Οι Έλληνες έμποροι και μαχητές του Σουδάν σε μία ταραγμένη ιστορία 127 χρόνων

06:10 24/4/2023 - Πηγή: militaire

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν λόγω  του ανταγωνισμού για την εξουσία, έχει προκαλέσει τον θάνατο δεκάδων ανθρώπων και τον τραυματισμό εκατοντάδων.

Σε απειλή βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι της σουδανικής πρωτεύουσας, Χαρτούμ και άλλων περιοχών, ανάμεσά τους και Έλληνες.

Το Σουδάν που αποτελούσε αιγιπτιοβρετανική κτήση, απέκτησε ανεξαρτησία το 1956, αλλά το ελληνικό στοιχείο είχε ριζώσει εκεί… ένα αιώνα νωρίτερα!

Γενιές μεταναστών, μάτωσαν, ταλαιπωρήθηκαν, βασανίστηκαν αλλά

πρόκοψαν και αγαπήθηκαν από τους ντόπιους.

Η ελληνική παροικία ήταν από τις πιο ισχυρές…

ΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ

Δεν είναι εύκολο να καθορισθεί πότε ακριβώς οι Έλληνες εισέδυσαν για πρώτη φορά στο Σουδάν.

Το πιθανότερο όμως είναι ότι το μεταναστευτικό ρεύμα προς την περιοχή αυτή πήρε σοβαρό χαρακτήρα τον καιρό που αποφασίστηκε η κατάληψη του Σουδάν από τα αγγλοαιγυπτιακά στρατεύματα με επί κεφαλής τον λόρδο Κίτσενερ. (σ.σ. 1896 – 1898).

Την εποχή, λοιπόν, εκείνη πολλοί Έλληνες παρακολούθησαν τα στρατεύματα αυτά σαν τροφοδότες και άρχισαν να δημιουργούν τις πρώτες σοβαρές περιουσίες.

Από τότε το Ελληνικό στοιχείο εγκαθίσταται συστηματικά εις το Σουδάν και αναπτύσσεται με γοργότατο ρυθμό. Έμποροι, ιατροί, μηχανικοί και κάθε είδος τεχνίτες συνέρρευσαν προς την παραμυθένια αυτή χώρα σε βαθμό που το 1902 συνέπηξαν στο Χαρτούμ ιδιαίτερη Κοινότητα.

Η σχετική αίτηση είχε υπογραφή από 134 μετανάστες και έγινε δεκτή από την τότε Βρετανική διοίκηση.

Οι τολμηροί αυτοί πρωτοπόροι αν ζούσαν σήμερα, θα έμεναν ασφαλώς κατάπληκτοι και ταυτόχρονα θα αισθάνονταν υπερήφανοι από την ακμή και τη δύναμη, στην οποία έφθασε η κοινότητα αυτή.

Δυστυχώς η σημερινή Ελληνική παροικία του Χαρτούμ απαρτίζεται από λίγους ομογενείς , που κρατούν στα χέρια τους μικρό μέρος της οικονομικής ζωής και του εμπορίου της Σουδανικής πρωτευούσης.

Μερικές δεκάδες Έλληνες βρίσκονται σήμερα στο Σουδάν, όμως στα τέλη του 19ου αιώνα καθόρισαν την ιστορία του τόπου.

Η κοινότητα επέτυχε να δημιουργήσει μια ζηλευτή θέση για τα μέλη της.

Έχτισε επιβλητική εκκλησία, ίδρυσε σχολεία από νηπιαγωγείο μέχρι Γυμνάσιο, όπου φοιτούν κάποια Ελληνόπουλα.

Πλούσιο ήταν το διδακτικό προσωπικό των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μισθοδοτείται δεν αποκλειστικά από την Κοινότητα.

Σ’ όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε διαφόρους καλλιτεχνικούς συλλόγους και αδελφότητες, για να δώσουμε μια αμυδρή μονάχα εικόνα για την προέχουσα θέση που κατέλαβε η Ελληνική Κοινότητα της πρωτευούσης του Σουδάν.

Η ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Σαπωνοποιία, αγροτική παραγωγή, εμπόριο.

Αυτοί ήταν οι κλάδοι στους οποίους θριάμβευσαν οι Έλληνες του Σουδάν που πρωτοέφτασαν στα τέλη του 19ου αιώνα.  Ο ιστορικός-ερευνητής, Αντώνης Χαλδαίος, συγγραφέας του βιβλίου «Η ελληνική παροικία του Σουδάν», ανέφερε ότι οι Έλληνες του Σουδάν πολέμησαν στο πλευρό των Άγγλων, στο πλευρό των ανταρτών, ήταν πετυχημένοι έμποροι και βιομήχανοι, δημιούργησαν κοινότητες σε όλη την έκταση του κράτους, το οποίο έως τον διαχωρισμό σε Σουδάν και Νότιο Σουδάν ήταν το μεγαλύτερο στην Αφρική.

