Για ποιους γράφτηκε το τραγούδι «Της Αμύνης τα παιδιά». Στη διάρκεια της παραμονής του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη έγινε ο δεύτερος «εθνικός ύμνος» στα χείλη στρατιωτών και Μικρασιατών

19:57 19/11/2017 - Πηγή: Mixani tou Xronou

Στην καρδιά του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, το 1916, και για δέκα μήνες περίπου η Θεσσαλονίκη υπήρξε πρωτεύουσα ενός δεύτερου ελληνικού κράτους! Ήταν η «Προσωρινή κυβέρνηση της Τριανδρίας» με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και τον στρατηγό Παναγιώτη Δαγκλή. Γι’ αυτούς γράφτηκε το τραγούδι Της Αμύνης τα παιδιά.

Το κινημα της Εθνικής Άμυνας συγκρότησαν συνωμοτικά στα τέλη

του 1915 στρατιωτικοί και πολιτικά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης που αντιδρούσαν στην ουδέτερη, αλλά στην ουσία στη φιλογερμανική στάση του Παλατιού, που έφερε τους συμμάχους της Βούλγαρους, εντός Μακεδονίας. Όλοι τους ήταν αντιμοναρχικοί, δημοκρατικοί και προσκείμενοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Η Ελλάδα χωρίστηκε στα δύο και βίωσε έναν «άτυπο» εμφύλιο πόλεμο. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επέμενε στην ουδετερότητα της Ελλάδας, η οποία όμως εμμέσως ωφελούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις δηλαδή τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, ενώ ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος προσδοκούσε οφέλη από τη συμμαχία με την Αντάντ, δηλαδή την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και από το 1915 την Ιταλία.

Η αντίθεση Κωνσταντίνου και Βενιζέλου κλιμακώθηκε από τον Φεβρουάριο του 1915, όταν η Αντάντ ξεκίνησε επιχειρήσεις στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Η άρνηση του Κωνσταντίνου να επιτρέψει τη συμμετοχή της Ελλάδας οδήγησε στην παραίτηση του Βενιζέλου.

Ο Δημήτριος Γούναρης, ιδρυτής του Κόμματος των Εθνικοφρόνων, ανέλαβε πρωθυπουργός, αλλά στις εκλογές του Μαΐου 1915 οι Φιλελεύθεροι του Βενιζέλου κέρδισαν. Όταν η Βουλγαρία ετοιμάστηκε να κινηθεί κατά της Σερβίας τον Σεπτέμβριο του 1915, ο Βενιζέλος επεδίωξε ξανά την ενεργό ανάμειξη της Ελλάδας και οι δυνάμεις της Αντάντ πραγματοποίησαν απόβαση στη Θεσσαλονίκη. Ο Βενιζέλος εξωθήθηκε σε νέα παραίτηση που σήμανε την αρχή της εμφύλιας σύγκρουσης.

Οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κέρκυρα με στόχο να βοηθήσουν στην αναδιοργάνωση του σερβικού στρατού, ενώ λίγους μήνες αργότερα γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Μακεδονία. Στις 16 Μαΐου 1916, βουλγαρικός στρατός συνεπικουρούμενος από λίγους Γερμανούς εγκαταστάθηκε στο ελληνικό οχυρό Ρούπελ, το οποίο οι Έλληνες υπερασπιστές του εκκένωσαν. Οι Βούλγαροι απλώθηκαν στη συνέχεια στην Ανατολική και σε τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας.

Η τριανδρία των επαναστατών. Από αριστερά: Κουντουριώτης, Βενιζέλος, Δαγκλής μαζί με συνεργάτες τους στο Κίνημα της Εθνικής Άμυνας. 29 Σεπτεμβρίου 1916

Σε αυτό το κλίμα, τον Αύγουστο του 1916 βενιζελικοί αξιωματικοί πρωτοστάτησαν στο «Κίνημα της Θεσσαλονίκης» επιδιώκοντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, αλλά και την απόκρουση των βουλγαρικών δυνάμεων από ελληνικά εδάφη. Ήδη από τον Δεκέμβριο του 1915 η Επιτροπή Εθνικής Άμυνας είχε συγκροτηθεί στη Θεσσαλονίκη φοβούμενη βουλγαρική εισβολή. Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την κατάληψη της Καβάλας από τους Βουλγάρους και την παράδοση του οχυρού Ρούπελ.
Ο Βενιζέλος μετέβη από την Κρήτη όπου είχε συγκροτήσει προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και ανέλαβε την ηγεσία του κινήματος στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1916. Η χώρα ουσιαστικά κόπηκε στα δύο.

