Τι κερδίζει η Μόσχα από την στρατηγική συνεργασία με το Ιράν;

05:25 19/1/2025 - Πηγή: militaire

Το Ιράν και η Ρωσία πρόκειται να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με ένα στρατηγικό σύμφωνο, εμβαθύνοντας τη συνεργασία στον τομέα της άμυνας, του εμπορίου και των αντιδυτικών συμμαχιών.Το Ιράν και η Ρωσία πρόκειται να εμβαθύνουν τους δεσμούς τους με μια νέα συμφωνία συνολικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης, η οποία θα υπογραφεί κατά τη διάρκεια συνομιλιών μεταξύ

των προέδρων τους στη Μόσχα στις 17 Ιανουαρίου, σύμφωνα με δήλωση του πρέσβη του Ιράν στη Ρωσία Καζέμ Τζαλαλί. Το σύμφωνο, που επικαιροποιεί μια συνθήκη του 2001, θα επεκτείνει τη συνεργασία σε τομείς όπως η άμυνα, η ασφάλεια, το εμπόριο, η ενέργεια και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, σύμφωνα με αξιωματούχους και των δύο εθνών. Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Εσμαήλ Μπαγκαΐ υπογράμμισε την εστίαση της συμφωνίας στον εκσυγχρονισμό των διμερών σχέσεων, ενώ ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εξέφρασε την ελπίδα ότι θα ξεκλειδώσει πρόσθετες ευκαιρίες για συνεργασία.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Η ακανθώδης πορεία προς τις στρατηγικές σχέσειςΗ αναμενόμενη συνθήκη έχει υποβληθεί σε μια μακρά διαδικασία συντονισμού. Το ενδεχόμενο επικαιροποίησης της διμερούς συμφωνίας συζητήθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 2020 και τον Ιούλιο του 2022 ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ εξέφρασε την ελπίδα ότι σύντομα θα συμφωνηθεί μια έκδοση του κειμένου της συνθήκης, η οποία έχει ήδη παραδοθεί στην ιρανική πλευρά. Αλλά αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ρεκόρ όσον αφορά τη διάρκεια του γραφειοκρατικού συμβιβασμού των διατυπώσεων. Ένα παρόμοιο έγγραφο, το οποίο το Ιράν υπέγραψε με την Κίνα τον Μάρτιο του 2021, συζητήθηκε επί πέντε χρόνια μετά την επίσκεψη του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ στην Τεχεράνη το 2016.Ωστόσο, ο δρόμος της Μόσχας και της Τεχεράνης προς μια «στρατηγική» σχέση δεν είναι εύκολος, παρά την πολύπλευρη συνεργασία τους σε πολλά θέματα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έχουν ευαίσθητο χαρακτήρα. Οι δύο πρόεδροι άρχισαν να χαρακτηρίζουν επίσημα τον στρατηγικό χαρακτήρα των δεσμών μόλις το 2017- πριν από αυτό, όπως δήλωσε στο Al-Monitor διπλωμάτης που εργάζεται στην ιρανική πίστα, η εν λόγω διατύπωση έπεσε αρκετές φορές από τις ομιλίες του πρώην Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί κατά τη διάρκεια των συναντήσεών του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.Επιπλέον, παρά τη συνειδητή απόφαση της Μόσχας να ισορροπήσει στη Μέση Ανατολή μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών και τη συνεργασία με το Ισραήλ, το Κρεμλίνο προσέφερε στην Τεχεράνη ήδη από το 2002 να εφαρμόσει ένα 10ετές πρόγραμμα για την ανάπτυξη της εμπορικής, οικονομικής, βιομηχανικής και επιστημονικοτεχνικής συνεργασίας που επικυρώθηκε από τη ρωσική κυβέρνηση. Ωστόσο, η ιρανική πλευρά αγνόησε την πρόταση και το έγγραφο για το πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα έχασε τη νομική του ισχύ το 2007.