Το 1885 οι Έλληνες πήραν μέρος στην υπεράσπιση της πόλης του Χαρτούμ, όταν ένας τοπικός ηγέτης Σουδανός, ο αυτοαποκαλούμενος Ελ Μάχντι (Ο Μεσσίας), προσπάθησε να αποτινάξει τον αιγυπτιακό ζυγό.

Οι Έλληνες μέσα στην πόλη του Χαρτούμ αποτελούσαν την επίλεκτη φρουρά του διοικητή της πόλης, του Βρετανού στρατηγού Τσαρλς Τζορτζ Γκόρντον.

Ο Έλληνας πρόξενος, Νικόλαος Λεοντίδης, ορίστηκε από τον Γκόρντον ως αναπληρωτής κυβερνήτης και υπεύθυνος για να οργανώσει την άμυνα του Χαρτούμ, ενώ στους συμβούλους του Βρετανού κυβερνήτη ήταν και ο προσωπικός του γιατρός, Ξενοφών Ξενουδάκης.

Η πόλη έπεσε στα χέρια των ανδρών του Μάχντι, κάποιοι Έλληνες σκοτώθηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν και αναγκάστηκαν να εξισλαμιστούν, σύμφωνα με τις επιταγές του νέου καθεστώτος.

Δέκα χρόνια αργότερα, ο αγγλικός στρατός μαζί με τους Αιγύπτιους αποφάσισε να ανακαταλάβει το Σουδάν, κάτι που έγινε εφικτό και με τη βοήθεια των Ελλήνων τροφοδοτών.

Σε απόσταση χιλίων χιλιομέτρων μέσα στην έρημο με καμήλες, οι Έλληνες τροφοδοτούσαν τον αγγλικό στρατό με τρόφιμα και νερό.

Μετά την κατάληψη του Σουδάν από τα αγγλοαιγυπτιακά στρατεύματα, ξεκίνησε η μαζική είσοδος των Ελλήνων στη χώρα. Οι Έλληνες που έφτασαν την περίοδο εκείνη (οι περισσότεροι κατάγονταν από τη Λέσβο και συγκεκριμένα από το Πλωμάρι) πήραν μέρος στην ανοικοδόμηση της χώρας.

Στην Ερυθρά Θάλασσα άρχισε να χτίζεται καινούργιο λιμάνι, το Πορτ Σουδάν και οι Έλληνες, οι οποίοι μετανάστευσαν σε μεγάλους αριθμούς στις αρχές του 20ου αιώνα, δούλεψαν εκεί.

Το 1905 είχαν έρθει στο Πορτ Σουδάν περισσότεροι από χίλιοι Έλληνες εργάτες-τεχνίτες, οι οποίοι άρχισαν να χτίζουν σπίτια και κτίρια για την αγγλική διοίκηση και αργότερα καταστήματα και ξενοδοχεία.

Στον μεγαλύτερο αριθμό τους εγκαταστάθηκαν στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, όπου δημιουργήθηκε η πρώτη κοινότητα, το 1902.

Λίγο αργότερα, το 1910, χτίστηκε ο ναός του Ευαγγελισμού.

Ακόμη, κοινότητες δημιουργήθηκαν στο Πορτ Σουδάν στο Γουάντ Μεντάνι, στο Ελ Ομπέιντ, στην Κασάλα.

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΥΜΑ

Το 1906 δημιουργήθηκε το πρώτο σχολείο το οποίο στεγάστηκε σε κτίριο που δώρισε ο Παναγιώτης Τράμπας γι αυτό και ονομάστηκε Τράμπειος Σχολή. Το 1926 δημιουργήθηκε γυμνάσιο, στο οποίο φοίτησαν και Έλληνες από χώρες της ανατολικής Αφρικής, όπου δεν υπήρχαν σχολεία.

Το δεύτερο μεγάλο κύμα, το οποίο βοήθησε να αυξηθεί ο ελληνικός πληθυσμός, ήρθε μετά το 1930, όταν η αγγλική διοίκηση έδωσε για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους κίνητρα για την εγκατάσταση Ευρωπαίων στο σημερινό Νότιο Σουδάν.

Οι Έλληνες επωφελήθηκαν από τις ευνοϊκές συνθήκες και δημιούργησαν κοινότητες και στο νότιο Σουδάν, στην Τζούμπα (1926) και στο Ουάου (1939).