Το τραγούδι «Της Αμύνης τα παιδιά»

Για τους πρωταγωνιστές της Τριανδρίας των επαναστατών (Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής) γράφτηκε στα χρόνια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου το τραγούδι «Ο Μακεδών» (αρχικός τίτλος που αναφέρεται στον Ελευθέριο Βενιζέλο) που είναι γνωστότερο από νεότερες διασκευές με τον τίτλο «Της Αμύνης τα παιδιά». Έχει καταγραφεί ως παραδοσιακό τραγούδι κι είναι άγνωστος ο στιχουργός και ο συνθέτης του.

Οι αρχικοί στίχοι του τραγουδιού ήταν:​

«Ο Μακεδών»

Για τα παιδιά, τη νέα τριανδρία
που έδιωξε από την Αθήνα τα θηρία,
που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες,
τους ψευταράδες και τους μασκαράδες.

Και στην Άμυνα εκεί πολεμούν όλοι μαζί
πολεμάει κι ο Βενιζέλος που αυτός θα φέρει τέλος
ο Δαγκλής κι ο Κουντουριώτης θα μας φέρουν την ισότης.

Λοιπόν παιδιά του Ελληνικού στρατού μας
δείχτε το δρόμο στον νέο στρατηγό μας
τον ήρωα της Εθνικής Αμύνης
που πολεμάει κατά των Γερμανών.

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον βασιλιά
και του δώσαν τα πανιά του για να πάει στη δουλειά του
για να πάει στη Γερμανία να τον κάνουνε λοχία.

Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια
και κάμποσα Βουλγάρικα κεφάλια
εκεί ψηλά, ψηλά στο Σκρα επάνω
που πολεμάνε κατά του Γερμανού.

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά

της Αμύνης το καπέλο έφερε τον Βενιζέλο

της Αμύνης το σκουφάκι έφερε το Λευτεράκι.

Το τραγούδι «Ο Μακεδών» ηχογραφήθηκε από τη δισκογραφική εταιρία Orfeon το 1919-20 στην Κωνσταντινούπολη από το μουσικό σχήμα «Ελληνική Εστουντιαντίνα» με πιθανούς τραγουδιστές τους Γ. Βιδάλη, Λουσιέν Μηλιάρη και Ν. Κλιμιντζά. Στη διάρκεια της παραμονής του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το τραγούδι ήταν ο δεύτερος «εθνικός ύμνος» στα χείλη των στρατιωτών και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.

Τη σημερινή διάδοση το τραγούδι πήρε μετά το 1980 από την ταινία του Κώστα Φέρρη «Ρεμπέτικο» σε μουσική διασκευή του Σταύρου Ξαρχάκου. Παράλληλα, διασκευάστηκαν και οι παραδοσιακοί στίχοι του τραγουδιού από τον Νίκο Γκάτσο, παίρνοντας τη μορφή που ακούστηκε από τους πρώτους ερμηνευτές του Νίκο Δημητράτο και Γιώργο Νταλάρα.

Η διασκευασμένη μορφή με τίτλο «Της Αμύνης τα παιδιά» έχει ως εξής: ​

Μια μέρα θα το γράψει η ιστορία
που έδιωξε απ’ την Αθήνα τα θηρία
που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες
τους ψευταράδες και τους μασκαράδες.

Και στην άμυνα εκεί όλοι οι αξιωματικοί
πολεμάει κι ο Βενιζέλος
που αυτός θα φέρει τέλος
και ο κάθε πατριώτης θα μας φέρουν την ισότης.

Η Παναγιά που στέκει στο πλευρό μας
δείχνει το δρόμο στο νέο στρατηγό μας
τον ήρωα της εθνικής αμύνης
που πολεμάει και διώχνει τους εχθρούς.

Της αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά
και του δώσαν τα βρακιά του
για να πάει στη δουλειά του
τον περίδρομο να τρώει με το ξένο του το σόι.

Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια
που βγάζουν φλόγες και φτάνουν στα ουράνια
εκεί ψηλά ψηλά στα σύνορά μας
τρέχει ποτάμι το αίμα του εχθρού.

Της αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά
της αμύνης το καπέλο έφερε το Βενιζέλο
της αμύνης το σκουφάκι
έφερε το Λευτεράκη.

Η σύγχρονη μουσική εκδοχή «Της Αμύνης τα παιδιά» με τον Νίκο Δημητράτο

Διαβάστε επίσης στη «ΜτΧ»: Η απελευθέρωση της Ξάνθης από τους Βούλγαρους έγινε χωρίς μάχη. Οι Οθωμανοί υποδέχτηκαν τον στρατό μαζί με τους Έλληνες. Τι έγραφε το ιστορικό τηλεγράφημα του Γάλλου στρατηγού προς τον αρχιστράτηγο Παρασκευόπουλο …

Το άρθρο Για ποιους γράφτηκε το τραγούδι «Της Αμύνης τα παιδιά». Στη διάρκεια της παραμονής του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη έγινε ο δεύτερος «εθνικός ύμνος» στα χείλη στρατιωτών και Μικρασιατών δημοσιεύθηκε αρχικά στον δικτυακό τόπο ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.