Μείωση των εμφραγμάτων εν καιρώ πανδημίας – 7 Έλληνες επιστήμονες εξηγούν το φαινόμενο

08:41 7/4/2020 - Πηγή: Mononews

Διάχυτη στους ιατρούς όλων των Καρδιολογικών Κλινικών στην Ελλάδα είναι η εντύπωση ότι τα έκτακτα περιστατικά και κυρίως τα εμφράγματα του μυοκαρδίου έχουν μειωθεί εντυπωσιακά από την έναρξη της πανδημίας, σύμφωνα με την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ).

Επτά επιστήμονες αναλύουν πώς το φαινόμενο αυτό διαμορφώνεται και σε άλλες χώρες και εξηγούν τις πιθανές αιτίες του.

«Αυτή η μείωση δεν είναι αισθητή μόνο στην Ελλάδα.

Στην περιοχή της Λομβαρδίας της Ιταλίας, τα ποσοστά των προσερχόμενων εμφραγμάτων μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST μειώθηκαν κατά 70%. Υπάρχουν αναφορές από ιατρούς ότι τα εάν τα συμπτώματα δεν είναι τόσο σοβαρά, οι ασθενείς δεν καλούν το ασθενοφόρο επειδή φοβούνται. Επίσης, στην Ισπανία, η Ομάδα Εργασίας της Επεμβατικής Καρδιολογίας της Ισπανικής Καρδιολογικής Εταιρείας προετοιμάζει ένα άρθρο που δείχνει μια πτώση των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου κατά 40% στην Ισπανία.

Στην πρωτεύουσα Μαδρίτη η μείωση είναι ακόμα μεγαλύτερη, σύμφωνα με τους ιατρούς του νοσοκομείων της Μαδρίτης. Το 90% των νοσηλευομένων ασθενών στα περισσότερα νοσοκομεία της Μαδρίτης είναι COVID-19 ασθενείς. Η πτώση ταυτόχρονα των εμφραγμάτων στα μεγάλα νοσοκομεία της Μαδρίτης θα μπορούσε να προσεγγίζει το 80%. Σε μεγάλη Καρδιολογική Κλινική της Μαδρίτης βλέπουν 3-4 ασθενείς με έμφραγμα εβδομαδιαίως, ενώ ο φυσιολογικός αριθμός θα ήταν περίπου τρεις ασθενείς κάθε μέρα. Και αυτό είναι μόνο για τα εμφράγματα, γιατί δεν συμπεριλαμβάνονται άλλα οξέα στεφανιαία επεισόδια, όπως ασταθή στηθάγχη ή εμφράγματα χωρίς ανάσπαση του ST. Το πιθανότερο σενάριο που δίνεται από τους αρμόδιους ιατρούς είναι ότι οι άνθρωποι είναι τρομοκρατημένοι στο σπίτι, ώστε δεν εμφανίζονται στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, τα οποία κατέρρευσαν εντελώς.

Οι ιστορίες είναι παράξενα όμοιες σε όλο τον κόσμο. Στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου George Washington στην Ουάσινγκτον, εκτιμάται ότι είχαν μόνο δύο ή τρεις περιπτώσεις εμφραγμάτων τις τελευταίες 3 εβδομάδες, όταν συνήθως βλέπουν 3 εμφράγματα την εβδομάδα, με ετήσιο όγκο των 120-150 περιπτώσεων. Αυτό σε συνδυασμό με μια δραματική μείωση σε όλες τις εισαγωγές οξέων στεφανιαίων συνδρόμων.

Στην Ατλάντα των ΗΠΑ, στο Emory University School of Medicine, εκτιμάται ότι έχουν δει μια πτώση του όγκου των εμφραγμάτων μεταξύ 20% και 50%. Αν και όπως αναφέρεται ότι πρόκειται για μια μόνο εκτίμηση 1 μηνός και όχι «αξιόπιστα» στοιχεία, πρέπει πραγματικά να δούμε στο μέλλον τα δεδομένα από το Εθνικό Μητρώο Καρδιαγγειακών Δεδομένων κατά τη διάρκεια των πολλών μηνών που εκτιμάται ότι θα διαρκέσει αυτή η κρίση, ώστε να γίνουν κατανοητές οι επιπτώσεις που επιφέρει ο ίδιος ο ιός, οι αλλαγές στη συμπεριφορά των ανθρώπων και τα μέτρα της κοινωνικής αποστασιοποίησης στην εμφάνιση και θεραπεία των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου.

Στο Νοσοκομείο Καρδιάς και Θώρακος του Λίβερπουλ στην Αγγλία, στην τελευταία εφημερία αντιμετωπίσθηκαν τρία περιστατικά με έμφραγμα του μυοκαρδίου μεταξύ 5 και 10 μ.μ. και στη συνέχεια κανένα όλη τη νύχτα. «Αυτό είναι ανήκουστο στο νοσοκομείο μας», ανέφεραν οι καρδιολόγοι. Ακόμη λιγότερες είναι οι επείγουσες διακομιδές για άλλα οξέα στεφανιαία σύνδρομα μεταξύ νοσοκομείων. Ο εφημερεύων καρδιολόγος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «πραγματικά αισθανόμαστε την απουσία των εμφραγμάτων εκεί έξω».

