Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Επιτέλους άνοιξε

21:29 24/2/2020 - Πηγή: Mononews

Λαμπερό, αστραφτερό, γεμάτο φως και τέχνη! Ένα Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπως θα έπρεπε να είναι. Δευτέρα μεσημέρι στο κτίριο του Φιξ και όλα ήταν έτοιμα για να υποδεχθούν το κοινό.

Πρώτοι επισκέπτες πρωί πρωί οι μαθητές του 1ου Πειραματικού Πλάκας. Ομάδες μαθητών θα το επισκέπτονται και τις δύο επόμενες μέρες ενώ από την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου το ΕΜΣΤ παραδίδεται σε όλους

τους Αθηναίους. ΄Υστερα από είκοσι χρόνια προσπαθειών, αναβολών και απογοητεύσεων, διαγωνισμών  κάθε είδους και ακυρώσεων επίσης και ενώ εν τω μεταξύ έχουν περάσει από το υπουργείο Πολιτισμού 14 πολιτικές ηγεσίες –η σημερινή είναι η 15η_ , που καθεμιά τους επιθυμούσε να το εγκαινιάσει, έφθασε επιτέλους η ώρα το ΕΜΣΤ να ανοίξει! Γιατί τα τελευταία χρόνια το μουσείο κινδύνευε να μετατραπεί σε έναν οποιονδήποτε πολιτιστικό χώρο, καθώς η επιλογή του ημι- ανοίγματος με διάφορες ενδιάμεσες εκθέσεις και εκδηλώσεις έτειναν να το απομακρύνουν από τον ρόλο του. Όμως, όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη στη συνέντευξη για την παρουσίαση του ΕΜΣΤ  «Το Μουσείο δεν ανοίγει ούτε πρόχειρα, ούτε βιαστικά. Ανοίγει με τα έργα της μόνιμης συλλογής του, εκτεθειμένα κατ’ εφαρμογή των μελετών που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Μουσείων το 2019».

Όσο για τα επίσημα εγκαίνια, θα γίνουν από τον πρωθυπουργό εντός των προσεχών εβδομάδων. Στο διάστημα αυτό θα έχει διορισθεί διευθυντής με διετή θητεία ενώ εντός του ΄20 θα προκηρυχθεί ο διεθνής διαγωνισμός για τον μετέπειτα διευθυντή του.

Άμεσα εξάλλου, όπως πρόσθεσε η ίδια δημιουργείται θέση διοικητικού και οικονομικού Προϊσταμένου, όπως άλλωστε θα συμβεί και σε όλους τους άλλους εποπτευόμενους οργανισμούς του  ΥΠΠΟ (Εθνικό Θέατρο, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας κ.ά. Για ένα μήνα εξάλλου το μουσείο θα λειτουργεί με ελεύθερη είσοδο.

Στην έκθεση της μόνιμης συλλογής παρουσιάζονται 172 έργα (από τα 1300 της συλλογής του) από 78 έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, συγκεκριμένα γλυπτά, βίντεο, έργα ζωγραφικής, σχέδια, ηχητικά και διαδικτυακά έργα. Ανάμεσά τους έργα των Κουνέλλη, Κανιάρη, Τάκις, Τσόκλη, Θόδωρου, Χρύσας,  Στήβεν Αντωνάκου,  Λάππα, Λουκά Σαμαρά,  Βαρώτσου, Κεσσανλή, Ξένου, Σόρογκα, Χατζημιχάλη, Παύλου, Λαζόγκα, Μπότσογλου, Ξαγοράρη,  Ρένας Παπασπύρου, Ψυχοπαίδη, Μαρίας Παπαδημητρίου, Νίκου Αλεξίου, Κοκκινιά κ.ά. Επίσης έργα των Μόνα Χατούμ, Ίλια Καμπακόφ, Μπιλ Βιόλα, Κουτλούγκ Αταμάν, Γκάρι Χιλ, Ναν Γκόλντιν, Κάρλος Μότα κά.