Βέβαια, η απόφαση του Ιράν να επιτρέψει στον ρωσικό στρατό να προμηθευτεί και στη συνέχεια να παραχωρήσει με δικαιόχρηση τη δική του παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών καμικάζι, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, έπαιξε αναμφίβολα σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση των χωρών. Για πρώτη φορά στην ιστορία των διμερών σχέσεων, δόθηκε στο Ιράν η ευκαιρία να εκπαιδεύσει τον ρωσικό στρατό και όχι το αντίστροφο. Οι περιορισμένες ποσότητες όπλων ακριβείας, το υψηλό κόστος των εγχώριας παραγωγής πυραύλων και η εξουσιοδότηση της Ουάσινγκτον προς την Ουκρανία να εξαπολύει πυραυλικά πλήγματα κατά διεθνώς αναγνωρισμένων ρωσικών εδαφών οδήγησαν τη Μόσχα να αποκτήσει πιθανότατα ιρανικά πυραυλικά συστήματα Arman και Fath-360, τα οποία εντοπίστηκαν στο λιμάνι του Μπαντάρ Ανζελί στις αρχές Ιανουαρίου.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Η δυναμική της μυστικής στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης ξεχώριζε πάντα από τις επίσημες εμπορικές, οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις τους. Η κοινή εμπειρία της πλοήγησης στις βαθιές κυρώσεις έχει διαμορφώσει περαιτέρω τις εμπορικές τους αλληλεπιδράσεις. Μετά την επιβολή σαρωτικών κυρώσεων το 2022, η Μόσχα αξιοποίησε ενεργά την τεχνογνωσία της Τεχεράνης στην αποφυγή των περιορισμών, ιδίως στο εμπόριο πετρελαίου -όπου χρησιμοποιήθηκαν στρατηγικές όπως η ανάμειξη πετρελαίου ή η πώλησή του με το πρόσχημα των εξαγωγών από τρίτους.Ωστόσο, η σημασία της πρόσφατης συμφωνίας, παρά την εκτεταμένη προσοχή των μέσων ενημέρωσης, δεν θα πρέπει να υπερεκτιμάται. Από το 2000, η Ρωσία έχει υπογράψει συμφωνίες στρατηγικής εταιρικής σχέσης με πολλές χώρες, όπως η Αλγερία, ο Ισημερινός, η Αίγυπτος, το Μαρόκο και το Λάος. Πολλοί Ρώσοι αναλυτές σημειώνουν ότι το έγγραφο που υπογράφηκε με το Ιράν κατέχει το καθεστώς ενός μνημονίου, που σηματοδοτεί τις αμοιβαίες προθέσεις, αλλά δεν έχει δεσμευτικές δεσμεύσεις, όπως οι επίσημες συμμαχίες.Αντίθετα, η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ του Ιράν και των χωρών της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, που υπογράφηκε στα τέλη του 2023 και θα τεθεί σε ισχύ στις αρχές του 2025, αναμένεται να έχει απτά οικονομικά οφέλη. Η συνθήκη αυτή, σε αντίθεση με τη διμερή στρατηγική συμφωνία, προβλέπεται να εξοικονομήσει στις ρωσικές επιχειρήσεις περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από μειωμένους δασμούς, εξαιρουμένων των εκτιμήσεων για τη στρατιωτικο-τεχνική συνεργασία.Κίνηση κατά μήκος του ιρανικού άξοναΟι ιδιαιτερότητες της αντιδυτικής συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν είναι γνωστές. Οι σχέσεις τους έχουν επεκταθεί και εμβαθύνει λόγω της εταιρικής σχέσης τους κατά της παγκοσμιοποίησης, αλλά έχουν επίσης περιοδικά υποχωρήσει εν μέσω υφιστάμενων αντιφάσεων και δυσαρέσκειας. Για παράδειγμα, η πρόσφατη ηχητική καταγραφή της ομιλίας του Ιρανού ταξίαρχου Μπεχρούζ Εσμπάτι, στην οποία κατηγόρησε τη Μόσχα ότι εξαπατά συστηματικά την Τεχεράνη στη συριακή εκστρατεία, είναι μια ακόμη απόδειξη των συνεχιζόμενων ρωσο-ιρανικών αντιφάσεων επί του εδάφους.Ωστόσο, τα μέρη προσπάθησαν να τις αμβλύνουν συνεργαζόμενα σε άλλους τομείς, οπότε στο σύνολό τους δεν χάλασαν τις σχέσεις. Αντιθέτως, η συζήτηση προβληματικών θεμάτων που σχετίζονται με την πρακτική εμπειρία από τη διεξαγωγή επιχειρήσεων της δύναμης στη Συρία οδήγησε στην κατανόηση της ανάγκης συνεργασίας παρά το εύρος των διαφωνιών, και ακόμη και στη δημιουργία αυτού που συχνά αναφέρεται στη Ρωσία ως αδελφοσύνη μάχης.Η Ρωσία και το Ιράν αρέσκονται να καυχιούνται για τη δύναμή τους, αλλά προτιμούν να διεξάγουν επιχειρήσεις στη γκρίζα ζώνη ή υπό ξένη σημαία. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να ελαχιστοποιήσουν το κόστος και να αποφύγουν την άμεση ευθύνη. Ταυτόχρονα, η Μόσχα και η Τεχεράνη κατανοούν το αναπόφευκτο της μελλοντικής αντιπαράθεσης με τη Δύση, οπότε ο σχηματισμός ενός συγκεκριμένου αντιδυτικού μπλοκ δεν είναι μόνο μια απλή προσπάθεια δημοσίων σχέσεων για αλληλεγγύη, αλλά και μια επιθυμία για συνεργασία σε πολυμερή μορφή. Προφανώς, το Ιράν βρήκε επιβεβαίωση γι' αυτό μέσω της αλλαγής της θέσης του όσον αφορά τη συμμετοχή του στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχει πράγματι φθάσει ένα νέο στάδιο στις σχέσεις με τη Ρωσία.Ωστόσο, μια άλλη σημαντική πτυχή της συνεργασίας παραμένει συχνά είτε υποτιμημένη είτε υπερεκτιμημένη. Στην κοινότητα των εμπειρογνωμόνων πιστεύεται ότι η ρωσική βοήθεια προς τους εταίρους του Ιράν στον άξονα αντίστασης πριν από την εισβολή στην Ουκρανία ήταν σποραδική, με εξαίρεση τις ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν στη Συρία, με τις οποίες η Ρωσία συνεργάστηκε πιο εντατικά από το 2015. Αλλά μετά τον Φεβρουάριο του 2022, έφτασε σε διαφορετικό και πιο συντονισμένο επίπεδο.Ωστόσο, αυτή είναι μια πολύ απλουστευτική θεώρηση των ενεργειών της Μόσχας.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Κατακερματισμένες προσπάθειεςΗ ρωσική εξωτερική πολιτική είναι αξιοσημείωτα κατακερματισμένη, με ορισμένες αποφάσεις να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη δύναμη και την επιρροή των επιμέρους τμημάτων σε συγκεκριμένα θέματα και την επιρροή τους στο Κρεμλίνο. Αυτή η δυναμική ήταν ιδιαίτερα εμφανής στον συντονισμό της Μόσχας με φιλο-ιρανικές ομάδες στη συριακή σύγκρουση, ο οποίος ενσωματώθηκε σε μια τριμερή δομή ελέγχου που επέβλεπε τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή.Το σύστημα περιελάμβανε την ομάδα διαχείρισης μάχης υπό το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, τη διοίκηση που επέβλεπε την ευρύτερη ομάδα ρωσικών στρατευμάτων στη Συρία και τις επιχειρησιακές συμβουλευτικές ομάδες που αναπτύχθηκαν σε τακτικές περιοχές. Η ομάδα διαχείρισης μάχης ήταν υπεύθυνη για τον συντονισμό με τους ξένους αντιπροσώπους και τις παράτυπες στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή, ενώ οι συμβουλευτικές ομάδες εμπλέκονταν άμεσα με διάφορες μάχιμες μονάδες στο έδαφος, συμπεριλαμβανομένων των μονάδων της Χεζμπολάχ. Η πιο επιτυχημένη συνεργασία του ρωσικού στρατού με τη Χεζμπολάχ θεωρείται ότι ήταν οι επιχειρήσεις στην περιοχή του ανατολικού Χαλεπιού το 2016, όπου οι μονάδες της ενσωματώθηκαν από τον ρωσικό στρατό στην τακτική των εντοπισμένων δράσεων μικρών δυνάμεων κατά μήκος ολόκληρης της γραμμής επαφής μεταξύ των πλευρών, με ταυτόχρονες ομάδες εφόδου που προέλαυναν σε συγκλίνουσες κατευθύνσεις για να τεμαχίσουν την άμυνα της πόλης. Ωστόσο, υπήρχαν επίσης πολλές περιπτώσεις ανταγωνισμού, όπως στο πλαίσιο του υποστηριζόμενου από τη Ρωσία Πέμπτου Σώματος, εντός του οποίου η επιρροή των χειριστών της Χεζμπολάχ ήταν έντονα αισθητή.