Πιθανές εξηγήσεις

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που αναπτύσσονται τελευταία για να εξηγήσουν τις πιθανές αιτίες μείωσης των ποσοστών των εμφραγμάτων κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας.

Η λήψη αυστηρών μέτρων ως προς την κυκλοφορία μπορεί να έχει μειώσει σημαντικά τα επίπεδα της ρύπανσης. Η απαγόρευση της ελεύθερης κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, η απαγόρευση πολλών πτήσεων και η διακοπή λειτουργίας βιομηχανικών μονάδων έχουν οδηγήσει στην μείωση των επιπέδων τοξικών ουσιών και ίσως να συμβάλλει αυτή η αλλαγή στην ατμόσφαιρα στην μικρότερη επίπτωση εμφραγμάτων.

Άλλη πιθανή εξήγηση είναι η μείωση του εργασιακού άγχους καθώς πολλοί πλέον δεν πηγαίνουν στην εργασία τους ή εργάζονται από το σπίτι. Οι συνθήκες αυτές έχουν ευεργετικές για την αντιμετώπιση του καθημερινού άγχους και έτσι πιθανόν να μειώνονται τα εμφράγματα του μυοκαρδίου και γενικά τα έκτακτα καρδιακά προβλήματα. Επίσης, η παραμονή στο σπίτι λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί μειώνει τη σωματική δραστηριότητα των ανθρώπων και έτσι δεν καταπονείται το καρδιαγγειακό σύστημα. Πιθανώς, να κοιμόμαστε περισσότερο και οι καπνιστές αναγκαστικά να καπνίζουν λιγότερο. Η παραμονή στο σπίτι μπορεί να είναι επίσης ευεργετική για την καλύτερη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή. Ιδιαίτερα οι καρδιοπαθείς είναι πιθανόν να είναι πιο συστηματικοί στη λήψη των φαρμάκων.

Βέβαια, η επέκταση της παραμονής στο σπίτι με μειωμένη σωματική δραστηριότητα σε συνδυασμό με λιπαρή διατροφή και κατανάλωση αλκοόλ μπορεί στους επόμενους μήνες να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ακόμα η παρατεταμένη ισχύ των μέτρων πρόληψης κατά του COVID-19 μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του άγχους. Για αυτό πρέπει να προσέχουμε τη διατροφή μας, να προσπαθούμε να υποβαλλόμαστε σε σωματική άσκηση και να διατηρήσουμε τη ψυχική μας γαλήνη.

Το σοβαρότερο όμως πρόβλημα και η ανησυχία όλων μας είναι μήπως οι ασθενείς αγνοούν τα συμπτώματα τους, υπό τον φόβο ότι θα κολλήσουν COVID-19, εάν καλέσουν ασθενοφόρο ή καταλήξουν στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Η αργοπορία όμως στην αντιμετώπιση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου έχει οδυνηρά αποτελέσματα διότι αυξάνονται οι θάνατοι, αλλά και οι επιπλοκές.

Χρειάζεται ο ασθενής παραμονή στη μονάδα εντατικής θεραπείας πιο πολλές ημέρες, ενώ πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος να αποκτήσει ο ασθενής καρδιακή ανεπάρκεια με επιπτώσεις στην πρόγνωσή του, στην ποιότητα της ζωής στου, αλλά και οικονομική επιβάρυνση του συνόλου με δεδομένο ότι χρειάζονται ακριβές θεραπείες στη συνέχεια (πχ απινιδωτές).

Ήδη αναφέρονται ανεκδοτικά περιστατικά διεθνώς με επιπλοκές λόγω καθυστερημένης προσέλευσης ασθενών με έμφραγμα του μυοκαρδίου με καρδιογενή καταπληξία (schock), καρδιακή ρήξη, και γενικότερα πράγματα που δεν βλέπουμε τόσο συχνά τώρα, που κατά πάσα πιθανότητα θα δούμε στο μέλλον. Ήδη σε μεγάλο νοσοκομείο στο Μιλάνο έχουν αύξηση των ασθενών με περιεμφραγματικές επιπλοκές.

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην υποεκτίμηση των συμπτωμάτων και πρέπει να τονισθεί ότι η αντιμετώπιση των επειγόντων καρδιολογικών προβλημάτων, και κυρίως το έμφραγμα του μυοκαρδίου, γίνεται κανονικά όπως και πριν την επιδημία COVID-19.

Στη χώρα μας είναι προγραμματισμένες να ξεκινήσουν μελέτες από διάφορα κέντρα με σκοπό να γίνει καταγραφή όλων των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων κατά τη διάρκεια της ενδημίας COVID-19 και να συγκριθεί με περσινά δεδομένα στους αντίστοιχους μήνες. Επίσης, θα ερευνηθεί αν η έκβαση των ασθενών ήταν η ίδια ή είχε διαφορές με την περσινή περίοδο».

Το άρθρο υπογράφουν οι: Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ,  Ιωάννης Γουδέβενος, Πρόεδρος ΕΚΕ, ομ Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ιωάννης Κανακάκης, Αντιπρόεδρος ΕΚΕ, Διευθυντής Νοσ. Αλεξάνδρα, Περικλής Νταβλούρος, Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Δημήτρης Τζιακάς, Καθηγητής Καρδιολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου, Κων/νος Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Κων/νος Τσιούφης, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