Χασάπηδες και Κριοφόροι του Κοσμά Ξενάκη

09:03 4/12/2019 - Πηγή: Mononews

Από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

Σε τι μπορεί να ενδιαφέρει έναν καλλιτέχνη η μορφή του χασάπη; Ενός ανθρώπου με πεζό και βάρβαρο επάγγελμα… Για τον Κοσμά Ξενάκη, η έκθεση του οποίου «Χασάπηδες και Κριοφόροι» εγκαινιάζεται σήμερα στο Mέγαρο Εϋνάρδου, το ενδιαφέρον εστιάσθηκε σε δύο σοβαρές εκδοχές: Το ηθογραφικό σκέλος αρχικά, όταν, επηρεασμένος από τον Τσαρούχη και τον Διαμαντή Διαμαντόπουλο θέλησε ν΄ αποδώσει κι εκείνος στα έργα του την ελληνική καθημερινότητα. Και το εξιδανικευμένο, στη συνέχεια, μέσω της αναγωγής τους στους περίφημους μοσχοφόρους της αρχαιότητας,

με το ιερό πρωτίστως καθήκον της θυσίας.

Περισσότερα από εξήντα ζωγραφικά έργα, αλλά και ογδόντα ακόμη σχέδια, με θέμα πάντα τον χασάπη, παρουσιάζονται σ΄ αυτήν την έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, καλύπτοντας όλη την περίοδο της ενασχόλησης του καλλιτέχνη με το συγκεκριμένο αντικείμενο, από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 ως το 1960. Σκοπός της έκθεσης, άλλωστε, είναι η αποτύπωση της πορείας του, από την «ελληνικότητα» στη σύνδεση με την ευρωπαϊκή πρωτοπορία και από την αναπαράσταση στην αφαίρεση μέσω της εμμονικής, σχεδόν, επιστροφής του στη μορφή του χασάπη και του ζώου.

Ήταν αμέσως μετά τον εμφύλιο, όταν ο γεννημένος στη Βραΐλα της Ρουμανίας Κοσμάς Ξενάκης (1925 -1984) -μεγαλύτερος αδελφός του ήταν ο διάσημος συνθέτης και αρχιτέκτονας Ιάννης Ξενάκης- κι ενώ ήταν ήδη φοιτητής της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και παράλληλα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δεύτερη, προκειμένου να μαθητεύσει κοντά στον Γιάννη Τσαρούχη και στη σχολή του, που μόλις είχε εκείνος ιδρύσει.

Έργο του Κοσμά ΞενάκηΠοδοσφαιριστές, μανάβηδες, λουόμενοι και, φυσικά, χασάπηδες λειτουργούσαν ως «μοντέλα» για τον Ξενάκη αυτήν την εποχή, ώσπου να κατασταλάξει κυρίως στους τελευταίους. Μέσα ή έξω από το χασάπικο, σφάζοντας τα ζώα ή κόβοντας το κρέας, εικόνες καθαρές που πατούν στον ρεαλισμό, αλλά αφήνουν περιθώριο στον καλλιτέχνη για την επεξεργασία τους.Έργο του Κοσμά Ξενάκη

Ένα από αυτά τα έργα του, μάλιστα, θα περιληφθεί στην έκθεση της Ομάδας «Αρμός» στο Ζάππειο το 1949 (το προηγούμενο χρόνο έχει πάρει και το πτυχίο του από το ΕΜΠ). Η συγκεκριμένη θεματολογία, άλλωστε, θα τον ακολουθήσει και στο Παρίσι, όπου από το 1954 και με υποτροφία από τη γαλλική κυβέρνηση συνέχισε τις σπουδές του στην Αρχιτεκτονική.

Έργο του Κοσμά Ξενάκη

Τώρα πλέον φιλοτεχνεί μεγάλες συνθέσεις με χαρτόνια, χάρντμπορντ και χαρτιά εφημερίδας, ενώ η επαφή του με τον εικαστικό κόσμο στη Γαλλία και ειδικά με το έργο του Πικάσο, επιδρά καταλυτικά στη ζωγραφική του, που πλέον γίνεται ολοένα και πιο αφαιρετική, ώσπου, λίγα χρόνια μετά, να στραφεί αποφασιστικά προς την αφηρημένη τέχνη. Η μορφή του χασάπη –μοσχοφόρου, αλλά και οι λουόμενες, ένα ακόμη θέμα στο οποίο εστιάζει με τίτλο «Γυναίκες στη θάλασσα» γίνονται έτσι το όχημα για τη διαμόρφωση της προσωπικής του εικαστικής γλώσσας.

Έργο του Κοσμά ΞενάκηΑπό την εποχή αυτή και μετά, εξάλλου, οι πολλές διαφορετικές ιδιότητες του Ξενάκη ως αρχιτέκτονα και πολεοδόμου, ζωγράφου, χαράκτη και γλύπτη, σκηνογράφου και δημιουργού χάπενινγκ («πολύτεχνα» έργα τα αποκαλούσε ο ίδιος) θα τον ακολουθούσαν σε όλη τη ζωή του.Έργο του Κοσμά Ξενάκη

Η πρώτη ατομική του έκθεση στην Αθήνα με τους χασάπηδες έγινε το 1956, ενώ αυτήν την περίοδο αρχίζει ουσιαστικά και η καριέρα του ως αρχιτέκτονα, καθώς
προσλαμβάνεται στο αρχιτεκτονικό γραφείο Δοξιάδη. Μια δουλειά που τον οδήγησε από το Ιράκ ως την Ισπανία και ως την Γκάνα και τη Νιγηρία, εκπονώντας τεράστια αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα. Χωρίς ποτέ να σταματήσει, ωστόσο, την εικαστική του δημιουργία. Καινοτόμος και ταυτόχρονα ερμητικός, με ευρύ φάσμα εκφραστικών δυνατοτήτων, ο Κοσμάς Ξενάκης υπήρξε άλλωστε και ένας διανοούμενος της τέχνης βλέποντάς την ως μία πνευματική διαδικασία πάνω και πέρα από φόρμες, σύνορα και σχολές.

Έργο του Κοσμά Ξενάκη

Την έκθεση «Χασάπηδες και Κριοφόροι», έχει επιμεληθεί ο διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης Διονύσης Καψάλης ενώ συνοδεύεται και
από την έκδοσης της ομότιτλης μελέτης του καθηγητή Ευγένιου Δ. Ματθιόπουλου.

Κοσμάς Ξενάκης (1925 – 1984)

The post Χασάπηδες και Κριοφόροι του Κοσμά Ξενάκη appeared first on mononews.