Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στον κορονοϊό: Τα γεγονότα που προκάλεσαν οικονομικές καταστροφές και η ανάκαμψη

00:03 28/3/2020 - Πηγή: Mononews

Η οικονομική καταστροφή που προκάλεσε ο κορονοϊός ήταν γρήγορη, ευρεία και βαθιά, με την βιομηχανία να πλήττεται σε όλη την υδρόγειο και τους καταναλωτές να παραμένουν κλεισμένοι στα σπίτια τους λόγω των κανόνων απομόνωσης που επέβαλαν οι κυβερνήσεις.

Πώς λοιπόν μπορούμε να συγκρίνουμε την εν εξελίξει κρίση με όλες τις προηγούμενες κρίσεις; Ας κάνουμε μια σύντομη ανασκόπηση των γεγονότων του περασμένου αιώνα που προκάλεσαν τις πιο σοβαρές οικονομικές καταστροφές.

Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Η κινητοποίηση

των ευρωπαϊκών στρατευμάτων το 1914 έβαλε απότομο φρένο στην Belle Epoque. Εκατομμύρια στρατιώτες ρίχτηκαν στη μάχη σε έναν αγώνα που διήρκεσε χρόνια αν και αρχικά οι χώρες που συμμετείχαν περίμεναν ότι θα έχει σύντομη διάρκεια.

«Οι οικονομίες αφιερώθηκαν στη στήριξη των πολεμικών συρράξεων. Ο Henry Ford είχε ξεκινήσει την πρώτη γραμμή συναρμολόγησης για μαζική παραγωγή αυτοκινήτων το 1913 και η μέθοδος του χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή πυρομαχικών και φορτηγών.

«Η Ρωσία είχε πληγεί τόσο πολύ που τελικά έπεσε θύμα της επανάστασης των Μπολσεβίκων, ενώ η γερμανική οικονομία επιβαρύνθηκε από τις αποζημιώσεις του πολέμου, εξέλιξη που τελικά οδήγησε στην άνοδο του ναζιστικού κόμματος.

Το μεγάλο κραχ του 1930

Το κραχ της χρηματιστηριακής αγοράς το 1929 προκάλεσε τη μακρύτερη και βαθύτερη παγκόσμια ύφεση του 20ου αιώνα. Αυτό που ξεκίνησε ως μια αμερικανική κρίση μεταβλήθηκε γρήγορα σε μια παγκόσμια, που επιδεινώθηκε από τις αδύναμες τράπεζες, τις χαμηλές τιμές των γεωργικών προϊόντων και αργότερα από τους εμπορικούς φραγμούς. Η κάμψη διήρκεσε σε όλη τη δεκαετία του 1930, διότι οι κυβερνήσεις έκαναν πολύ λίγες ενέργειες και πολύ αργά.

Μέχρι το 1933, το ποσοστό ανεργίας των ΗΠΑ ήταν περίπου 25%. Χρειάστηκε η τεράστια εισροή μετρητών από τη Νέα Συμφωνία -σειρά οικονομικών μέτρων- του τότε Αμερικανού Προέδρου Φραγκλίνου Ρούσβελτ, για να τερματιστεί η ύφεση εκεί.

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

«Η πιο καταστροφική σύγκρουση στην ιστορία προκάλεσε ποικίλες οικονομικές επιπτώσεις, που διέφεραν από χώρα σε χώρα. Οι Η.Π.Α. γνώρισαν άνθηση και εξελίχθηκαν σε κυρίαρχη παγκόσμια οικονομία. Η Βρετανία απέφυγε την εισβολή αλλά παρέμεινε παγιδευμένη στο χρέος, ενώ μεγάλο μέρος της Ευρώπης και άλλες χώρες κατέληξαν σε ερείπια. Η Γερμανία καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ ανάλογη ήταν και η κατάληξη της Ιαπωνία.

Οι οικονομίες των χωρών είχαν πλήρως αναδιαμορφωθεί για να υπηρετήσουν τα στρατιωτικά μέσα, με τις γραμμές παραγωγής αυτοκινήτων να χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τανκ, για παράδειγμα. Μόλις τελείωσε ο πόλεμος, η βιομηχανική αυτή προσπάθεια έπαψε να υφίσταται και ταυτόχρονα οι δημόσιες δαπάνες συρρικνώθηκαν ξαφνικά. Χρειάστηκαν δεκαετίες ανασυγκρότησης και κατάλληλων ενεργειών για να αποτινάξουν τα κράτη αυτή την κοινωνική, πολιτική και οικονομική κληρονομιά.

Πετρελαϊκή κρίση του 1973

Μεταξύ του Οκτωβρίου 1973 και του Μαρτίου 1974, οι τιμές του πετρελαίου στις ΗΠΑ τετραπλασιάστηκαν. Αυτή η εξέλιξη επιβάρυνε σημαντικά τη μεταποιητική βιομηχανία, η οποία είχε μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας. Στο μεταξύ, οι εταιρείες αναγκάστηκαν να αυξήσουν τους μισθούς ως απάντηση στην κατακόρυφη αύξηση του πληθωρισμού που ακολούθησε, την ώρα που η ανάπτυξη υποχωρούσε δραματικά. Το φαινόμενο ήταν γνωστό ως «στασιμοπληθωρισμός».

Τέτοιες επιδράσεις σημειώθηκαν αλλού λιγότερο και αλλού περισσότερο, σε όλη την υδρόγειο. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, έλαβαν αδιάλειπτα προμήθειες αργού αλλά αντιμετώπισαν τις δικές τους προκλήσεις. Η Βρετανία είχε πληγεί από τις αλλεπάλληλες απεργίες τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και τελική ζήτησε διεθνή οικονομική βοήθεια.

Η Μεγάλη Ύφεση

Η οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2009 προκλήθηκε από την έκρηξη της φούσκας των ακινήτων στις ΗΠΑ. Σύντομα επήλθε πιστωτική ασφυξία, οδηγώντας στην κατάρρευση της Lehman Brothers, την οικονομική κρίση, και κατά συνέπεια στην απότομη πτώση του παγκόσμιου εμπορίου.

Photographer: Cate Gillon/Getty Images

Οι περιοχές της Βορείου και Νοτίου Αμερικής και η Ευρώπη μπήκαν σε ύφεση και τα μέτρα ανάκαμψης που ακολούθησαν κυρίως στον κλάδο των τραπεζών, κατά πολλούς, δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη.

Η κρίση του κορονοϊού

Είναι πολύ νωρίς για να πούμε πόσο βαθιά θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία το πρόσφατο ξέσπασμα του ιού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι η πτώση της δραστηριότητας μπορεί να συγκριθεί με αυτή του 2009, ενώ η συρρίκνωση που αναμένει το δεύτερο τρίμηνο το Ηνωμένο Βασίλειο, μπορεί να είναι το χειρότερο εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Η Κίνα μπορεί να υποστεί την πιο αργή ανάπτυξή της από το 1976, όταν πέθανε ο Μάο Τσε Τουνγκ. Οι οικονομολόγοι λένε ότι οι ΗΠΑ εισέρχονται σε απότομη ύφεση, ενώ υπάρχουν εκτιμήσεις ότι ορισμένα ΑΕΠ κατευθύνονται προς τη χειρότερη πτώση σε επίπεδο τριμήνου, από το 1947. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας μείωσε την εκτίμησή της για την οικονομία, χαρακτηρίζοντάς την ως σε «σοβαρή κατάσταση» και «σε εξαιρετική πίεση» από το ξέσπασμα του ιού.

Photographer: Francesca Volpi/Bloomberg

«Δεν υπάρχει αμφιβολία: πρόκειται για ένα μεγάλο, μεγάλο χτύπημα», δήλωσε ο David Chilosi, επίκουρος καθηγητής οικονομικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Groningen της Ολλανδίας. «Το ερώτημα είναι εάν πρόκειται για προσωρινό σοκ ή αν θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες.»