Ωστόσο, η αλληλεπίδραση της Ρωσίας με τη Χεζμπολάχ στη συνέχεια οδηγήθηκε σε ουσιαστική παύση. Ο τότε Ρώσος πρεσβευτής στον Λίβανο, Αλεξάντερ Ζασίπκιν, έκανε μια ισχυρή επιχειρηματολογία στη Μόσχα, τονίζοντας τη σημασία της διατήρησης ισχυρών δεσμών με το κίνημα. Ωστόσο, οι ρωσικές ενέργειες στο θέμα αυτό ήταν γενικά ασυντόνιστες. Το υπουργείο Άμυνας προσπάθησε το 2018 να εκμεταλλευτεί τη διαφωνία στο Λίβανο για την προμήθεια ορισμένων όπλων, αλλά με λίγες εξαιρέσεις, το συμφωνημένο πακέτο στρατιωτικού εξοπλισμού δεν συμφωνήθηκε ποτέ, ακόμη και με σημαντικές δανειακές παραχωρήσεις από τη Μόσχα. Το μόνο παράδειγμα μη διαφημισμένης αλληλεπίδρασης ήταν η αποστολή αρκετών δεκάδων πρακτόρων της Χεζμπολάχ στο ουκρανικό μέτωπο για να εξοικειωθούν με τον δυτικό εξοπλισμό και τις τακτικές μάχης, κάτι που συμφωνήθηκε με τον ρωσικό στρατό. Η απεχθής ομάδα Βάγκνερ προσπάθησε ανεξάρτητα επίσης να δημιουργήσει επαφές με την ηγεσία της Χεζμπολάχ και μάλιστα άρχισε να στρατολογεί σε ορισμένα χωριά του Λιβάνου, αλλά, σύμφωνα με τον Αμπάς αλ-Τζαουάρι, πρώην λειτουργό του κινήματος, «δεν προέκυψε τίποτα». Επιπλέον, οι αναφορές ότι η PMC Wagner το 2023 επρόκειτο να μεταβιβάσει όπλα, συμπεριλαμβανομένων κινητών συστημάτων αεράμυνας στη Χεζμπολάχ, ήταν περισσότερο μπλόφες και απειλές μισθοφόρων που ήρθαν σε σύγκρουση με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας μετά την εξέγερση του Πριγκόζιν και επί μακρόν δεν ήθελαν να παραχωρήσουν θέσεις στη Συρία σε μονάδες που συνδέονται με τα ρωσικά αερομεταφερόμενα στρατεύματα και τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών (GRU). Ρωσικές επιχειρήσεις - η NOVATEK ως μέρος κοινοπραξίας με την Total και την Eni, καθώς και η Rosneft - έλαβαν συμμετοχή σε οικονομικά έργα του Λιβάνου το 2018 και το 2019. Ωστόσο, οποιαδήποτε δραστηριότητα εκεί κατέστη αδύνατη μετά τις σαρωτικές κυρώσεις.Συνολικά, η Ρωσία είχε μια πρόσθετη ευκαιρία μετά την παρέμβασή της στον συριακό πόλεμο να εμβαθύνει τη συνεργασία με διάφορες φιλοϊρανικές δυνάμεις, αρχικά μέσω της διαμεσολάβησης της Τεχεράνης και στη συνέχεια διμερώς. Για παράδειγμα, οι επαφές της Μόσχας με τις Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU) του Ιράκ εντατικοποιήθηκαν αρχικά μέσω του τετραμερούς κέντρου στη Βαγδάτη (Ρωσία-Συρία-Ιράκ-Ιράν) που ιδρύθηκε το 2015 και στη συνέχεια συνεχίστηκαν ανεξάρτητα. Παρ' όλα αυτά, οι περαιτέρω προσπάθειες της Μόσχας να ασκήσει πιέσεις μέσω του ηγέτη της PMU Φαλίχ αλ Φαγιάντ για την αγορά ρωσικών συστημάτων αεράμυνας απέτυχαν επίσης.