Η εσχατολογική αισιοδοξία της Χαβρεδάκη

12:58 19/3/2019 - Πηγή: Novasports

Η ποίηση είναι μία πράξη αντίστασης σε καιρούς ηθικής παρακμής, επιθετικότητας και υποβιβασμού της ανθρώπινης αξίας. Η μοναχικότητα και η αλλοτρίωση της νέας χιλιετίας ώθησαν το σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού στην αναζήτηση μιας επικοινωνίας μέσω των τεχνών. Αξιοσημείωτη σε αυτή την αναζήτηση είναι –συγκριτικά με παλαιότερες εποχές– η παρουσία ποιητριών, ακολουθώντας μία εξελικτική πορεία από τη δεκαετία του '70, όπως η Ειρήνη Χαβρεδάκη.

Η ποιητική της Χαβρεδάκη («το δάκρυ του χρόνου», Κέδρος 2018) διακρίνεται από μία εσχατολογική αισιοδοξία.

Η ποιήτρια υιοθετεί ένα ύφος στοχαστικό∙ οι συνθέσεις αποτελούν στιχουργημένες σκέψεις για τον χρόνο (να πώς ζεις ξανά, το πέρασμα, αγέννητο όνειρο, το ταξίδι της επιστροφής, αυτοκαταστροφή, αιωνιότητα) και τη μνήμη (απελευθέρωση), τον άνθρωπο και τον αγώνα του κόντρα στις αντιξοότητες.
Το άλογο στοιχείο συμμετέχει στην εικονοπλασία (συνταξιδιώτης του αγνώστου, αυτοκαταστροφή, έρωτας, παράθυρο στο φως, παρελθόν) διαμορφώνοντας φωτεινά σημεία σε σκοτεινά –κατά τη συναισθηματική πρόσληψη– κάδρα (όραμα του σκοτεινού χορευτή, παρελθόν, απελευθέρωση, σύγχρονες μάχες, χωρισμός), τείνοντας σε μία αναγέννηση, σε μία διαρκή πάλη (το δάκρυ του χρόνου, το ταξίδι της επιστροφής, η πληγή της αγάπης). Στις δυσκολίες προάγει το όνειρο, την ελπίδα της αντίστασης (να πώς ζεις ξανά, το πέρασμα) και της ανάστασης (εξομολόγηση, ψυχής προδοσία). Έτσι αναδύεται μία σπάνια αισιόδοξη αντιμετώπιση της ζωής (ξύπνημα, απόφαση, η φλόγα της ζωής), ένας ύμνος στον αγώνα των ανθρώπων για την κατάκτηση του ονείρου (να πώς ζεις ξανά, συγχώρεση, δειλινό στο ακρογιάλι).

Στο κλίμα αισιοδοξίας συμβάλλουν και οι μέλλοντες (συγχώρηση, το αγέννητο όνειρο, όπου κι αν πας θα είμαι εκεί, νέα πορεία, αιωνιότητα), που διατηρούν μία τελεολογική υφή. Αναλόγως και οι προτρεπτικές υποτακτικές (η πληγή της αγάπης, παράθυρο στο φως), των οποίων η χρονική βαθμίδα είναι σταθερά μελλοντική, όπως και οι καταληκτικές τελικές ή βουλητικές προτάσεις (να πώς να ζεις ξανά, το πέρασμα, συνταξιδιώτες του αγνώστου, συγχώρεση, απελευθέρωση, λύτρωση) -σε αντίθεση με τον αόριστο συνήθως του ρήματος εξάρτησης. Οι αντιθέσεις (να πώς ζεις, ξανά το πέρασμα, ψυχής προδοσία, το ταξίδι της επιστροφής, όραμα του σκοτεινού χορευτή), ως δομικό στοιχείο στην ποιητική της Χαβρεδάκη, συμμετέχουν στο συναισθηματικό κλίμα τονίζοντας τις ανατροπές (όραμα του σκοτεινού χορευτή) και την πάλη ορθοπόδησης του ανθρώπου, συμβάλλοντας τελικά στην αισιόδοξη οπτική και τη συναισθηματική κλιμάκωση (το αγέννητο όνειρο, συγχώρηση).

Το β' ενικό ως μίμηση διατηρεί μία αοριστολογική διάσταση∙ συγκρατεί ένα διδακτικό τόνο ενσωματωμένο όμως στην ευρύτερη φιλοσοφία της ποιήτριας για τη μη εγκατάλειψη, τη μη παραίτηση. Συμπλέκεται με το συχνό πρωτοενικό υποκείμενο. Ωστόσο η Χαβρεδάκη δεν φτάνει σε εγωκεντρισμό∙ το ποιητικό εγώ είναι ο συμβολικός υποκριτής του κοινού, του ανθρώπου. Θυμίζει τους τύπους του αρχαίου δράματος, που υποβίβασαν τα εξατομικευμένα στοιχεία του χαρακτήρα∙ εκπροσωπούν μία τάξη πραγμάτων, το κοινόν. Έτσι και ο πρωτοενικός τύπος της Χαβρεδάκη.

Οι συνθέσεις της έχουν ενδιαφέρον από την οπτική της αναγνωστικής ανταπόκρισης. Η επιλογή και τοποθέτηση των λέξεων είναι μελετημένη και διαμορφώνει πολυεπίπεδα ποιήματα. Κάθε αναγνώστης/ακροατής μπορεί να ερμηνεύσει πολλά ποιήματα με τον δικό του τρόπο, οδηγώντας σε εντελώς διαφορετική ανάγνωση από κάποιον άλλον. Ποιήματα μπορούν να ερμηνευτούν τόσο ως πολιτικά/κοινωνικά όσο και ως υπαρξιακά ή ερωτικά. Ας μην ξεχνάμε πως για τον μεταδομισμό κεντρικό ζήτημα είναι η ελεύθερη κίνηση των σημασιών ενός ποιήματος∙ η πρόσβαση στην αλήθεια γίνεται μέσω της ρητορικής κατασκευής του ποιητικού κειμένου. Έτσι ο αναγνώστης καθίσταται κεντρικό πρόσωπο μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον από το κείμενο σε εκείνον. Δεν μιλά πια ο ποιητής, κατά τον Barthes, αλλά η γλώσσα.

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr