H σάτιρα ως δράμα στην ποιητική του Λεβεντόπουλου

14:17 21/3/2019 - Πηγή: Novasports

Η σάτιρα στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες. Η νεοελληνική ποίηση είτε αυτόνομα (Σουρής) είτε ενσωματωμένη (Καρυωτάκης) είναι παρούσα στην ποιητική δημιουργία από συστάσεως του ελληνικού κράτους. Αν και η σατιρική ποίηση στη χώρα μας συνδέθηκε με την παραδοσιακή στιχουργική (Σουρής, Καρυωτάκης), στη μετανεωτερική εποχή κυριαρχεί η πειραματική στιχουργική επιλογή. Ο Πάτροκλος Λεβεντόπουλος, με τη νέα του ποιητική συλλογή, «μικρές αγγελίες» (Μανδραγόρας, 2018) συνεχίζει

αυτή την –τόσο παραμελημένη ερευνητικά και κριτικά– παράδοση.
Ο ποιητής, κινούμενος στην πεζοποίηση, παραδίδει μία συλλογή, που η "σοβαρή" κριτική δύσκολα θα κατέτασσε ως ποίηση, γραμμένη με μία πένα αιχμηρή. Ο αντιλυρισμός και το ύφος μίμησης προδίδουν μία ποιητική γενναιότητα και ένα ανυπόταχτο σε κανόνες πνεύμα που σκορπά χαμόγελα, και συχνά πικρά γεμάτα πρόκες.

Υπάρχει ένας πληθωρικός πόθος ζωής, μια μεστή αίσθηση της πραγματικότητας, και –αδυσώπητα αντίθετη από την άλλη μεριά– η αίσθηση του μάταιου, του χαμένου, που απογυμνώνεται ολοένα και περισσότερο. Η ποίησή του είναι αντιλυρική, αντιηρωική, αντιιδανική∙ ψάλλει το άδοξο, το γελοίο, το ασήμαντο∙ διαμαρτύρεται και βγάζει μια πικρία σφραγίζοντας μέσα από τη μυθοπλασία τον σύγχρονο κοινωνικό βίο. Με τρόπο άμεσο και αντιποιητικό ο Λεβεντόπουλος αναδεικνύει τον κοινωνικό ρόλο του ποιητή∙ με τη διαχρονική οπτική και την κριτική του διάθεση φωτίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα ως μία τραγωδία. Τίποτα δεν προσπερνά την πένα του: πολιτική και κοινωνική ζωή, τα εργασιακά, η κρίση.

Παρά το ότι ο ποιητής συνεχίζει τη μακρά πορεία του ποιητικού σαρκασμού, οι επιρροές των προγόνων του είναι περιορισμένες. Περισσότερο συνδέεται με τη ειρωνεία της «ποίησης της αγανάκτησης». Άλλωστε, βασικό σημείο επαφής της σύγχρονης ποιητικής είναι η ειρωνεία κι ενίοτε ο σαρκασμός (πχ η ποιητική του Καμπάδαη). Αν και τούτη έχει μελετηθεί σε ακαδημαϊκό επίπεδο (Κωστίου), εντούτοις η κριτική μάλλον δείχνει μια χαρακτηριστική αδιαφορία. Η ειρωνεία στα κατά ποιόν στοιχεία της ποιητικής του Λεβεντόπουλου συντελείται με αρνήσεις και απροσδόκητη κίνηση της ποιητικής πλοκής, με τη μίμηση της φόρμας των μικρών αγγελιών, αντιθέσεις, μεταφορές και λογοπαίγνια.

Ο σαρκασμός του λειτουργεί ως συντεταγμένες στον κάθετο άξονα της κοινωνικής εμπειρίας με τον οριζόντιο άξονα του συναισθήματος της απογοήτευσης και της πικρίας. Στόχος του δεν είναι απλά η μεταφορά ενός μηνύματος, αλλά κυρίως η διέγερση στοχασμών στο κοινό του μέσα από την αξιοποίηση του γλωσσικού κώδικα και της παιγνιώδους μεταχείρισής του. Η ειρωνεία του αποτελεί ως ένα προσωπείο του δημιουργού που εκφράζει τη βαθύτερη απογοήτευση της κοινωνίας, σε έναν κόσμο παράλογο γεμάτο εικόνες και καταστάσεις που πληγώνουν. Είναι η σκευή του στην ποιητική μίμηση να ξεπεράσει τη δραματικότητα του ρεαλισμού, σκορπώντας μειδιάματα –και ενίοτε δαγκωμένα χείλη– από την αλήθεια των λέξεων και των καταστάσεων που αφήνει να φανούν μέσα από τα κενά, τα χάσματα κάθε λογοτεχνικού έργου, όπως έλεγε ο Macherey, τα οποία αποκρυπτογραφώντας ο αναγνώστης ερμηνεύει το έργο με βάση τις δικές του εμπειρίες (Iser). Ο αναγνώστης του Λεβεντόπουλου δημιουργεί κι αυτός λογοτεχνία νοηματοδοτώντας μέσα από τα βιώματά του τις ποιητικές του αγγελίες. Το νόημα των συνθέσεών του είναι η εμπειρία του αναγνώστη.

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr