίτο αυτών των αποθεμάτων βρίσκεται εντός της ΑΟΖ των ΗΠΑ, στη βόρεια πλευρά της Αλάσκας. Η έκθεση υπολόγισε επίσης ότι περίπου το 30% των αποθεμάτων φυσικού αερίου που απομένουν στον κόσμο βρίσκονται στην περιοχή της Αρκτικής. Ο Τραμπ θέλει να επιστρέψει στα ορυκτά καύσιμα και να αυξήσει την προσφορά ενέργειας σ’ ένα περιβάλλον αυξανόμενης ζήτησης για να ρίξει τις τιμές, παγώνοντας την πράσινη μετάβαση των ΑΠΕ (παραδοσιακότερη ενέργεια).

Ο Αρκτικός Ωκεανός προσφέρει και νέες εμπορικές και χρονικά ριζοσπαστικές δυνατότητες (ταχύτερο εμπόριο). Με το λιώσιμο των πάγων ο διάπλους γίνεται ευκολότερος μέσω του περάσματος Northern sea route (βόρεια της Ρωσίας) ενώ το κλειστό πέρασμα North-west passage (βόρεια του Καναδά) θα είναι προσβάσιμο τα επόμενα χρόνια. Για ένα εμπορικό πλοίο που ακολουθεί τη διαδρομή Ρότερνταμ-Σανγκάη μέσω της διώρυγας του Σουέζ, η επιλογή του Northern sea route εξοικονομεί 15 με 20 μέρες. Αντίστοιχα, από τη «δυτική» πλευρά», για ένα εμπορικό πλοίο που ακολουθεί τη διαδρομή Σανγκάη-Νέα Υόρκη μέσω της διώρυγας του Παναμά, η επιλογή του North-west passage θα του εξοικονομήσει 5 με 10 μέρες. Η Ρωσία επενδύει ήδη στην ανάπτυξη των υποδομών κατά μήκος του για να μπορεί η χρονική μείωση του ταξιδιού να ισχύσει πρακτικά. Το ίδιο θα πρέπει να πράξουν οι εμπλεκόμενες χώρες παράλληλα με τις εργασίες διάνοιξης του, για το αντίστοιχο «δυτικό» πέρασμα.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Τι θα κάνει η Ε.Ε.;

Με το βλέμμα στραμμένο στον Ινδο-ειρηνικό, την απειλή της Κίνας αλλά και τις ευκαιρίες των αγορών της Ασίας και της Αφρικής και με τους BRICS και συνολικά την «Ανατολή» σε ένα αφανές αλλά υπαρκτό προσπέρασμα, ο Τραμπ επιχειρεί να «τραβήξει» τη Ρωσία στη «νέα Δύση». Και το κάνει αυτό με την αφετηρία των διαπραγματεύσεων να βρίσκεται σε μια χώρα που η συμμετοχή της στους BRICS θα άλλαζε οριστικά το ενεργειακό ισοζύγιο G7-BRICS, τη Σαουδική Αραβία. Σ’ αυτή τη «νέα Δύση» η Ρωσία καταλαμβάνει μια θέση α) γιατί «κομματιάζει» τους BRICS β) γιατί είναι μία χώρα με το ένα πόδι γεωγραφικά στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση και γ) γιατί η γεωγραφία επιτάσσει στον Αρκτικό Ωκεανό οι δύο χώρες να συνεργαστούν. Το ερώτημα για εμάς τους Ευρωπαίους πλέον είναι εάν θα αποδεχτούμε τη Ρωσία ως μέρος της «νέας Δύσης» του Τραμπ ή θα  κινδυνεύσουμε να μην είμαστε εμείς κομμάτι της.

(*)Ο Εμμανουήλ Μπέζας είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και αρθρογραφεί για θέματα γεωστρατηγικής, διεθνών σχέσεων, εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.

The post «Ο Τραμπ «τραβάει» την Ρωσία στη νέα Δύση» appeared first on Militaire.gr.