Το έργο του Ίλια Καμπακόφ «Το καράβι της ζωής μου»

Σύμφωνα με την μελέτη τα εκθέματα αναπτύσσονται από το υπόγειο ως τον 4ο όροφο, με τα περισσότερα από αυτά να βρίσκονται στα τρία τελευταία επίπεδα του κτηρίου.  Και καθώς ο επισκέπτης ανεβαίνει έναν έναν αυτούς τους ορόφους η θέα προς την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, του αποκαλύπτεται σιγά σιγά μέσα από τα διάφανα ανοίγματα του κτηρίου προς την Συγγρού. Όπως ακριβώς συνέβαινε και παλαιότερα με την αρχική μορφή της κατασκευής του, από τον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο, όταν και οι περαστικοί μπορούσαν απ΄ έξω να δουν τη λειτουργία της ζυθοποιίας Φιξ.

Να σημειωθεί εξάλλου, ότι την υλοποίηση των μελετών ανέλαβαν και ολοκλήρωσαν ο αρχιτέκτονας κ. Δημήτρης Αντωνακάκης ως «μεταβατικός» διευθυντής, συνεπικουρούμενος από την ιστορικό τέχνης κυρία Συραγώ Τσιάρα, διορισμένοι και οι δύο από την πρώην υπουργό Πολιτισμού κυρία Μυρσίνη Ζορμπά.

Έργο του Γιάννη Κουνέλλη / ξυλα

Στις όχθες του Ιλισού κάποτε, εγκιβωτισμένου σήμερα κάτω από την οδό Καλλιρρόης, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, διατηρεί από την αρχική του εικόνα μόνον τις δύο όψεις επί της οδού Συγγρού και Φραντζή, που έχουν κηρυχθεί άλλωστε διατηρητέες. Οι άλλες δύο είναι σύγχρονες και αποτελούν την πρόταση των αρχιτεκτονικών γραφείων, που προκρίθηκαν στον σχετικό διαγωνισμό. Η είσοδος γίνεται από την Καλλιρρόης _υπάρχει και δευτερεύουσα από την Συγγρού _ και αμέσως ο επισκέπτης βρίσκεται σε ένα μεγάλο φουαγιέ εν είδει εσωτερικής πλατείας ενώ το ύψος προς την πλευρά της Συγγρού φθάνει τα 30 μέτρα. Συνολικά εξάλλου το κτήριο καταλαμβάνει 18.142 τμ. σε οικόπεδο επιφανείας 3.123 τμ.

Το «Κουτσό» του Βλάση Κανιάρη

Η αναζήτηση κτιρίου για τη  στέγαση του Εθνικού  Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εποπτευόμενο και επιχορηγούμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού) είχε αρχίσει πριν από την ίδρυσή του, το 1997 με το Νόμο 2557. Αρκετά κενά οικοδομήματα στην Αθήνα _ εργοστάσια κυρίως _ ήταν υποψήφια, ώσπου να καταλήξει η κυβέρνηση δια του υπουργείου Πολιτισμού στο πρώην εργοστάσιο ζυθοποιίας Φιξ, που ήταν  εγκαταλελειμμένο ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ΄70. Γι΄αυτό το λόγο άλλωστε είχε υποστεί μεγάλες φθορές και έτσι ήταν εξ αρχής βέβαιο, ότι απαιτούνταν τεράστιες επεμβάσεις για τη διατήρηση και την ασφάλειά του αλλά και για την μετατροπή του σε μουσειακό χώρο. Πρωτίστως όμως θα έπρεπε να εξασφαλισθεί η ιδιοκτησία του κτηρίου. Κι αυτό, γιατί από τον Δεκέμβριο του 1994 το Φιξ είχε απαλλοτριωθεί για λόγους δημόσιας ωφέλειας και είχε περιέλθει στην Αττικό Μετρό Α.Ε. η οποία μάλιστα προχωρώντας στο πρόγραμμά της κατεδάφισε όλο το βορινό τμήμα του κτιρίου για την κατασκευή του σταθμού «Φιξ» (λειτούργησε το 2000).