Χαρακτηριστικό για τους Έλληνες του Νότιου Σουδάν είναι ότι το γεγονός ότι σε ποσοστό σχεδόν 90% παντρεύονταν με ντόπιες, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές οι γάμοι ήταν κυρίως μεταξύ μελών της κοινότητας.

Στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε το 1956, μετά την ανεξαρτησία του Σουδάν, οι Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό των ανταρτών του νότου που επιδίωκαν την αυτοδιάθεση τους.

Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος δημιουργήθηκε το 1913.

Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 ήταν πρωταθλητής στο μπάσκετ είχε πολύ μεγάλη παρουσία στο ποδόσφαιρο.

Η πιο σημαντική μορφή της ελληνικής παροικίας ήταν αδιαμφισβήτητα ο Γεράσιμος Κοντομίχαλος, με ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, ο οποίος απέκτησε μεγάλη οικονομική δύναμη.

Ο μετανάστης από την Κεφαλλονιά, έφτασε να είναι ο πιο σημαντικός οικονομικός παράγοντας όλης της χώρας. Βοήθησε στη δημιουργία ελληνικών κοινοτήτων σε πάρα πολλές περιοχές του Σουδάν, πρόσφερε τα χρήματα για να δημιουργηθεί το γυμνάσιο στο Χαρτούμ κι έως τον θάνατό του αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της παροικίας, το στήριγμα όλων των Ελλήνων.

Ο Λουκάς Γεωργαντέλης, ο Ιωάννης Κουτσουρίδης, ο Άγγελος Καπάτος, τα αδέλφια Λοϊζου ήταν μεταξύ των πάρα πολλών Ελλήνων που ανέπτυξαν σημαντική οικονομική δραστηριότητα. Έλληνες ασχολήθηκαν επίσης με την εμφιάλωση αεριούχων ποτών κι έως σήμερα υπάρχει το εργοστάσιο αναψυκτικών «Μπαζιάνος».

Το τελειωτικό χτύπημα για την ελληνική παροικία ήταν το 1983 όταν επιβλήθηκε το καθεστώς της σαρία.

Έστειλαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους εκτός Σουδάν, οπότε προέκυψε πρόβλημα ανανέωσης του πληθυσμού.

Επιπλέον, οι Έλληνες ήταν η κύρια δύναμη στο εμπόριο των οινοπνευματωδών, από την εμφιάλωση μέχρι τη διανομή και την πώληση σε σούπερ μάρκετ και η απαγόρευση του αλκοόλ απεδείχθη μεγάλο πλήγμα στην εμπορική τους δραστηριότητα.

Η ΠΟΛΗ ΜΕ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ

Μια ακόμη σημαντική πόλη στο Σουδάν, μετά το Χαρτούμ, το σπουδαίο εμπορικό κέντρο «Κόστι» (Kosti), υπήρξε εξ ολοκλήρου δημιούργημα του Έλληνα εξέχοντος εμπόρου Κωστή Μουρίκη και για αυτόν το λόγο έλαβε και το μικρό του όνομα.

«Ξεκίνησε φτιάχνοντας ένα μπακάλικο, το οποίο εξελίχθηκε σε οικισμό και αργότερα σε πόλη».

Η πόλη «Κόστι» ιδρύθηκε επίσημα λίγο μετά το 1899.

Υπήρξε ένα σπουδαίο εμπορικό σταυροδρόμι και σημείο συνάντησης για τους οδοιπόρους εμπόρους ή προσκυνητές που από την Δυτική Αφρική κατευθύνονταν προς την Μέκκα.

Οι σχέσεις των Ελλήνων του Σουδάν με τους ιθαγενείς είναι κάτι παραπάνω από αδελφικές.

Χρόνια τώρα ζουν και συνεργάζονται χωρίς να σημειωθεί η παραμικρή παρεξήγηση ή προστριβή.

Οι Σουδανοί  αποτίναξαν το Βρετανικό ζυγό και απόκτησαν την ελευθερία τους. Στην προσπάθειά τους αυτή βρήκαν πάντοτε στο πλευρό τους το ελληνικό στοιχείο.

Αυτό τους βοήθησε σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές της ιστορίας τους, πράγμα που τόνωσε τους δεσμούς που συνδέουν τα δύο αυτά στοιχεία της χώρας.

Πληροφορίες

Αντώνης Χαλδαίος ιστορικός

The post Οι Έλληνες έμποροι και μαχητές του Σουδάν σε μία ταραγμένη ιστορία 127 χρόνων appeared first on Militaire.gr.