Το ελληνικό κομματικό σύστημα δύο χρόνια μετά τις εκλογές

05:15 30/7/2021 - Πηγή: militaire

Η διαμόρφωση των πολιτικών συσχετισμών, οι τάσεις του κομματικού ανταγωνισμού και οι στάσεις των ψηφοφόρων στην Ελλάδα, δύο χρόνια μετά τις εκλογές του Ιουλίου 2019, συζητήθηκαν στη διαδικτυακή ημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών με θέμα «Το ελληνικό κομματικό σύστημα δύο χρόνια μετά τις εκλογές», την Τετάρτη 14 Ιουλίου. Η ημερίδα αναπτύχθηκε σε δύο πάνελ, στα οποία συμμετείχαν έγκριτοι πανεπιστημιακοί, ερευνητές και αναλυτές

του πολιτικού φαινομένου, σε έναν ανοιχτό και γόνιμο διάλογο για τα δεδομένα και τις προοπτικές που διαμορφώνονται σήμερα.

Πάνελ 1: Πολιτικές στάσεις & ιδεολογικός χώρος στην ελληνική κοινή γνώμη

Στο πρώτο πάνελ συμμετείχαν ο Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης ΕΚΠΑ Παναγιώτης Κουστένης, ο Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Επικεφαλής Πολιτικών Ερευνών της Prorata Άγγελος Σεριάτος και η Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ Ευτυχία Τεπέρογλου, με συντονιστή της συζήτησης τον Γενικό Διευθυντή του ΕΝΑ Παναγιώτη Σκευοφύλακα.

Ιδεολογική και πολιτική πόλωση

Στην εισήγησή της η Ευτυχία Τεπέρογλου σημείωσε ότι σύμφωνα με τα ερευνητικά ευρήματα που παρουσίασε και ανέλυσε, εντοπίζεται:

Έντονη πόλωση στον άξονα Αριστερά-Δεξιά ανάμεσα στο κόμμα της ΝΔ και τα κεντρο-αριστερά και αριστερά κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, MέΡΑ25)Ανάδειξη του ευρωπαϊκού διπόλου και της σημασίας του στη δομή του πολιτικού ανταγωνισμού. Ο πολιτικός ανταγωνισμός στην Ελλάδα δομείται σε δύο διαστάσεις εξαιτίας της σημασίας αυτού του άξονα. Μια αποτύπωση σε επίπεδο πολιτικού ανταγωνισμού με βάση τις θέσεις των κομμάτων που, αν αφαιρέσουμε τα «ευρωπαϊκά θέματα» από τον κάθετο άξονα, ο ανταγωνισμός δεν περιορίζεται σε μια απλή εναλλακτική σοσιαλιστικής Αριστεράς και καπιταλιστικής Δεξιάς, αλλά σε μια πιο συνδυαστική διάταξη αντιπαραβολής αριστερών-φιλελεύθερων και δεξιών-αυταρχικών εναλλακτικών. 

Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκαν γραφήματα που αποτυπώνουν την τοποθέτηση των πολιτικών κομμάτων στον ιδεολογικό χάρτη, καθώς και τις μεταξύ τους συγκλίσεις και αποκλίσεις.

Ενώ παράλληλα, συζητήθηκαν οι απαντήσεις των ψηφοφόρων των κομμάτων σε μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν σε οικονομικά θέματα (κρατική παρέμβαση, αναδιανομή πλούτου), θέματα για την ΕΕ και το ευρώ, θέματα δικαιωμάτων (περιορισμός ή μη διαδηλώσεων) και εκπαίδευσης (μη κρατικά ΑΕΙ), από τις οποίες προκύπτει έντονη ιδεολογική αντίθεση μεταξύ των ψηφοφόρων ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ και συγκλίσεις μεταξύ των φηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και του ΜέΡΑ25, καθώς και σε κάποιες θεματικές των ψηφοφόρων της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ.

    

[Όλη η παρουσίαση της Ευτυχίας Τεπέρογλου]

Αριστερόστροφος ΣΥΡΙΖΑ, δεξιόστροφη ΝΔ και «διχασμένο» ΚΙΝΑΛ

Στην εισήγησή του ο Άγγελος Σεριάτος παρουσίασε ευρήματα ερευνητικών εγχειρημάτων που συντονίζει και στο πλαίσιο των οποίων η πλειονότητα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και του ΜέΡΑ25 αισθάνονται αριστεροί και κεντροαριστεροί, του ΚΚΕ αριστεροί, της ΝΔ κεντροδεξιοί, κεντρώοι και δεξιοί, ενώ του ΚΙΝΑΛ κεντροαριστεροί και κεντρώοι.

 

Σε σχέση με τις εθνικές εκλογές του 2019, το 2021 ο συνολικός μέσος όρος της αυτοτοποθέτησης των ψηφοφόρων των κομμάτων μετατοπίζεται ελαφρώς προς τα δεξιά, αποτυπώνοντας έτσι και ιδεολογικές διεργασίες εντός της κοινωνίας κατά τη διετή αυτή περίοδο.  

Από την ανάλυση του Άγγελου Σεριάτου προκύπτει ότι σε ζητήματα οικονομίας (υπεροχή ιδιωτικής πρωτοβουλίας) οι ψηφοφόροι της ΝΔ, του ΚΙΝΑΛ και της Ελληνικής Λύσης συγκλίνουν, ενώ σύγκλιση εμφανίζουν οι ψηφοφόροι ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25. Και στα δύο «μπλοκ» όμως, εμφανίζονται, πλην ΝΔ από τη μία και ΚΚΕ από την άλλη, διαφορετικές εσωτερικές συνθέσεις.  

Περνώντας σε ζητήματα κοινωνικά-πολιτισμικά (ψήφος μεταναστών) οι ψηφοφόροι της ΝΔ συγκλίνουν με τους της Ελληνικής Λύσης συγκλίνουν, ενώ σύγκλιση εμφανίζουν οι ψηφοφόροι ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΚΙΝΑΛ και ΜέΡΑ25. Και στα δύο «μπλοκ» όμως, εμφανίζονται, πλην Ελληνικής Λύσης από τη μία και ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη, διαφορετικές εσωτερικές συνθέσεις. 

  

[Όλη η παρουσίαση του Άγγελου Σεριάτου]

Εδραιωμένη και συμπαγής η ΝΔ, ποσοτικά σταθερός ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ποιοτικά ασταθής

Στην εισήγησή του ο Παναγιώτης Κουστένης, παρουσιάζοντας επεξεργασμένα στοιχεία από διαχρονικές σειρές exit polls των εκλογικών διαδικασιών της τελευταίας πενταετίας επισήμανε ορισμένα κρίσιμα στοιχεία σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ:

Διατηρεί την πλειοψηφία σε αριστερούς-κεντροαριστερούς, λαϊκά στρώματα και νέους. Μετά το 2019 όμως μειοψηφεί σταθερά στα «ενδιάμεσα» κοινά: μεσαία στρώματα, ενδιάμεσες-παραγωγικές ηλικίες, μεσαίο ιδεολογικό χώρο. Ακριβώς εκεί εδράζεται η μέχρι στιγμής κυριαρχία της ΝΔ Μετά το Μνημόνιο έχασε τις προσβάσεις που είχε ακόμα και στο χώρο της λαϊκής δεξιάς Ο σημερινός (εναπομείνας) χώρος του «Κέντρου» είναι αμφίβολος ιδεολογικά και κυρίως ως προς την πιθανή περαιτέρω απορρόφησή του από τον ΣΥΡΙΖΑΗ δημοσκοπική πλειοψηφία του στους νέους δεν συνιστά εχέγγυο, ειδικά εφόσον είναι μονοσήμαντη: π.χ. την περίοδο 1993-2007, το κόμμα που κέρδιζε στους νέους (κυρίως