Η «Προσφυγική Σκηνή» της Έμιλυ Ζασίρ

Οριστική λύση σ΄αυτήν την εμπλοκή πάντως, δίνεται μόλις τώρα, καθώς, όπως είπε η κυρία Μενδώνη, με νομοθετική ρύθμιση και με εντολή του  ίδιου του πρωθυπουργού, το κτήριο, το οποίο σήμερα εξακολουθεί να ανήκει στην Αττικό Μετρό, θα μεταβιβαστεί οριστικά στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. (Ως τώρα κατέβαλε στην Αττικό Μετρό ένα συμβολικό μίσθωμα)

Ιδρυτική διευθύντρια του Μουσείου η Άννα Καφέτση, διδάκτωρ Αισθητικής – Iστορίας Τέχνης είχε ωστόσο πραγματοποιήσει ήδη από το 2000 την πρώτη έκθεση στους χώρους του κτιρίου με κάποιες πρόχειρες διαμορφώσεις. Ήταν η έκθεση  «Γιάννης Τσαρούχης: Μεταξύ Ανατολής και Δύσης» ενώ ακολούθησε η «Σύνοψις 1 – Επικοινωνίες» καθώς και δύο ακόμη εκθέσεις της ίδιας σειράς. Παράλληλα η ίδια άρχισε  εκ του μηδενός σχεδόν, τη συγκρότηση της μόνιμης συλλογής του μουσείου.

Το περίφημο έργο της Μόνα Χατούμ «FΙΧit» με υλικά και μηχανήματα από το παλιό εργοστάσιο Φιξ

Το 2002  έγινε η προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού από τον οποίο προέκυψε τον επόμενο χρόνο ως πρώτο βραβείο η μελέτη των γραφείων 3SK ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ Α.Ε., Ι. ΜΟΥΖΑΚΗΣ και ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ Ε.Π.Ε., TIM RONALDS ARCHITECTS με συμμετοχή της Καλλιόπη Κοντόζογλου. ΄Εκτοτε αρχίζουν οι καθυστερήσεις: Ένας ακόμη χρόνος για να υπογραφεί η Σύμβαση Εκπόνησης Μελέτης ανάμεσα στο ΕΜΣΤ και τα γραφεία του διαγωνισμού (2004). Τρία ακόμη χρόνια για την υπογραφή της σύμβασης κατασκευής του έργου με τον μειοδότη του διαγωνισμού , εταιρεία ΒΙΟΤΕΡ Α.Ε. (2007). Άλλα δύο χρόνια για να κηρυχθεί έκπτωτος ο ανάδοχος, λόγω καθυστερήσεων (2009). Και άλλα δύο για την υπογραφή νέας σύμβασης με την κατασκευαστική εταιρεία ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ.

Η ανακατασκευή του κτιρίου ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2014 και το ΕΜΣΤ μετέφερε τις διοικητικές υπηρεσίες του και τον εξοπλισμό του τον Μάιο του 2015.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη με μαθητές στο ΕΜΣΤ

Το μουσείο ωστόσο όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε μείνει ανενεργό. Αντίθετα βρίσκοντας προσωρινή στέγη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στην ΑΣΚΤ και τέλος στο κτίριο του Ωδείου Αθηνών η Άννα Καφέτση πραγματοποίησε σειρά μεγάλων εκθέσεων διεθνούς βεληνεκούς.  Η ίδια ωστόσο «ανταμείφθηκε» για το έργο και τις προσπάθειές της με την αποπομπή της από την διεύθυνση του μουσείου, ακριβώς μόλις αυτό ολοκληρώθηκε. Στο  παρασκήνιο, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΜΣΤ εκείνη την εποχή, έχοντας αναπτύξει μία πολεμική άνευ προηγουμένου απέναντι στη διευθύντρια, προκειμένου να επιβάλλει τις απόψεις του, προκάλεσε τεράστια προβλήματα, που οδήγησαν αφ΄ενός  στην αποχώρησή της και αφ΄ετέρου σε καθυστέρηση πενταετίας, ώσπου να φθάσουμε τελικώς σήμερα στα εγκαίνια. Η κινητοποίηση ανθρώπων των τεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό με διαμαρτυρίες για τη μεθόδευση των ενεργειών εναντίον της Άννας Καφέτση δεν είχαν αποδώσει, η ίδια όμως είχε προφθάσει να δημιουργήσει για το μουσείο μία εξαιρετική συλλογή, χάρη στις επαφές της με τον διεθνή εικαστικό χώρο. Έτσι τα έργα που εκείνη επέλεξε, παρουσιάζονται τώρα, αν και όχι με τη δική της μουσειολογική μελέτη.