Υπήρχαν επίσης και αντίθετα παραδείγματα. Μια πηγή προσκείμενη στο ρωσικό διπλωματικό σώμα δήλωσε στο Al-Monitor ότι η Μόσχα ανέπτυξε ενεργά επαφές με τους Χούθι το 2013-14 χωρίς καμία ιρανική μεσολάβηση. Ωστόσο, μετά την έναρξη της συριακής εκστρατείας, ουσιαστικά σταμάτησε όλες τις διπλωματικές δραστηριότητες προς αυτή την κατεύθυνση «λόγω έλλειψης αναγκαιότητας», περιοριζόμενη σε σπάνιες επαφές για τη διατήρηση των δεσμών και την προσομοίωση των προσπαθειών. Μόνο σχετικά πρόσφατα η Μόσχα αποφάσισε να εντείνει τη συνεργασία της με τους Χούθι σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τις απειλές του Πούτιν για προμήθεια όπλων στους δυτικούς αντιπάλους, επειδή η Ουκρανία έλαβε άδεια χρήσης πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. Ωστόσο, η αλήθεια και το εύρος των αναφορών ότι οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών παρείχαν δεδομένα στους Χούθι για επιθέσεις εναντίον δυτικών εμπορικών πλοίων είναι ακόμη ασαφείς. Οι δύο διπλωματικές πηγές δήλωσαν στο Al-Monitor ότι δεν αποκλείουν να πρόκειται για μεμονωμένα γεγονότα και για την ευκολότερη υλοποίηση δράσεων επίδειξης δυνατοτήτων, ειδικά από τη στιγμή που το Κρεμλίνο απέφυγε να κάνει πιο διαφανείς νύξεις που αφορούν χώρες που βρίσκονται κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα στη Λατινική Αμερική.

Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ

Ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι οι αναφορές για παράλληλες προσπάθειες της Ρωσίας και του Ιράν να αποκτήσουν πρόσβαση στη δυτική ακτή της Ερυθράς Θάλασσας στο λιμάνι του Σουδάν. Μια άλλη πηγή που εργάζεται στη ρωσική διπλωματία στην Αφρική δήλωσε στο Al-Monitor ότι οι φαινομενικά συγχρονισμένες ενέργειες της Μόσχας και της Τεχεράνης στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας με τις αρχές του Σουδάν είναι «μια τυχερή σύμπτωση των περιστάσεων και της χρονικής συγκυρίας», αλλά ότι και οι δύο παίκτες ανταγωνίζονται για επιρροή προς διαφορετικές κατευθύνσεις και «υποφέρουν» από τις προσπάθειες της τοπικής ελίτ να αποκτήσουν προνομιακή μεταχείριση από τη Δύση. Νωρίτερα, το Al-Monitor έγραψε ότι αρχικά οι διαπραγματεύσεις με το Σουδάν για την ανάπτυξη ρωσικής στρατιωτικής εγκατάστασης διεξάγονταν από τους ανθρώπους του Γιεβγκένι Πριγκόζιν, αλλά μετά την επισημοποίηση της διαδικασίας και την εμπλοκή της Μόσχας, η διαδικασία μεταφοράς στρατιωτικών φορτίων στο λιμάνι του Σουδάν σταμάτησε και πάγωσε.Σε γενικές γραμμές, η Μόσχα προσπαθεί να αξιοποιήσει όλες τις ευκαιρίες συνεργασίας και να λάβει υπόψη στις ενέργειές της τυχόν αντιδυτικά αισθήματα ή αιτήματα για διαφοροποίηση των επαφών, κατανοώντας ότι μόνο σε στιγμές κρίσης μπορεί να ενισχύσει τις θέσεις της. Συγκεκριμένα, είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, μετά την άρση του αποκλεισμού του Κατάρ, εξαφανίστηκαν από το πεδίο της πληροφόρησης οι δηλώσεις για το ενδεχόμενο η Ντόχα να αγοράσει, για παράδειγμα, ρωσικά συστήματα αεράμυνας S-400. Προηγουμένως είχαν ως κίνητρο τη σύγκρουση με τη Σαουδική Αραβία, επειδή το ραντάρ SAM, εάν αγοραστεί, θα μπορούσε να βλέπει σε μεγαλύτερο βάθος το γειτονικό έδαφος της Σαουδικής Αραβίας.Πηγή: Al Monitor

The post Τι κερδίζει η Μόσχα από την στρατηγική συνεργασία με το Ιράν; appeared first on Militaire.gr.