Πως και γιατί εξελίχθηκε τόσο καταστροφικά η φωτιά στη Βαρυμπόμπη

08:21 4/8/2021 - Πηγή: militaire

Το meteo.gr με επιστημονικό άρθρο που υπογράφουν οι Θ.Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος, εξηγούν με στοιχεία πως και γιατί εξελίχθηκε τόσο καταστροφικά η φωτιά στην Βαρυμπόμπη.

ΕΑΑ – Πεντέλη, Τετάρτη 4 Αυγούστου 2021, 06:00

Δασική πυρκαγιά εκδηλώθηκε νωρίς το μεσημέρι (13:25) της Τρίτης 3 Αυγούστου 2021 στους πρόποδες της Πάρνηθας, στη Βαρυμπόμπη

(Αττική). Κατά την ώρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς (13:25) και κατά τη διάρκεια των πρώτων 2 ωρών εξάπλωσής της (13:30 – 15:30), στην ευρύτερη περιοχή έπνεαν άνεμοι με μέσες εντάσεις 2 – 4 Bf και ριπές στα 5 Bf, όπως προκύπτει από τις μετρήσεις των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) – meteo.gr (Εικόνα 1).

Εικόνα 1. Μέγιστες καταγραφές ανέμου και ριπών από το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του ΕΑΑ – meteo.gr στην ευρύτερη περιοχή της δασικής πυρκαγιάς της Βαρυμπόμπης, την Τρίτη 3 Αυγούστου 2021 στο χρονικό διάστημα 13:30 – 15:30.
Από τις καταγραφές που υπάρχουν, η πυρκαγιά φαίνεται ότι εκδηλώθηκε αρχικά σε πυκνόφυτη δασική έκταση. Η πυκνή και εξαιρετικά ξηρή διαθέσιμη καύσιμη ύλη, σε συνδυασμό με την απουσία ισχυρού ανέμου, επέτρεψε στην πυρκαγιά να αναπτύξει ισχυρή επαγωγική στήλη, η οποία έγινε ορατή ως ένα πυκνό νέφος καπνού που ανέρχεται σχεδόν κατακόρυφα πάνω από την πυρκαγιά και το οποίο αποτυπώθηκε πολύ χαρακτηριστικά στο επόμενο χρονογράφημα από τις κάμερες του ΕΑΑ – meteo.gr στην Πεντέλη. Μία πυρκαγιά αναπτύσσει επαγωγική στήλη μέσα από την καύση πυκνής και ξηρής καύσιμης ύλης, η οποία θερμαίνει τον υπερκείμενο αέρα και τελικά οδηγεί σε ισχυρά ανοδικά ρεύματα. Ενδεικτικό της έντασης των ανοδικών ρευματών στην πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης είναι το γεγονός πως καταγράφηκαν παροδικά νέφη πυροσωρειτών, ακριβώς πάνω από το πλούμιο του καπνού (Φωτογραφία 1).

Φωτογραφία 1. Δημιουργία πυροσωρείτη πάνω από τη δασική πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη (Αττική) την Τρίτη 3 Αυγούστου 2021. Φωτογραφία του Μιχάλη Καρδαμάκη.
Μία πυρκαγιά που αναπτύσσει επαγωγική στήλη επηρεάζεται ελάχιστα από τον συνοπτικό άνεμο. Αντίθετα, δημιουργεί τη δική της τοπική κυκλοφορία ανέμου (το δικό της καιρό), η οποία ανατροφοδοτείται όσο η πυρκαγιά συνεχίζει να συναντά πλούσια και ξηρή καύσιμη ύλη. Είναι χαρακτηριστικό πώς όταν το πύρινο μέτωπο πλησίασε στην περιοχή που είναι εγκατεστημένος ο αυτόματος μετεωρολογικός σταθμός του ΤατοΪου, καταγράφηκε απότομη αύξηση της ταχύτητας του ανέμου (από 6 σε 20 km/h) και της θερμοκρασίας (από 40 σε 45 oC) (Εικόνα 2). Οι παρατηρήσεις αυτές φαίνεται να επιβεβαιώνουν το γεγονός πως πράγματι η φωτιά της Βαρυμπόμπης δημιούργησε το δικό της καιρό, ενισχύοντας τους επιφανειακούς ανέμους που καθοδηγούν την εξάπλωση των μετώπων. Επιπρόσθετα, η δημιουργία της επαγωγικής στήλης συνετέλεσε στην σημαντική αύξηση της πυκνότητας των κηλιδώσεων, δηλαδή στην μεταφορά καιόμενης ύλης (καύτρες) και την έναρξη νέων εστιών.

Εικόνα 2. Καταγραφές ανέμου και θερμοκρασίας από τον αυτόματο μετεωρολογικό σταθμό του ΕΑΑ – meteo.gr στο Τατόι την Τρίτη 3 Αυγούστου 2021.
Συνοψιζόντας, από την εξέταση των στοιχείων που έχει στη διάθεση του το ΕΑΑ – meteo.gr προκύπτουν τα επόμενα προκαταρκτικά συμπεράσματα:
– Η πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης ανέπτυξε ακραία συμπεριφορά πυρός, εξαιτίας της πυκνής και εξαιρετικά ξηρής διαθέσιμης καύσιμης ύλης (αποτέλεσμα της παρατεταμμένης ανομβρίας, του καύσωνα των τελευταίων ημερών, και των κακοκαιριών του χειμώνα – Ιανός, Μήδεια).
– Η εξάπλωση των μετώπων της πυρκαγιάς φαίνεται ότι καθοδογήθηκε κύρια από τον καιρό που δημιούργησε η ίδια η φωτιά και λιγότερο από το συνοπτικό άνεμο.
– Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός πως η πυρκαγιά εξαπλώθηκε σε ζώνη μίξης οικιστικών και δασικών περιοχών, οπότε και ανά περιοχές αυξήθηκε το θερμικό φορτίο λόγω της καύσης τεχνητών υλικών.
Το ΕΑΑ – meteo.gr προτίθεται να προχωρήσει σε περαιτέρω διερεύνηση των παραγόντων που συνετέλεσαν σε αυτή την ακραία πυρκαγιά, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία που διαθέτει και εργαλεία όπως το προγνωστικό σύστημα IRIS 2.0, το οποίο είναι σε θέση να προσομοιώνει την εξάπλωση δασικών πυρκαγιών, λαμβάνοντας υπόψη του το γεγονός πως η φωτιά δημιουργεί το δικό της καιρό.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, την εξέλιξη των πυρομετεωρολογικών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή της δασικής πυρκαγιάς, τα τελευταία διαθέσιμα προγνωστικά στοιχεία του ΕΑΑ – meteo.gr δείχνουν βελτιωμένες συνθήκες έως νωρίς το πρωί της Τετάρτης 4 Αυγούστου, με επιδείνωση από νωρίς το μεσημέρι και προς το απόγευμα της ίδιας ημέρας (04.08.2021), οπότε και περιμένουμε ενίσχυση των ανέμων (Γράφημα 1).