Νέα διευθύντρια μετά την Άννα Καφέτση ορίσθηκε από το ΥΠΠΟ η Κατερίνα Κοσκινά, διδάκτωρ Ιστορίας Τέχνης – Μουσειολόγος, η οποία και εκπόνησε νέα μελέτη, πριν η πρώην υπουργός Πολιτισμού κυρία Μυρσίνη Ζορμπά την απομακρύνει από τη θέση της. Κάτι, που είχε προαναγγείλει ήδη, ο πρώην κι αυτός, υπουργός Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, όταν είχε επισκεφθεί το ΕΜΣΤ «αδειάζοντας», παρουσία του Τύπου την διευθύντρια και ταυτόχρονα γεμίζοντας το μουσείο καπνούς από το πούρο του, που ενεργοποίησε το συναγερμό.

Εργο του Νίκου Αλεξίου

Αν αυτό το περιστατικό όμως ήταν κωμικοτραγικό, ο διαγωνισμός για την θέση νέου διευθυντή, που προκήρυξε στη συνέχεια, η Μυρσίνη Ζορμπά θα προκαλούσε θύελλα αντιδράσεων, αφού κηρύχθηκε άγονος, απορρίπτοντας 16 υποψηφιότητες Ελλήνων επιστημόνων, προφανώς γιατί οι προκρινόμενοι δεν ήταν αρεστοί.

Επιστρέφοντας στο σήμερα ωστόσο, και όπως είπε η κυρία Μενδώνη η δημόσια δαπάνη για το κτίριο και για ένα μέρος του εκθεσιακού προγράμματος ανέρχεται σε 44.625.440 ευρώ, που καλύφθηκαν από πόρους του Γ’ ΚΠΣ, του ΕΣΠΑ 2007-2013 και εθνικούς πόρους. Στη χρηματοδότηση αυτή ήρθαν να προστεθούν τα 3 εκατομμύρια της δωρεάς του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», που στην πραγματικότητα «ξεκλείδωσαν» δύο φορές την συνέχιση των εργασιών ως την ολοκλήρωση του μουσείου.

Έργο της Μπίας Ντάβου

Αύξηση του προϋπολογισμού του Μουσείου, ανακοίνωσε εξάλλου η υπουργός  για λειτουργικά έξοδα, κυρίως ενόψει προσλήψεων προσωπικού, οι οποίες πρέπει να γίνουν. Και παράλληλα υποσχέθηκε την εξασφάλιση ποσού, που θα επιτρέψει στον διευθυντή του Μουσείου να διοργανώσει περιοδικές εκθέσεις, ακόμη και αγορές έργων τέχνης.

Εργο του Δημήτρη Αληθεινού

Παρόντες επίσης στην συνέντευξη ο γεν. γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού κ. Νικόλας Γιατρομανωλάκης, ο Προέδρος του Δ.Σ. του ΕΜΣΤ κ. Γιώργος Παπαναστασίου, ο μεταβατικός  διευθυντής κ. Δημήτρης Αντωνακάκης, η αναπληρώτρια διευθύντρια κ. Συραγώ Τσιάρα και το μέλος Δ.Σ. του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» κ. Γιώργος Αγουρίδης.

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης